سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,501
تعداد مشاهده مقاله124,112,342
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,216,128
گل نواز, زهرا, شامحمدی, رستم, شیخ, محمود. (1402). تحلیل و بررسی همه درخداانگاری به روایت چارلز هارتسهورن. , 56(1), 97-118. doi: 10.22059/jrm.2023.360291.630443
زهرا گل نواز; رستم شامحمدی; محمود شیخ. "تحلیل و بررسی همه درخداانگاری به روایت چارلز هارتسهورن". , 56, 1, 1402, 97-118. doi: 10.22059/jrm.2023.360291.630443
گل نواز, زهرا, شامحمدی, رستم, شیخ, محمود. (1402). 'تحلیل و بررسی همه درخداانگاری به روایت چارلز هارتسهورن', , 56(1), pp. 97-118. doi: 10.22059/jrm.2023.360291.630443
گل نواز, زهرا, شامحمدی, رستم, شیخ, محمود. تحلیل و بررسی همه درخداانگاری به روایت چارلز هارتسهورن. , 1402; 56(1): 97-118. doi: 10.22059/jrm.2023.360291.630443

تحلیل و بررسی همه درخداانگاری به روایت چارلز هارتسهورن

مجله ادیان و عرفان
دوره 56، شماره 1، شهریور 1402، صفحه 97-118    اصل مقاله (645.16 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2023.360291.630443
نویسندگان
زهرا گل نواز1؛ رستم شامحمدی* 2؛ محمود شیخ3
1دانشجوی دکترا، گروه الهیات ادیان و عرفان، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.
2استادیار، گروه الهیات ادیان و عرفان، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.
3استادیار، گروه ادیان و عرفان، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
چارلز هارتسهورن (1897-2000 م) سرشناس‌ترین فیلسوف و الهیدان پویشی، پس از وایتهد (1861-1947 م)، است. وی در پیِ نقد این وجه از خداباوری سنتی، که به‌واسطۀ تعالی‌گرایی، مانع ارتباط دوسویه میان خدا و جهان است، بدیل متفاوتی را مطرح می‌کند، که مطابق آن، خدا واجد دو قطب انتزاعی و غیرانتزاعی (بالفعل)، فرض می‌شود. به زعم او، قطب انتزاعی خداوند مطلق و تغییر‌ناپذیر است و قطب بالفعل او نسبی و تغییر‌پذیر؛ و به‌واسطه همین قطب تغییرپذیر است که خداوند، جهان را در خود جای می‌دهد. به‌نظر می‌رسد، همین نگرش دوقطبی هارتسهورن به ساحت الهی است که به نظریۀ «همه‌درخداانگاری» انجامیده‌است. پژوهش حاضر، با روش تحلیلی-انتقادی، ضمن تحلیل نظریۀ «همه‌درخداانگاری» و استخراج مشخصه‌های آن از آثار هارتسهورن، به بررسی خداباوری دوقطبی به‌عنوان بن‌مایۀ اصلی «همه‌در‌خداانگاری» می‌پردازد. یافته‌های پژوهش پیش‌رو حکایت از این دارند که «همه‌درخداانگاری»، متضمّن پیامدهایی، چون زمانمند شدن خدا و علم او، تغییرپذیری کمال الهی، تأثیرپذیری خدا از مخلوقات، حلول خدا در جهان و محدودیت قدرت الهی است. دیدگاه‌های هارتسهورن، همچنین به‌خاطر تأکید بر پویش و تغییرپذیری خداوند، نمی‌تواند به‌عنوان جایگزین مناسبی برای خداباوری سنتی پذیرفته شود. با وجود این، در جهان‌شناسی هارتسهورن، چون خدا و مخلوقات به‌عنوان هویّاتِ متمایز از یکدیگر، به رسمیت شناخته شده‌اند، نظام فکری او متمایز از اندیشۀ «همه‌خداانگاری» است که یکسانی و همسانی خدا و جهان را مسلم فرض می‌کند.
کلیدواژه‌ها
هارتسهورن؛ همه‌درخداانگاری؛ خداباوری دوقطبی؛ تعالی و حضور مطلق؛ خداباوری سنتی.
عنوان مقاله [English]
An analysis and Assessment of Panentheism in Charles Hartshorne
نویسندگان [English]
zahra golnavaz1؛ rostam Shamohammadi2؛ mahmood sheikh3
1PhD Student, Department of Theology of Religions and Mysticism, Faculty of Humanities, Semnan University, Semnan, Iran
2Assistant Professor, Department of Theology of Religions and Mysticism, Faculty of Humanities, Semnan University, Semnan, Iran.
3Assistant Professor, Department of Religion and Mysticism, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]
Charles Hartshorne (1897-2000), who was the most Process philosopher-theologian after Whitehead (1861-1947),believed that the traditional theism emphasizes on the transcendent, which prevents the creation of a two-way relationship between God and the world. For this reason, Hartshorne proposes a model in which God has two poles: abstract and non-abstract or real. The abstract pole is absolute and immutable and the real pole is relative, in motion and changeable. God is connected with the world through his real pole, or in other words, he contains the world. This attitude led to the approach of "Panentheism " in theology.
Present paper on the basis of analytical–critical method, in the first step, gives an analysis of  Panentheism; In the second step, extracts its characteristics from Hartshorne's works. In the third step this article examines dipolar theism as the main basis of panentheism; and in the final step, discusses two questions: can panentheism be a suitable alternative to traditional theism? Can this approach be considered another form of pantheism on the presence of God in the world?
Panentheism has resulted in consequences such as God and His knowledge are affected by temporal processes, the changeability of God's perfection, God's being influenced by creatures, and that God  does not have absolute power. For these consequences, Panentheism, with a special emphasis on the changeability of God, not only is not an attractive alternative to classical theism but also cannot be defended  or accepted by Classical theists. Also, since in Hartshorne's cosmological system, God and creatures are recognized as distinct identities from each other, panentheism is distinguished from pantheism in which God and the world are the same
کلیدواژه‌ها [English]
Hartshorne, panentheism, dipolar theism, transcendence, immanence, classical theism
مراجع
       کتاب مقدس

  1. اُوئن، اِچ‌پی؛ دیدگا‌ه‌ها درباره خدا؛ قم؛ مؤسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان؛ 1387.
  2. آنسلم قدیس؛ پروسلوگیون (خطابیه‌ای در اثبات وجود خدا)؛ ترجمه افسانه نجاتی؛ تهران: نشر قصیده سرا؛ 1386.
  3. اسپینوزا، باروخ؛ اخلاق؛ ترجمه محسن جهانگیری؛ تهران؛ مرکز نشر دانشگاهی؛ 1364.
  4. استیس، عرفان و فلسفه؛ ترجمه بهاء‌الدین خرمشاهی؛ تهران؛ انتشارات سروش؛ 1375.
  5. باربور، ایان؛ علم و دین؛ ترجمه بهاءالدین خرمشاهی؛ تهران: مرکز نشر دانشگاهی؛ 1379.
  6. ---، دین و علم؛ ترجمه پیروز فتوره‌چی؛ تهران؛ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی؛ 1392.پترسون، مایکل و همکاران؛ عقل و اعتقاد دینی؛ ترجمه احمدنراقی و ابراهیم سلطانی؛ تهران؛ طرح نو؛ 1379.
  7. شامحمدی، رستم؛ خداوند در اندیشه پویشی وایتهد؛ تهران؛ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ 1390.
  8. ---؛ درآمدی بر فلسفه و الهیات پویشی؛ سمنان؛ انتشارات دانشگاه سمنان؛ 1392.
  9. ---؛ و سنایی، علی؛ «بررسی و تحلیل نظریه عدل الهی پویشی گریفین»؛ قبسات؛ شماره هشتاد؛ صص 117-146؛ 1395.
  10. صلواتی، عبدلله؛ و اختری زینب؛ «بررسی تطبیقی مسألة رابطة وجودی دوسویة خدا و جهان از دیدگاه هارتشورن و ملاصدرا»؛ پژوهش‌های هستی‌شناختی؛ سال پنجم؛ شماره نهم؛ صص 51-69؛ 1395.
  11. Barbour, Ian. Nature Human Nature and God; Great Britain; SPCK, 2002.
  12. Clayton, Philip. “Springer science Businness”, Media B V,
  13. Culp, John. “Panentheism”, Stanford Encyclopedia of Philosohy; https:/plato.stanford.edu/entries, 2020.
  14. Dombrowski, Daniel A, Analytic Theism, Hartshorne, and the Concept of God. Albany; State University of New York Press, 1996.
  15. Gragg, Alan,Charles Hartshorne,Published by Word Books,Waco, Texas, edited by Bob E. Patterson,
  16. Hartshorne, Charles, and Beyond Humanism; Essays in the New Philosophy of Nature, Chicago; Willett, Clark & Co, Bison Book Edition, with new Preface. Lincoln; The University of Nebraska Press, 1937.
  17. ---, Man's Vision of God and the Logic of Theism, Chicago; Willett, Clark & Harper and Brothers Publishers, 1941.
  18. ---, The Divine Relativity; A Social Conception of God, the Terry Lectures. New Haven; Yale University Press, 1948.
  19. ---, Reality as Social Process; Studies in Metaphysics and Religion, Glencoe; The Free Press and Boston; The Beacon Press, Reprinted by Hafner, 1953.
  20. ---, A Natural Theology for Our Time. LaSalle, Ill.; Open Couri Publishing Company.Also available in a paperback edition, 1967.
  21. ---, Creative Synthesis and Philosophic Method. London; SCM Press, Ltd. La Salle; Open Court, 1970.
  22. ---, The Logic of Perfection, open court Publishing Company, printed in The U.S.A, 1973.
  23. ---, Aquinas to Whitehead: Seven Centuries of Metaphysics of Religion the Aquinas Lecture, Milwaukee; Marquette University Publications, 1976.
  24. ---, Omnipotence and Other Theological Mistakes, State University of New York Press, 1984.
  25. --- (1987). “Transcendence and Immanenc”, in the Encyclopedia of Religion, Vol.15, ed. By Mircea Eliade, New York; Macmilian Publishing Company.
  26. ---, " Whitehead’s Idea of God"in P.A. Schilpp, Philosophy of Alfred North Whitehead, LaSale, 1991.
  27. ---, Reese, WilliamL, Philosophers Speak of God, Chicago, the University of Chicago Press, 1953.
  28. Levine, MichaelP, Pantheism a Nontheistic Concept of Deity, Routledge, 1994.
  29. Sia, Santigo, God in process thought, a study in Charles Hartshorns concept of God, Martinus Nijhoff Publishers, 1985.
  30. Viney, Donald Wayne, Charles Hartshorne and the Existence of God, State University of New York Pres, 1985.
  31. Whitehead, Alfred North, Process and Reality, Macmillan, 1957.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 180
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 220


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب