پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,232 |
| تعداد مقالات | 67,779 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,255,048 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,000,389 |
تکاپوهای علمی - حدیثی شمسالدین محمد جزری در خراسان و ماوراء‌النهر | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| دوره 56، شماره 1، شهریور 1402، صفحه 103-121 اصل مقاله (1.21 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2024.365828.654437 | ||
| نویسنده | ||
| غلامرضا امیرخانی* | ||
| سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| در بین دانشمندانی که تیمور (حک: ۷۷۱-۸۰۷ ق) پس از پیروزی در نبرد آنقره مقابل سلطان بایزید عثمانی در سال ۸۰۵ ق به‌سمرقند کوچاند، شمسالدین محمد جزری مشهورترین آن‌ها به‌شمار می‌آمد. این محدث، فقیه و قاری برجسته پس از دو سال اقامت در ماوراء‌النهر و بعد از مرگ تیمور، آن دیار را ترک کرد و از طریق خراسان و عراق عجم راهی شیراز شد. از این هنگام تا زمان درگذشتش، که به‌سال ۸۳۳ ق در شیراز بود، ابن جزری سفرهای متعددی کرد و در شهرهای مختلفی سکنی گزید و آثار گوناگونی را نوشت. از این‌رو، در پژوهش حاضر سعی شده با اتکا به‌منابع دست اول، به‌ویژه نسخه‌های خطی، از زندگی و فعالیت‌های علمی وی در سه دهة اخیر عمرش ابهام‌زدایی شود؛ زیرا در زندگی‌نامه‌های مربوط به ابن‌جزری، دوران اقامت وی در خراسان و مجالس حدیثی او در شهر هرات مغفول مانده است. نتایج این پژوهش نشان داد، وی دست کم در دو نوبت دیگر، که یک نوبت آن در سال‌های پایانی عمرش بود به‌مناطق ماوراء‌النهر و خراسان بازگشته و مجالس استماع حدیث او مورد توجه شخصیت‌های سیاسی و علمی عصر تیموری بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| استماع حدیث؛ تیموریان؛ شمسالدین جزری؛ ماوراء‌النهر؛ هرات | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Ibn al-Jazari's Scholarly Activities in Khorasan and Transoxiana | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Gholamreza Amirkhani | ||
| National Library and Archives of Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Abu al-Khayr Shams al-Din al-Jazari, also known as Ibn al-Jazari, was a renowned scholar who gained prominence during the Timurid period. After Timur's victory over the Ottoman Sultan Bayazid in the Battle of Ankara in 805/1402, Ibn al-Jazari moved to Samarkand. Subsequently, he spent two years in Transoxiana before departing for Shiraz following Timur's death. From then until his passing in 833/1429 in Shiraz, he undertook numerous travels, settled in different cities, and authored numerous works. The present research aims to shed light on his life and scholarly activities in the last three decades, focusing on first-hand sources, particularly manuscripts. This research seeks to rectify the oversight in biographies related to Ibn al-Jazari, the findings of this study demonstrate that he revisited Transoxiana and Khorasan at least twice, and his hadith gatherings garnered interest from both political and scholarly figures during the Timurid period. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Shams Al-Din Djazri, Hadith Listening, Timurid, Herat, Transoxiana | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌ترکه اصفهانی، علی بن محمد (۱۳۵۱). چهارده رساله فارسی. تصحیح سیدعلی موسوی بهبهانی، سید ابراهیم دیباجی. تهران: تقی شریف رضایی.
ابن‌ترکه اصفهانی، علی بن محمد (۱۳۶۷). ال‍ن‍ش‍ر فی ال‍ق‍راءات ال‍ع‍ش‍ر. تصحیح ع‍ل‍ی‌م‍ح‍م‍د ال‍ض‍ب‍اغ. قاهره: مکتبه التجاریه الکبری (چاپ افست: تهران: کتابفروشی جعفری)
ابن‌ترکه اصفهانی، علی بن محمد (۱۹۸۲). غایه‌النهایه فی طبقات القراء. تصحیح برگشتراسر. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن‌جزری، شمس الدین محمد. تحبیر التیسیر. کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران. نسخة خطی شمارة ۳۲۴.
ابن‌عربشاه، احمدبن محمد (۱۹۸۶). عجائب‌المقدور فی نوائب تیمور. تحقیق احمد فائز حمصی. بیروت: مؤسسه‌الرسالة.
ابن‌عماد خراسانی (۱۳۱۴). روضه المحبین: ده نامه. تصحیح سعید نفیسی. تهران: مؤسسة خاور.
بزغشی شیرازی، محب‌الدین عطاالله (۱۴۰۱). المشیخه البزغشیه. تصحیح سید محمد طباطبایی (منصور). تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
پاکتچی، احمد (۱۳۷۴). ابن جزری. دایره‌المعارف بزرگ اسلامی. جلد ۳.
جعفری، جعفربن محمد (۱۳۹۳). تاریخ اولاد تیمور از تواریخ ملوک و انبیاء. تصحیح عباس زریاب خویی. تهران: نشر مورخ.
جنید شیرازی، جنیدبن محمود (۱۳۶۴). تذکره هزار مزار. تصحیح عبدالوهاب نورانی وصال. شیراز: کتابخانه احمدی.
حاجی خلیفه (۱۹۴۱). ک‍ش‍ف ال‍ظن‍ون ع‍ن اس‍ام‍ی ال‍ک‍ت‍ب و ال‍ف‍ن‍ون، ع‍ن‍ی ب‍ت‍ص‍ح‍ی‍ح‍ه و طب‍ع‍ه علی ن‍س‍خ‍ه ال‍م‍ول‍ف محمد شرفالدین ی‍ال‍ت‍ق‍ای‍ا، رف‍ع‍ت ب‍ی‍ل‍گ‍ه ال‍ک‍ل‍ی‍س‍ی. بیروت: موسسه التاریخ العربی، [افست از چاپ ۱۹۴۱ استانبول].
حافظ ابرو، عبدالله‌بن لطف‌الله (۱۳۷۵). جغرافیای حافظ ابرو. به‌تصحیح سید صادق سجادی. تهران: مرکز نشر میراث مکتوب.
حافظ، محمد مطیع (۱۹۹۴). امام شمسالدین ابن‌الجزری: فهرس مؤلفاته و من ترجم له. دوبی: مرکز جمعه الماجد للثقافه و التراث.
خواندمیر، غیاث الدین بن همام الدین (۱۳۹۹). خلاصه الاخبار فی بیان احوال الاخیار. تصحیح میرهاشم محدث. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام الدین (۱۳۶۲). تاریخ حبیب السیر. به‌تصحیح سید محمد دبیرسیاقی. جلد ۴. تهران: خیام.
درایتی، مصطفی (۱۳۹۲). فهرستگان نسخ خطی ایران (فنخا). تهران: سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران.
دولتشاه سمرقندی، دولتشاه‌بن بختیشاه (۱۹۰۰). تذکره‌الشعرا. به‌تصحیح ادوارد براون. لایدن: بریل.
سخاوی، محمدبن عبدالرحمن (۱۴۱۱). الضوء اللامع لاهل القرن التاسع. بیروت: دار مکتبة الحیاة.
سخاوی، محمدبن عبدالرحمن (۲۰۰۲). التبر المسبوک فی ذیل السلوک. تحقیق نجوی مصطفی کامل، لبیبه ابراهیم مصطفی. قاهره: دارالکتب و الوثائق القومیه.
سیوطی، جلال‌الدین (۲۰۰۵). تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی. تحقیق بدیع السیداللحام. دمشق: دارالکلم الطیب.
شرفالدین علی یزدی (۱۹۷۲). ظفرنامه. تصحیح عصامّالدین اورونبایوف. تاشکند: انیستیتوی خاورشناسی ابوریحان بیرونی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (۱۴۰۱). ت‍ازی‍ان‍ه‌ه‍ای س‍ل‍وک: ن‍ق‍د و ت‍ح‍ل‍ی‍ل چ‍ن‍د ق‍ص‍ی‍ده از ح‍ک‍ی‍م س‍ن‍ائ‍ی. تهران: آگه.
شماع، عمربن احمد (۱۹۹۸). القبس الحاوی لغرر ضوء السخاوی، حققه حسن اسماعیل مروه و خلدون حسن مروه، بیروت: دار صادر.
ش‍ه‍ی‍د ث‍ان‍ی، زی‍ن‌ال‍دی‍ن‌ب‍ن علی (۱۳۶۸). الرعایه فی علم الدرایه. تحقیق عبدالحسین محمدعلی بقال. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
شوکانی، محمدبن علی (۱۹۹۰). البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع. قاهره: دارال‍ک‍ت‍اب اسلامی.
طبری، محمدبن جریر (۱۴۲۳). ج‍ام‍ع‌‌ال‍ب‍ی‍ان ع‍ن ت‍اوی‍ل آی‌‌ال‍ق‍رآن‌‌ال‍م‍ع‍روف ت‍ف‍س‍ی‍ر‌ال‍طب‍ری. تحقیق محمود ش‍اک‍ر. بیروت: دار ابن حزم؛ اردن: دارالاعلام.
عبدالرزاق سمرقندی، عبدالرزاق بن اسحق (۱۳۸۳). مطلع سعدین و مجمع بحرین. به‌تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
عنیزان، فاطمه زبار (۲۰۲۳).المکانة العلمیة فی کتاب غایة النهایة فی طبقات القراء لابن الجزری. مجلة التراث العلمی العربی. مجلد ۲۰ (۴)، ۱۵-۳۸ .
غنی، قاسم (۱۳۲۱). بحث در آثار و افکار و احوال حافظ. تهران: زوار.
فخرالدین صفی، علی بن حسین (۱۳۵۶). رشحات عین الحیات. به‌تصحیح علی اصغر معینیان. تهران: بنیاد نوریانی.
قائنی، جلال‌بن محمد. نصایح شاهرخی. کتابخانة ملی اتریش، نسخة خطی شمارة AF112 .
قلقشندی، احمدبن علی (۱۹۸۷). ص‍ب‍ح الاع‍ش‍ی فی ص‍ن‍اع‍ه الان‍ش‍ا. شرح و ع‍ل‍ق ع‍ل‍ی‍ه و ق‍اب‍ل ن‍ص‍وص‍ه م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن شمسالدین. بیروت: دارالکتب العلمیه.
لیمبرت، جان (۱۳۸۶). تاریخ شیراز در عصر حافظ: شکوه و جلال یک شهر ایرانی در سده‌های میانه. ترجمة محمد اسماعیل فلزی. تهران: زوار.
محجوب، فاطمه (۱۹۹۰). الموسوعه الذهبیه للعلوم الاسلامیه. قاهره: دارالغد العربی.
معارف، مجید (۱۳۸۰). تحمّل حدیث. دانشنامة جهان اسلام. جلد ۶.
معارف، مجید (۱۳۹۶). ج‍وام‍ع حدیثی اهل س‍ن‍ت. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی: دانشگاه قرآن و حدیث.
معزالانساب. کتابخانة ملی فرانسه. نسخة خطی شمارة ۶۷.
منزوی، علینقی (۱۳۳۰). فهرست کتابخانه اهدایی سید محمد مشکوه به کتابخانه دانشگاه تهران. 1جلد: کتب راجع به قرآن و دعا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
یوسف اهل، جلال الدین (۱۳۵۶). فرائد غیاثی. به‌تصحیح حشمت مؤید. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 31 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 35 |
||