پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,239 |
| تعداد مقالات | 67,837 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,356,704 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,106,893 |
بررسی تطبیقی آرای حسن حنفی و رضا داوری اردکانی در باب انحطاط و عقب‌ماندگی جوامع اسلامی | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| دوره 13، شماره 4، دی 1402، صفحه 49-62 اصل مقاله (967.15 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2023.361049.1625 | ||
| نویسنده | ||
| علی قنبری برزیان* | ||
| استادیار گروه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| عقب‌ماندگی و توسعه‌نیافتگی از دغدغه‌های بنیادین همۀ متفکران مسلمان از جمله حنفی و داوری اردکانی است و هرکدام برای چرایی و تبیین آن دلایل و عوامل متعددی را گوشزد کرده‌اند. ولی مهم‌تر از راه‌حل و چه باید کرد، درک موضوع و واقعیت جهان اسلام و پرسش درست اهمیت دارد. در این مقاله از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. داده‌ها و اطلاعات لازم از کتاب‌ها و مقالات و سایر منابع مکتوب، تألیفات حنفی و داوری اردکانی، و پژوهش‌هایی که شارحان و محققان در تبیین و تحلیل اندیشۀ داوری اردکانی و حنفی نگارش کرده‌اند، جمع‌آوری شد. در آثار داوری و حنفی، بر ضرورت شناخت غرب و کامل و دقیق مدرنیته و فرهنگ آن تأکید شده است. آنان بخش مهمی از مشکلات جوامع اسلامی را ناشی از طرح نادرست و تقلید بی‌شناخت از مبانی فرهنگی فلسفی مدرنیتۀ غربی می‌دانند. از دیدگاه آن‌ها، این تقلید سبب شد در لحظاتی از تاریخ معاصر، حوزۀ اندیشه‌ورزی فلسفی و سیاسی در جهان اسلام، سخنگو و شعبه‌ای از فلسفه و مدرنیتۀ غربی شود. داوری و حنفی در تحلیل انحطاط از نظریۀ ترکیبی استفاده کردند و متغیرهای متعددی را دخیل دانستند، اما در نگاه هردو متفکر، عوامل درون‌ساختاری و گسست معرفتی-فلسفی در انحطاط و فرسودگی تمدن اسلامی نقش بیشتری دارند. از دید حنفی، علاوه بر استعمار و سکولاریسم درک‌نشدۀ غربی، گسست معرفتی-فلسفی، جزم‌اندیشی و خودحق‌پنداری، تقدم علوم نقلی بر علوم عقلی، حاکمیت نگرش اشراقی، ناسیونالیسم و نبود رویکرد عقلانی به قرآن، مهم‌ترین عوامل انحطاط و عقب‌ماندگی هستند. حنفی طرح تراث را راهکار می‌داند و داوری اردکانی از نبود سیاست توسعه و فلسفۀ نقاد و شکاف نظری و عملی دانش، به‌عنوان موانع توسعه‌یافتگی یاد می‌کنند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انحطاط؛ توسعه؛ حسن حنفی؛ داوری اردکانی؛ عقب‌ماندگی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A comparative study of Hassan Hanafi's and Reza Davari Ardakani's opinions and ideas about the decline and backwardness of Islamic societies | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Ghanbari Barzian | ||
| Assistant Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Backwardness and lack of development is one of the primary concerns of all Muslim thinkers, including Hanafi and Ardakani, and each of them offered a variety of explanations and contributing factors. Understanding the scope and reality of the Islamic world and posing the appropriate query are more important than the solution and what should be done. Using the qualitative analysis method described in this article, Hanafi and Davari Ardakani collected the essential data and information from books, articles, and other written sources and compilations. The importance of understanding the West and its modernity and culture is emphasized in the works of Davari and Hanafi, who believe that a significant portion of the problems confronting Islamic societies are the result of the incorrect design and imitation of the cultural and philosophical foundations of Western modernity. In certain periods of modern history, this resulted in the field of philosophical and political thought in the Islamic world being regarded as the most crucial path forward for Islamic societies in the plan for cognitive reconstruction of the Islamic world. According to Hanafi, the most significant factors of degeneration are the categories of reconstruction of Islamic religious epistemological foundations, dogmatism and self-righteousness, the superiority of transferable sciences over rational sciences, the rule of enlightened attitude, nationalism, and the absence of a rational approach to the Quran. Ardakani’s evaluation also identifies the lack of a development policy and a critical philosophy as obstacles to development. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Degeneration, Backwardness, Development, Hassan Hanafi, Ardakani Judgment | ||
| مراجع | ||
|
آقاجانی، نصرالله (1392). اسلام و تجدد در مصر با رویکرد انتقادی به اندیشۀ حسن حنفی. قم: بوستان کتاب.
آقاجانی، نصرالله (۱۳۸۹). میراث اسلامی در چنگال عصریت: نقد رویکرد حسن حنفی در بازسازی میراث اسلامی. مجلۀ معرفت کلامی، ۱(۳)، ۶۳-۹۰.
آقاجانی، نصرالله (۱۳۸۸). غرب‌شناسی وارونه؛ نقدی بر غرب‌شناسی حسن حنفی. معرفت فرهنگی-اجتماعی، ۱، ۸۹-۱۲۲.
آقاجانی، نصرالله (۱۳۸۸). نقد و بررسی رویکرد تاریخی و تمدنی حسن حنفی به اسلام و میراث اسلامی. مجلۀ تاریخ اسلام، ۴۰، ۱۰۵-۱۳۸.
امام‌جمعه‌زاده، جواد و روحانی، حسین (۱۳۹۰). واکاوی مبانی فلسفی غرب در هندسۀ معرفتی رضا داوری اردکانی. فصلنامۀ متافیزیک، ۳(۹۵)، ۹-۱۰۸.
بصیری بسیج، عباس (۱۳۹۵). بررسی اجمالی اندیشه و دیدگاه‌های حسن حنفی. پژوهش در تاریخ، ۱۹، ۱۲-۳۰.
سلطانی، مهدی (۱۳۹۴). روش‌شناسی نظام فکری حسن حنفی. مجلۀ اندیشۀ معاصر مسلمین، ۱(۲)، ۸۷-۱۰۲.
شاکری، سید رضا (۱۳۸۴). اندیشۀ سیاسی رضا داوری اردکانی. پژوهش سیاست نظری، ۱(۱)، ۱-۱۰.
شریعتمداری، حمیدرضا (۱۳۸۲). سکولاریسم در جهان عرب. جلد ۱. قم: مطالعات و تحقیقات ادیان.
شیرودی، مرتضی (۱۳۸۷). مفهوم انحطاط در اندیشه سیاسی اسلام و ایران، انسان‌پژوهی دینی، (۱۶): 49-19.
روشن، امیر و آذرکمند، فرزاد (۱۳۹۵). مقایسۀ آرای حسن حنفی و محمد آرکون دربارۀ علل انحطاط مسلمانان و راه رهایی از آن. نشریۀ حکمت و فلسفه، ۴۰، ۶۲-۸۳.
ظریفیان، غلامرضا و مختاری، محمدحسین (1399). بررسی و نقد پروژۀ بازسازی میراث حسن حنفی. پژوهش‌های تاریخی، ۴۶، ۱۲۱-۱۴۰.
وصفی محمدرضا (۱۳۸۷). نومعتزلیان. تهران: نگاه معاصر.
شایگان، داریوش (۱۳۸۶). آسیا در برابر غرب. تهران: امیرکبیر.
ثواقب، جهانبخش (۱۴۰۱). نظریه‌های انحطاط تمدن اسلامی. مجلۀ جامعه‌شناسی تاریخی، ۱۴(۱)، ۱۸۹-۲۳۵.
گلی، جواد و یوسفیان، حسن (۱۳۸۹). جریان‌شناسی نومعتزله. معرفت کلامی، 1(9)، 113-142.
ظریفیان، غلامرضا و تقوی سنگدهی، سیده لیلا (1389). بررسی تطبیقی آرای سید جمال‌الدین اسدآبادی و حسن حنفی دربارۀ غرب. مجلۀ جستارهای تاریخی، 1، 57-72.
مهدی‌نژاد، سید رضا (1399). بررسی و نقد مبانی فکری حسن حنفی در نوسازی علوم اسلامی. پژوهشنامۀ علوم انسانی اسلامی، ۱۳، ۲۹-۴۶.
علمداری، کاظم (۱۳۸۰). چرا ایران عقب ماند و غرب پیش رفت. تهران: توسعه.
علیخانی، علی‌اکبر (۱۳۹۰). اندیشۀ سیاسی متفکران مسلمان. جلد ۱۷. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و تحقیقات و فناوری.
مهدی، نصیری (۱۳۹۹). مروری بر مفهوم‌شناسی و شاخص‌های توسعه. حکمت و فلسفه، ۴(۷)، ۵-۲۸.
مرشدی‌زاده، علی (۱۳۸۵). حسن حنفی: زندگی، آثار و دیدگاه‌ها. مجلۀ رهیافت‌های انقلاب اسلامی، 2، ۵۱-۵۸.
داوری اردکانی، سید رضا (1393). هایدگر و گشایش راه تفکر آینده. تهران: نقش‌جهان. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 96 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 66 |
||