سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات158
تعداد شماره‌ها6,239
تعداد مقالات67,849
تعداد مشاهده مقاله115,371,918
تعداد دریافت فایل اصل مقاله90,133,420
اسلامی, روح اله, ولی زاده, الهه. (1402). سازوبرگ ایدئولوژی در سیاست گذاری آموزش و پرورش ایران. , 53(4), 679-651. doi: 10.22059/jpq.2024.366946.1008130
روح اله اسلامی; الهه ولی زاده. "سازوبرگ ایدئولوژی در سیاست گذاری آموزش و پرورش ایران". , 53, 4, 1402, 679-651. doi: 10.22059/jpq.2024.366946.1008130
اسلامی, روح اله, ولی زاده, الهه. (1402). 'سازوبرگ ایدئولوژی در سیاست گذاری آموزش و پرورش ایران', , 53(4), pp. 679-651. doi: 10.22059/jpq.2024.366946.1008130
اسلامی, روح اله, ولی زاده, الهه. سازوبرگ ایدئولوژی در سیاست گذاری آموزش و پرورش ایران. , 1402; 53(4): 679-651. doi: 10.22059/jpq.2024.366946.1008130

سازوبرگ ایدئولوژی در سیاست گذاری آموزش و پرورش ایران

فصلنامه سیاست
مقاله 2، دوره 53، شماره 4، اسفند 1402، صفحه 679-651    اصل مقاله (436.54 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpq.2024.366946.1008130
نویسندگان
روح اله اسلامی* 1؛ الهه ولی زاده2
1استادیار علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
2دانش‌آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
چکیده
‌در بیرون از جعبه سیاه نظام سیاسی، میدانی از نیروهای متعارض وجود دارد که نبرد میان کنشگران و ذی‌نفعان به‌علت ایدئولوژی‌های مختلفی که دارند بر فرایند سیاستگذاری عمومی، و تدوین سیاست‌ها تأثیر دارد. بیرون از نظام سیاسی مراکز قدرت و نهادها وجود دارند که هریک مدعی تعیین دستور کار برای سیاست‌های آموزشی‌اند. این کنشگران محیط بیرونی چنان توانمندند که بیشتر به شکل ایدئولوژیک سیاست‌های آموزشی را تعیین می‌کنند و ورودی‌های نظام آموزشی را شکل می‌دهند. دو پرسش پژوهشی عبارت‌اند از: 1. چه کنشگرانی در بیرون از نظام سیاسی در چرخه سیاستگذاری آموزش‌وپرورش در ایران نقش دارند؟ 2. هریک از این کنشگران با چه ایدئولوژی‌ای و چه نوع مطالباتی را دنبال می‌کنند؟ در فرضیه بیان می‌شود که میدان سیاستگذاری در ایران از سازوکارهای حزبی، صنفی و اندیشکده‌ای برای اثرگذاری بازیگران و شکل‌دهی به حوزه عمومی اثربخش بهره‌مند نیست، در نتیجه تنها مطالبات ذی‌نفعان و بازیگران همراستا با ایدئولوژی نظام سیاسی در دستور کار سیاسی قرار می‌گیرد. برای پاسخ به این پرسش از چارچوب نظری ترکیبی از نظریه حوزه عمومی، سازوبرگ ایدئولوژیک دولت و میدان منازعه برگرفته از اندیشه‌های هابرماس، آلتوسر و بوردیو استفاده شده است. با بهره‌گیری از روش انتقادی، ورودی‌های نظام سیاستگذاری آموزش‌وپرورش که نوعی مطالبات کنشگران و ذی‌نفعان در میدان قدرت و حوزه عمومی است، تحلیل خواهد شد. یافته‌های پژوهش نشان‌دهنده وجود کاستی اساسی در میدان ذی‌نفعان آموزش‌وپرورش است که فرایند سیاستگذاری را یکسویه ساخته است. در نهایت، راهکارهای سیاستی همچون تقویت حوزه عمومی و استفاده بهینه از ظرفیت انجمن‌های علمی، تشکل‌ها و اصناف ذی‌نفعان ارائه می‌شود.
کلیدواژه‌ها
ایران؛ نظریه حوزه عمومی هابرماس؛ سیاستگذاری آموزش‌وپرورش؛ کاربرد نظریه انتقادی؛ مطالبات ذی‌نفعان
عنوان مقاله [English]
Ideological Apparatus in Iran’s Education Policy
نویسندگان [English]
Rohola Eslami1؛ Elahe Valizadeh2
1Assistant Professor, Department of Political Science, Faculty of Law and Political Science, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
2MA in Political Science, Department of Political Science, Faculty of Law and Political Science, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
چکیده [English]
In any political system or government, there are conflicting forces composed of a multitude of actors (e.g., politicians, activists and other stakeholders) with diverse ideologies that are vying for power to influence the public policy process at all stages from policy formulation and policy execution to policy assessment. Certainly, one of the most significant government policy areas is in the field of education. Contrary to the positivist approach, education policies and strategies are not formed in a vacuum. Outside all political systems, there are individuals and institutions that expectedly endeavor to set the agenda for national education policies. These external actors are often powerful enough to have a determining impact on education policies based on their worldviews and rigid ideological thinking about education.  Even though they might not necessarily oppose policies aimed at improving the quality of education in order to confront both the traditional and emerging challenges of building and maintaining efficient, equitable and forward-looking education systems.
The authors try to find suitable answers to the following research questions: 1. Which actors greatly influence Iran’s decision-making and policymaking process in the field of education? 2. What are the ideological thinking and typical demands of each major group of actors influencing Iran’s education policies? In the hypothesis, it is claimed that the weaknesses of competitive mechanism by which political parties, labor unions and non-governmental organizations often crucially influence policymaking in the public sphere have led to a situation in the existing political arena that the demands of stakeholders and actors who are aligned with the dominant political ideology are predominantly considered by the policymakers’ agenda-setting efforts in the field of education. For the purpose of hypothesis testing, the authors use a composite theoretical framework based on Habermas’ theory of public space, Althusser's theory of ideology (and ideological state apparatuses), and Bourdieu's field theory. They relied on the works of these prominent scholars because Habermas's theory of the public sphere offers valuable lenses through which one might be able to examine the intricate interplay between the external actors and the broader public domain. Althusser's concept of ideological apparatus serves as a critical tool for understanding how ideologies are disseminated and mobilized in the education policy arena. Furthermore, Bourdieu's theory of the field provides valuable insights into the power dynamics that shape the education policy landscape.
Using the method of critical analysis, the demands related to the material interest, socio-economic needs, and politico-cultural preferences of the key activists and stakeholders (e.g., the Ministry of Education, administrative authorities, professional associations for teachers, student councils, parent–teacher association, seminaries and theological institutions, etc.) as the factors influencing the education policymaking process will be examined. By subjecting these demands to a careful scrutiny within their chosen theoretical framework, the authors attempt to reveal the ideological forces that underlie Iran's education policies. In the hope of overcoming the shortcomings of the country’s education policymaking efforts, a few policy recommendations are ultimately presented in the concluding section, for instance, the necessity to base the education policymaking on an inclusive participatory approach, strengthening the role of all relevant governmental and non-governmental actors working cooperatively in the public sphere, and optimally using the capacity of all major stakeholders’ scientific associations, organizations and labor unions in the field of education in Iran.
کلیدواژه‌ها [English]
Educational Policymaking, Field, Ideology, Iran, Public Space
سایر فایل های مرتبط با مقاله
مراجع
الف) فارسی

  1. اداره کل سیاسی وزارت کشور. (1400، آبان) «مشخصات تشکل‌های صنفی و تخصصی غیرسیاسی،» پرتال خبری وزارت کشور. در: https://old.moi.ir/Files/MOI/Files/f8/f88e0495-8786-4d9b-8931-131db8eeff35.pdf   (10 فروردین 1402).
  2. افکارنیوز. (1398، 4 شهریور) «همایش جمعیت اسلامی فرهنگیان برگزار می‌شود،» در: https://www.afkarnews.com/fa/tiny/news-895840 (24 فروردین 1402).
  3. انجمن اسلامی معلمان خوانسار. (بی‌تا) «اساسنامه انجمن اسلامی معلمان ایران،» در: https://moalleman.blog.ir/page/about-me (27 فروردین 1402).
  4. انصاف. (1401، 1 تیر) «سخنگوی سازمان معلمان: نگاه امنیتی را بردارید جنبش معلمان قابل تحسین است،» پایگاه خبری تحلیلی انصاف. در: https://ensafnews.com/353247  (20 فروردین 1402).
  5. ایرنا. (1381، 5 شهریور) «کانون همبستگی فرهنگیان ایران فرهیختگان تهران را دعوت به تجمع کرد،» خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا). در: https://www.irna.ir/news/5563885  (20 فروردین 1402).
  6. ایرنا. (1398الف، 20 تیر) «تجاری‌سازی کارکرد نظام آموزشی را تضعیف می‌کند،» خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا). در: https://www.irna.ir/news/83391851 (19 فروردین 1402).
  7. ایرنا. (1398ب، 2 اسفند) «حضور همیشگی فرهنگیان البرز در انتخابات،» خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا). در: https://www.irna.ir/news/83684196  (28 فروردین 1402).
  8. ایسنا. (1394، 23 تیر) «قدردانی حزب فرزندان ایران از تیم مذاکره‌کننده کشورمان،» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا). در: https://www.isna.ir/news/94042313049  (18 فروردین 1402).
  9. آتیه ‌آنلاین. (1399، 17 اسفند) «گردش مالی کنکور و واسطه‌گران آموزش،» کد خبر: 10385. در: https://www.atiyeonline.ir/news/10385 (7 اردیبهشت 1402).
  10. بوردیو، پیر. (1396) انسان دانشگاهی، ترجمه حسن چاوشیان. تهران: پارسه.
  11. بون‌ویتز، پاتریس. (1391) درس‌هایی از جامعه‌شناسی پی‌یر بوردیو، ترجمه جهانگیر جهانگیری و حسن پورسفیر. تهران: آگه.
  12. پارسینه. (1397، 3 مهر) «ارتباط گران‌ترین مدارس تهران با مسئولان سیاسی: از خاتمی و حجاریان تا مهدوی‌کنی و حداد عادل،» پایگاه خبری تحلیلی پارسینه، کد خبر: 471153. در: https://www.parsine.com/471153 (8 اردیبهشت 1402).
  13. پانا. (1398، آبان 8) «تشکیل مجامع علوی و فاطمی بسیج دانش‌آموزی در راستای تقویت روحیه مطالبه‌گری است،» خبرگزاری پانا، کد خبر: 965784. در: https://www.pana.ir/news-29/965784 (14 اردیبهشت 1402).
  14. پانا. (1400، 26 خرداد) «مجمع فرهنگیان ایران اسلامی از همتی اعلام حمایت کرد،» خبرگزاری پانا، کد خبر 1192901. در: https://pana.ir/news/1192901 (22 فروردین 1402).
  15. پیشخوان. (1400، 29 فروردین) «از نگرانی مراجع برای وضعیت علمی حوزه تا معلمی طلاب در مدارس،» در: https://www.pishkhan.com/news/221353 (29 اردیبهشت 1402).
  16. جام‌جم آنلاین. (1381، 13 اردیبهشت) «مجمع اسلامی فرهنگیان گیلان: امتیازهای ویژه‌ای برای معلمان ابتدایی در نظر بگیرید،» در: https://jamejamonline.ir/fa/news/8341  (25 فروردین 1402).
  17. جلالی، محمدرضا. (1386) «تحلیل رابطه نابرابری‌های طبقاتی و نابرابری‌های آموزشی با تأکید بر نقش متغیرهای واسطه‌ای،» فصلنامه تعلیم و تربیت، 91: 53-15، در: https://www.magiran.com/paper/471112 (6 اردیبهشت 1402).
  18. حوزه. (1392، 10 مهر) «رهنمودهای مراجع عظام و علمای حوزه برای تعالی برنامه‌های وزارت آموزش و پرورش،» مجله افق حوزه، شماره 374. در: پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6435/7890/101823    (1 اردیبهشت 1402).
  19. حوزه. (1399الف، 2 آبان) «بیانیه انجمن اسلامی فرهنگیان استان قم در ارتباط با مسائل روز کشور،» خبرگزاری رسمی حوزه، کد خبر: 924594. در: https://www.hawzahnews.com/news/924594 (11 فروردین 1402).
  20. حوزه. (1399ب، 8 آذر) «کار بازنگری کتب درسی با همکاری حوزه آغاز و دنبال می‌شود،» خبرگزاری رسمی حوزه، کد خبر: 930088. در: https://www.hawzahnews.com/news/930088 (15 فروردین 1402).
  21. دانش‌فرد، کرم‌اله. (1393) فرایند خط‌مشی گذاری عمومی. تهران: صفار.
  22. داودی، رسول. (1391) «ارزیابی عملکرد و موانع فراروی شورای دانش‌آموزی جهت مشارکت‌دهی دانش‌آموزان در فعالیت‌های مدارس،» رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 3، 12: 161-147، در: https://journals.marvdasht.iau.ir/article_980.html (9 اردیبهشت 1402).
  23. دهقان، علیرضا. (1400، مرداد 4) «رتبه‌بندی از پیچ آخر به سلامت عبور می‌کند؟» اعتماد. در: https://www.magiran.com/article/4202586.
  24. رضامنش، فاطمه؛ مژگان عظیمی هاشمی. (1393) «زمینه‌یابی شیوه‌های تقویت کارکرد انجمن اولیاء و مربیان (مورد مطالعه: انجمن اولیاء و مربیان خراسان رضوی)،» اندیشه‌های نوین تربیتی، 10، 4: 154-131،
    <DOI:10.22051/JONTOE.2015.387>.
  25. سازمان بسیج فرهنگیان. (1396، اسفند 12) لزوم تبدیل اندیشه تربیت «شهروند» به تربیت «عبد خدا،» پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان بسیج فرهنگیان. در: https://cbo.ir/node/22263 (24 فروردین 1402).
  26. سازمان معلمان ایران. (1400الف، 12 تیر) «نقد بر آزمون سراسری 1400و مصوباتی که عدالت در گزینش را نقض می‌کند،» پایگاه تحلیلی-خبری سازمان معلمان ایران. در: https://www.iranto.ir/15917-2 (24 فروردین 1402).
  27. ستاد همکاری حوزه‌های علمیه و آموزش‌وپرورش. (بی‌تا) «ستاد همکاری‌های حوزه و آموزش‌وپرورش در یک نگاه،» پایگاه جامع اطلاع‌رسانی ستاد همکاری حوزه‌های علمیه و آموزش‌وپرورش. در: http://hamkariha.ir/fa/about (3 اردیبهشت 1402).
  28. ستاد همکاری حوزه‌های علمیه و آموزش‌وپرورش. (1398، 13 خرداد) «راهنمای عمل فعالیت‌های استانی ذیل برنامه همکاری‌ حوزه‌های علمیه و آموزش‌وپرورش در سال تحصیلی 1399-1398،» پایگاه جامع اطلاع‌رسانی ستاد همکاری حوزه‌های علمیه و آموزش‌وپرورش، شناسه مطلب 11220. در: http://hamkariha.ir/fa/news/11220/8/10 (10 اردیبهشت 1402). 
  29. شورای دانش‌آموزی. شیوه‌نامه اجرایی شورای دانش‌آموزی. (1397). تهران: مؤسسه فرهنگی منادی تربیت.
  30. عاشوری، مجتبی؛ و دیگران. (1399) »کشف تجارب داوطلبان آزمون سراسری از پشت کنکور ماندن: یک مطالعه نظریه زمینه‌ای،» مجله علوم روانشناختی، 19، 96: 1605-1593،
     <1001.1.17357462.1399.19.96.6.4DOI:>.
  31. عصر ایران. (1399، 3 مهر) «اعتراض هفت انجمن تخصصی به استخدام طلاب به‌عنوان دبیر تاریخ و علوم‌اجتماعی،» کد خبر: ۷۴۸۲۵۹. در: https://www.asriran.com/fa/news/748259 (4 خرداد 1402).
