پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,239 |
| تعداد مقالات | 67,846 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,360,213 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,109,955 |
از مدینه فاضلۀ اسلامی تا کلان شهر مدرن؛ مطالعۀ مقایسه‌ای اندیشۀ فارابی و زیمل و دلالت های آن در فرهنگ و حیات شهری معاصر | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| دوره 13، شماره 4، دی 1402، صفحه 1-19 اصل مقاله (1.34 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2023.351018.1569 | ||
| نویسندگان | ||
| حسین مهربانی‌فر1؛ محمدرضا قائمی نیک* 2 | ||
| 1استادیار علوم اجتماعی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران. | ||
| 2استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| شهر به‌عنوان یکی از کانون‌های اصلی تکوین دنیای مدرنِ غربی، مورد توجه متفکرین غربی همچون ماکس وبر، کارل مارکس و گئورگ زیمل قرار گرفته است. در مقابل در سنت اسلامی-ایرانی، درکی از شهر در ذیل مدینۀ فاضله وجود داشته است که باعث شده در مواجهۀ مسلمین با جهانِ غربی، تاملات الاهیاتی دربارۀ شهر تبدیل به حوزه‌ای گسترده شود. هدفِ این مقاله، آن است تا با بهره‌گیری از روش مطالعۀ تطبیقی-تاریخی، الگوی مواجهۀ حکمای مسلمان نظیر ابونصر فارابی، در مواجهه با پولیس یونانی را نشان دهد و از آن در مواجهۀ امروز با نظریات شهری مدرن بهره گیرد. برای این هدف، ابتدا مواجهۀ انتقادی فارابی با پولیس یونانی را بررسی کرده‌ایم و پس از آن، به مقایسۀ ایدۀ فارابی با دیدگاه گئورگ زیمل پرداخته‌ایم. زیمل با توصیفی انتقادی، به تشریح ویژگی‌های فرهنگ و حیات شهری مدرن می‌پردازد و مولفه‌های آن نظیر محوریتِ اقتصاد پولی، فردیتِ فزاینده و از خودبیگانی و نظایر آنها را تشریح می‌کند. در نتیجه‌گیری، با نظر به بصیرت‌های این مطالعۀ تطبیقی، به موضوعات قابل پژوهش دیگری در این حوزه با نظر به وضعیتِ شهرهای اسلامی-ایرانی در مواجهه با شهرهای مدرن اشاره شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فرهنگ شهری؛ ابونصر فارابی؛ جورج زیمل؛ مدینۀ فاضله؛ کلان‌شهر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| From the Islamic utopia (Madinah Fazeleh) to the modern metropolis; A comparative study of Farabi and Simmel's thought and its implications for contemporary culture and urban life | ||
| نویسندگان [English] | ||
| hossein mehrabanifar1؛ Mohammad Reza Ghaeminik2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Social Sciences, Razavi University of Islamic Sciences | ||
| 2Assistant Professor, Department of Social Sciences, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| As one of the main foci of the development of the modern western world, the city has attracted the attention of western thinkers such as Max Weber, Karl Marx and Georg Simmel. On the other hand, in the Islamic-Iranian tradition, there has been an understanding of the city under Madinah which has caused the theological reflections on the city to become a wide field when Muslims face the Western world. The purpose of this article is to use the comparative-historical study method to show the pattern of Muslim scholars such as Abu Nasr al-Farabi in the confrontation with the Greek Polis and use it in today's confrontation with modern city ideas. For this purpose, we have firstly examined Farabi's critical encounter with the Greek Polis and secondly compared Farabi's idea with Georg Simmel's view. With a critical description, Georg Simmel describes the characteristics of modern city culture and life and explains its components such as the centrality of monetary economy, increasing individuality and alienation, and the like. In the conclusion, according to the insights of this comparative study, other researchable topics in this field have been pointed out regarding the situation of Islamic-Iranian cities in the face of modern cities. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Urban culture, Abu Nasr al-Farabi, George Simmel, utopia (Madinah Fazeleh), metropolis | ||
| مراجع | ||
|
اسمیت، فیلیپ و رایلی، الگزندر (1394). نظریۀ فرهنگی. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: علمی.
اسمیت، فیلیپ (1387). درآمدی بر نظریۀ فرهنگی. ترجمۀ حسن پویان. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
بابایی‌فرد، اسدالله و روزبان، حمید (1395). بررسی مسائل کلان‌شهرها (با تکیه بر نظریات جورج زیمل). دومین کنگرۀ ملی راهکارهای دستیابی به توسعۀ پایدار در بخش‌های توسعۀ علم و فناوری. تهران.
بکار، عثمان (1389). طبقه‌بندی علوم نزد حکمای مسلمان. ترجمۀ جواد قاسمی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
بنت، اندی (1386). فرهنگ و زندگی روزمره. ترجمۀ لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان. تهران: اختران.
پارسانیا، حمید (1380). چیستی و هستی جامعه از دیدگاه استاد مطهری. فصلنامۀ علوم سیاسی، 14، 197-220.
پارسانیا، حمید (1390). روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی. قم: کتاب فردا.
توفیق، ابراهیم و خراسانی، امیر (1393). دوسودایی فضا در زیمل. مطالعات جامعه‌شناختی، 21(2)، 9-30.
حیدری، محمدجواد (1399). ردیابی الگوی اسلامی-ایرانی شهرسازی مشارکتی در آراء ابونصر فارابی. فصلنامۀ جغرافیا و روابط انسانی، 3(2)، 498-513.
داوری اردکانی، رضا (1375). فارابی: مؤسس فلسفۀ اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
داوری اردکانی، رضا (1377). پایدیا. بخارا، 3، 353-357.
داوری اردکانی، رضا (1382). فارابی، فیلسوف فرهنگ. تهران: ساقی.
داوری اردکانی، رضا (1389). ما و تاریخ فلسفۀ اسلامی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
دلیسی، اولیری (1374). انتقال علوم یونانی به عالم اسلامی. ترجمۀ احمد آرام. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
دماوندی، محمدمهدی و زارعی، شهاب (1394). تحقق‌پذیری مدینۀ فاضله در جایگاه معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی. همایش ملی معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی، رشت، https://civilica.com/doc/371884.
دیلینی، تیم (1387). نظریه‌های کلاسیک جامعه‌شناسی. ترجمۀ بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی. تهران: نشرنی.
زیمل، گئورک (1372). کلان‌شهر و حیات ذهنی. ترجمۀ یوسف اباذری. نامۀ علوم اجتماعی، 2(3)، 53-66.
زیمل، گئورک (1383). تضاد فرهنگ مدرن. ترجمۀ هاله لاجوردی. ارغنون، 18، 225-246.
علم‌الهدی، سیدرضی (1391). نهج‌البلاغه. ترجمۀ استاد محمد دشتی. تهران: عطر عترت.
سیدمهدوی چابک، سیدابوالفضل و قلی‌زاده، حسن (1396). بررسی تحلیلی مدیریت شهر در آرای فارابی، کنفرانس پژوهش‌های معماری و شهرسازی اسلامی و تاریخی ایران. شیراز. https://civilica.com/doc/652797.
شیری، طهمورث و عظیمی، ندا (1391). بررسی مقایسه‌ای تحلیل محتوای کیفی و روش هرمنوتیک. مطالعات جامعه‌شناسی، 4(15)، 79-99.
صادقی شهپر، علی (1387). روش‌شناسی عرفان تطبیقی. پژوهشنامۀ ادیان، 2(4)، 76-100.
صدرالمتالهین، صدرالدین محمد (1393). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه. جلد 9. قم: منشورات طلیعه نور.
طباطبایی، [علامه] سیدمحمدحسین (1386). بدایه‌الحکمه. ترجمه و اضافات علی شیروانی. چاپ دوازدهم. قم: دارالعلم.
طباطبایی، سیدجواد (1387). زوال اندیشۀ سیاسی در ایران. تهران: نشر کویر.
عبودیت، عبدالرسول (1385). درآمدی به نظام حکمت صدرایی. جلد اول. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
فارابی، ابونصر (1361). اندیشه‌های اهل مدینۀ فاضله. ترجمه و تحشیه از سید جعفر سجادی. تهران: کتابخانۀ طهوری.
فارابی، ابونصر (1389). السیاست المدنیه. ترجمه و شرح حسن ملکشاهی. تهران: سروش.
فارابی، ابونصر (1394). کتاب الحروف. ترجمۀ طیبه سیفی و سمیه ماستری فراهانی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
فارابی، ابونصر (1403 ق). تحصیل‌السعاده. تحقیق جعفر آل‌یاسین. بیروت: دارالاندلس.
فارابی، ابونصر (1991). کتاب المله و نصوص اخری. تحقیق محسن مهدی. بیروت: دارالمشرق.
فارابی، ابونصر (2006). کتاب الحروف. با تحقیق ابراهیم شمس‌الدین. بیروت: دارالکتب العلمیه.
فدایی مهربانی، مهدی (1391). ایستادن در آن سوی مرگ. تهران: نشرنی.
فروزنده، محمدرضا و منصوری، سید امیر (1398). تأملی بر مکان‌مندی صورت‌بندی اجتماعی در فضای شهری بر مبنای «جامعه‌شناسی فضا»ی گئورک زیمل. باغ نظر، 16(73)، 65-76.
قمی، عباس (1384). سفینه‌البحار و مدینه‌الحکم و الاثار. به‌اهتمام علی‌اکبر الهی خراسانی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
کاپلستون، فردریک (1373). تاریخ فلسفه، یونان و روم. ترجمۀ سید جلال‌الدین مجتبوی. تهران: سروش.
کالینیکوس، الکس (1385). درآمدی تاریخی بر نظریۀ اجتماعی. ترجمۀ اکبر معصوم‌بیگی. تهران: آگاه.
کرایب، یان (1388). نظریۀ اجتماعی کلاسیک؛ مقدمه‌ای بر اندیشۀ مارکس، وبر، دورکیم و زیمل. ترجمۀ شهناز مسمی پرست. تهران: آگاه.
کوزر، لوئیس (1383). زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: علمی.
کیویستو، پیتر (1398). اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی. ترجمۀ منوچهر صبوری. تهران: نشرنی.
گرونو، یوکا (1392). جامعه‌شناسی سلیقه. ترجمۀ مسعود کیانپور. تهران: مرکز.
گنون، رنه (1361). سیطرۀ کمیت و علائم آخرالزمان. ترجمۀ علی‌محمد کاردان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
محتشم امیری، سعیده (1393). بررسی صفات شهر مطلوب اسلامی از منظر حکیم ابونصر فارابی. اولین کنگرۀ بین‌المللی افق‌های جدید در معماری و شهرسازی. تهران: https://civilica.com/doc/380697.
محمدپور، احمد (1400). ضد روش؛ زمینه‌های فلسفی و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی. تهران: لوگوس.
موسوی، یعقوب و پاک خصال، اعظم (1391). شهرگرایی و ایستار فرهنگی: مورد تجربی ساکنین شهر تهران. فصلنامۀ مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 8(28)، 171-197.
مهاجرنیا، محسن (1380). اندیشۀ سیاسی فارابی. قم: بوستان کتاب.
مهدوی‌کنی، محمدسعید (1387). دین و سبک زندگی. تهران: دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
مهربانی‌فر، حسین و راموز، ادریس (1396). لوکاچ و جامعه‌شناسی فرهنگ واکاوی مفهوم و نسبت جامعه و فرهنگ در اندیشه جورج لوکاچ. فصلنامۀ جامعه، فرهنگ رسانه، 6(24)، 31-50.
نصر، سیدحسین (1396). فلسفه در سرزمین نبوت؛ فلسفۀ اسلامی از آغاز تا امروز. ترجمۀ بیت‌الله ندرلو. تهران: ترجمان علوم انسانی.
نکونام، جعفر (1390). روش تحقیق با تأکید بر علوم اسلامی. قم: دانشگاه قم.
هایدگر، مارتین (1382). نظریۀ حقیقت افلاطون. ترجمۀ عطیه زندیه. پژوهشنامۀ متین، 20، 91-122.
یگر، ورنر (1397). پایدیا. جلد 1. ترجمۀ محمدحسن لطفی. ویراستار علیرضا حیدری. تهران: خوارزمی.
Darity, Jr. William (2008). International Encyclopedia of the Social Sciences. USA: Macmillan Social Science library.
Frisby, D. (2002). Georg Simmel. New York: Routledge.
Helle, H. J. (2015). The social thought of Georg Simmel. London: Sage.
Levine, D. N. (1971). Georg Simmel: on individuality and social forms. The University of Chicago Press.
Taylor, Ch. (2001). Sources of the Self, the making of modern identity. Harvard University press, Cambridge, Massachusetts. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 156 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 98 |
||