  32. فتح­تبار فیروزجائی، کاظم؛ و دیگران. (1400) «آسیب‌شناسی وضعیت فعلی نظام سنجش کشور با تمرکز بر کنکور سراسری و ارائه راهکاری جهت بهبود الگوی سنجش و پذیرش دانشجو(مطالعه‌ تطبیقی)،» پژوهش‌های تربیتی، 8، 42: 49-78، <10.52547/erj.8.42.49<DOI:.
  33. فراستخواه، مقصود. (1377) سرآغاز نواندیشی معاصر. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  34. فرتر، لوک. (1392) لویی آلتوسر، ترجمه امیر احمدی‌آریان. تهران: مرکز.
  35. فیرحی، داود. (1380) «دولت اسلامی و تولیدات فکر دینی،» مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 51، 0: 196-157، در: https://journals.ut.ac.ir/article_12650.html (29 فروردین 1402).
  36. فیرحی، داود. (1394) فقه و سیاست در ایران معاصر. تهران: نی، ج 2.
  37. کاظمی، عباس. (1396) امر روزمره در جامعه پساانقلابی. تهران: فرهنگ جاوید.
  38. کرافت، مایکل‌ای؛ اسکات‌آر فورلانگ. (1396) سیاست‌گذاری عمومی: قوانین دولتی، سیاست‌ها، تحلیل و جایگزینی‌ها، ترجمه نادر هوشمندیار. تهران: شورآفرین.
  39. کرمی‌پور، حمید. (1397) از ستیز تا سازش: آموزش نوین و نیروهای مذهبی در تاریخ معاصر ایران. تهران: نگارستان اندیشه.
  40. محمدپور، احمد. (1390) روش در روش: درباره ساخت معرفت در علوم انسانی. تهران: لوگوس.
  41. محمدپور، احمد. (1400) ضد روش: زمینه‌های فلسفی و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی. تهران: لوگوس.
  42. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1382) «نگرشی به مجلس دانش‌آموزی،» در: https://rc.majlis.ir/fa/report/show/733231 (12 اردیبهشت 1402).
  43. معینی علمداری، جهانگیر. (1384) روش‌شناسی نظریه‌های جدید در سیاست. تهران: دانشگاه تهران.
  44. مناشری، دیوید. (1400) نظام آموزشی و ساختن ایران مدرن، ترجمه محمدحسین بادامچی و عرفان مصلح. تهران: سینا.
  45. نش، کیت. (1396) جامعه‌شناسی سیاسی معاصر: جهانی‌شدن، سیاست و قدرت، ترجمه محمدتقی دلفروز. تهران: کویر.
  46. نماینده. (1399، 22 اردیبهشت) «مجلس یازدهم به تنگناهای حوزه تعلیم‌وتربیت رسیدگی ریشه‌ای می‌کند،» پایگاه خبری تحلیلی نماینده، شناسه خبر 161508. در: https://namayande.com/news/161508 (18 فروردین 1402).
  47. نوذری، حسینعلی. (1381) بازخوانی هابرماس: درآمدی بر آراء، اندیشه‌ها و نظریه‌های یورگن هابرماس. تهران: چشمه.
  48. وزارت کشور. (1400) «فهرست احزاب و گروه‌های سیاسی،» پرتال خبری وزارت کشور. در: https://old.moi.ir/Files/MOI/Files/17/1710a257-2f78-4db9-b5ec-b8c9a6ef460b. pdf (10 فروردین 1402).
  49. هابرماس، یورگن. (1381) بحران مشروعیت، ترجمه جهانگیر معینی. تهران: گام‌نو.
  50. هابرماس، یورگن. (1394) نظریه کنش ارتباطی: عقل و عقلانیت جامعه، زیست‌جهان و نظام نقادی مفهوم کارکردگرایانه عقل، ترجمه کمال پولادی. تهران: مرکز.
  51. هاشمیان، فخرالسادات؛ و دیگران. (1394) «تحلیل مشارکت بخش خصوصی در نظام آموزش‌وپرورش،» فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، 3، 12: 26-1. در: https://www.jmsp.ir/article_12951.html (4 اردیبهشت 1402).
  52. هیوود، اندرو. (1396) سیاست جهانی، ترجمه سید مسعود موسوی شفائی. تهران: سمت، ج 1.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 171
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 83


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب