پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,240 |
| تعداد مقالات | 67,867 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,407,031 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,176,100 |
جایگاه علوم عقلی در عصر امام محمد غزالی تبیین اختلاف غزالی و شیخ بوعلی سینا | ||
| مجله ادیان و عرفان | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 اسفند 1402 اصل مقاله (578.64 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2024.366362.630474 | ||
| نویسندگان | ||
| رمضان رضایی* 1؛ فاطمه عبدالله پورسنگچی2 | ||
| 1دانشگاه تهران مدیر گروه تاریخ | ||
| 2دانشجوی دکتری روزانه دانشگاه تهران دانشکده معارف و اندیشه اسلامی | ||
| چکیده | ||
| مجادله، مباحثه و نقد، از امتیازات فرهنگ اسلامی و ایرانی است که با تکیه بر آموزه‌های قرآنی و سنّت نبوی به‌طور فزاینده رشد کرده‌است و همواره ویژگی‌های محیط دینی اعصار را به‌طور تقریبی نشان می‌دهند. زمانی‌که در بغداد، کتابی و یا ایده‌ای علمی بروز می‌کرد، به سرعت و در اندک زمان ممکن، در اندلس و ماورالنّهر، بدون سوگیری‌های سیاسی و طرح مسائل حاشیه‌ای، مورد نقد و بررسی قرار می‌گرفت. ابوحامد غزالی یکی از بزرگان کم‌نظیرِ ساحت علم در جهان اسلام است. او همچنین یکی از سر‌سخت‌ترین مخالفان فلسفه بوده که با تحریر کتاب بسیار اثربخشِ تهافت‌الفلاسفه تلاش کرده‌است، آراء فلاسفه از جمله ابن‌سینا را به محک نقد کشیده و سستی افکار ایشان را بیان کند. مقاله پیش‌رو بر آن است، جایگاه علوم عقلی در عصر امام محمد غزالی و اختلاف میان ابن‌سینا و غزالی را با رویکرد توصیفی-تحلیلی تبیین و تحلیل کند. یافته‌های پژوهشی حاکی از آن هستند که غزالی قصد داشت، ایمان مسلمانان را به صلابت و اصالت اولیه خود بازگرداند، اما به‌واسطۀ مخالفتش با فلسفه و فلاسفه، موجبات انهدام ریشه‌های فلسفه در بسیاری از کشورهای اسلامی را فراهم آورد. همچنین بر بنیاد پژوهش حاضر روشن می‌شود که اختلاف میان غزالی و ابن‌سینا، صرفاً یک سوء تفاهم و تصوری نادرست بوده‌است؛ زیرا غزالی مدّعی بود، دغدغه‌های دینی او عامل اصلی موضع‌گیری وی در برابر فلاسفه مشائی از جمله ابن‌سینا شده‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| علوم عقلی؛ فلاسفه؛ دین؛ امام محمد غزالی؛ ابن سینا | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Position of Rational Sciences in the Era of Imam Muhammad Gazzaāli A Perspective on the Disagreements between Al-Ghazzāli and Avicenna | ||
| نویسندگان [English] | ||
| ramezam rezaie1؛ Fatemeh Abdollahpour Sangchi2 | ||
| 1سهرودی جنوبی کوچه اقلیمی پلاک 59 طبقه دوم | ||
| 2Ph.D. student of Theoretical Foundations of Islam, Faculty of Islamic Thought and Studies, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the advantages of Islamic and Iranian culture and civilization is the controversy, discussion and criticism of the opinions of its thinkers, which has increasingly developed based on the teachings of the Quran and the Prophetic tradition and show the religious atmosphere of its time relatively. Abu Hamid Al-Ghazzali is one of the great and rare scholars in the Islamic world. He also has been one of the strongest opponents of philosophy throughout history, who wrote the book entitled Tahafut-Al-Falasifah to examine the opinions and thoughts of philosophers, including Avicenna, and to express the weakness of their thoughts in a fair manner. Tahafut-Al-Falasifah is one of the greatest and most influential books that has been written throughout the history of criticizing philosophical ideas in accordance with Islamic and Iranian customs. The present paper has tried to elucidate the position of rational sciences in the era of Imam Muhammad Ghazzali and to explain disagreements between Avicenna and Ghazzali using descriptive-analytical approach. The research findings indicate that Ghazzali has sought to return the faith of Muslims to its strength and originality, but with his opposition to philosophy and philosophers caused the roots of philosophy to wither and dry up in many Islamic countries. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Avicenna, Emam Muhammad Ghazzali, Rational Sciences, Religion, Philosophers | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404الف). الشفاء-الهیات. تصحیح سعید زائد. چاپ اول. قم: انتشارات مرعشی نجفی.
ــــــــــ (1404ب). التعلیقات. تصحیح عبدالرحمن بدوی. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ــــــــــ (1363). المبدأ و المعاد. به اهتمام عبدالله نورانی. چاپ اول. تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات اسلامی.
ــــــــــ (1371). المباحثات. تحقیق و تعلیق محسن بیدار. چاپ اول، قم: انتشارات بیدار.
ــــــــــ (1375). الاشارات و التنبیهات. چاپ اول. قم: نشر البلاغه.
ــــــــــ (1379). النجاه من الغرق فی بحر الضلالات. با ویرایش و دیباچه محمد تقی دانش پژوه. چاپ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ــــــــــ (1383). طبیعیات دانشنامه علائى. چاپ دوم. همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
ــــــــــ (2007). الرساله فی النفس و بقائها و معادها. تحقیق فواد الاهوانی. پاریس: دار بیبلیون.
بدوی، عبدالرحمن (1365). «سیر معنوی غزالی». علوم اجتماعی: نشریه پیام یونسکو. شماره 198، 5-4.
توازیانی، زهره (1391). «واکاوی تکفیر ابن سینا از سوی غزالی در مسئله علم خداوند به جزئیات». فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه قم. شماره چهارم. 112-93.
حسین‌نژاد محمدآبادی، حمید (1388). «معرفی تهافت الفلاسفه غزالی و نقدی بر تهافت الفلاسفه سید جلال الدین آشتیانی و سیری کوتاه در اندیشه‌های آنان». نشریه سفیر نور. شماره 11. 38-21.
خالق‌خواه، علی (1393). «رابطه عقل و دین از دیدگاه غزالی و اشارات آن در تربیت دینی بر اساس باورهای ایمان گرایانه غزالی». نشریه پژوهش‌های علم و دین. شماره 10. 130-111.
داوری اردکانی، رضا (1388) «غزالی و فلسفه اسلامی». مجله جاویدان خرد. شماره سوم. 100-87.
راوندی، مرتضی (1354). تاریخ اجتماعی ایران. ج۳. تهران: امیرکبیر.
رازی، فخرالدین (1404 ه ق). شرح الفخر رازی الاشارات (شرحی الاشارات). قم: مکتبه آیت‌الله مرعشی.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1365). «غزالی در نظامیه بغداد». نشریۀ ایران نامه. 615-593.
ــــــــــ (1369). فرار از مدرسه: دربارۀ زندگی و اندیشه غزالی. تهران: امیرکبیر.
زاهدی، محمد صادق (1390). «قلمرو دین در آرای غزالی و ابن‌سینا». پژوهشنامه فلسفه دین. شماره 17. 110-95.
سایکس، سر پرسی مولزورث (1380). تاریخ ایران / سایکس. ج۲. تهران: افسون.
صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة(مقدمه فارسى). چاپ دوم. تهران: مرکز نشر دانشگاهى.
ــــــــــ (1378). المظاهر الالهیه فى اسرار العلوم الکمالیه. چاپ اول. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
صادق‌زاده، فاطمه (1394). «دشواری‌های ابن‌سینا در پذیرش یا انکار معاد جسمانی». پژوهشنامه فلسفه دین. شماره 25. 110-89.
طباطبایی، محمد حسین (1387). مجموعه رسائل علامه طباطبایی، ج2. چاپ اول. قم: موسسه بوستان کتاب.
علیزاده، حامد؛ حیدری، طیبه (1396). «بررسی و ارزیابی انتقادات غزالی بر ابن سینا در مسألۀ حدوث و قدم عالم؛ با تکیه بر مبانی سینوی». فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز. شماره 1. 86-65.
غزالی، محمد بن محمد (1402ق). احیاء علوم الدین. ج1. بیروت: دار المعرفه.
ــــــــــ (1367). المضنون به علی غیر اهله. قاهره: انتشارات مطبعه صبیح.
ــــــــــ (1382). تهافُت الفلاسفه. ترجمۀ علی اصغر حلبی. تهران: جامی.
ــــــــــ (1384). قواعد العقاید یا اعتقاد نامه غزالی. چاپ اول. تهران: انتشارات جامی.
ــــــــــ (1393). معیار العلم فی فن المنطق. الطبع الاولی. بیروت: دارال مکتبه الهلال.
ــــــــــ (بی تا). مقاصد الفلاسفه. تحقیق الدکتور سلیمان دنیا. مصر: طبع و نشر دارالمعارف مصر.
غفاری، سید محمد خالد (1380). فرهنگ و اصطلاحات آثار شیخ اشراق. چاپ اول. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
فارابی، ابونصر و غازانی، سید اسماعیل (1381). فصوص الحمه و شرحه. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
فضل بن روز بهان (1382). تاریخ عالم آرای امینی. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
گنجی، محمد حسین (1383). «آیا غزالی مخالف فلسفه‌است؟». مقالات و بررسی‌ها. شماره 81. 72-61.
مطهری، مرتضی (1377). مجموعه آثار شهید مطهری. چاپ هشتم. تهران-قم: صدرا.
محمودی، علی (1378). «کاوش عناصر نظریه دولت در اندیشه سیاسی امام محمد غزالی». نشریه نامه فرهنگ. شماره 33و32. 167-154.
محمدی ملایری، محمد (1379). تاریخ و فرهنگ ایان در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی. ج6. تهران: توس.
نعمت الله بن محمد، نورالدین (1375). دیوان شاه نعمت الله ولی. تصحیح سعید نفیسی. چاپ اول. تهران: انتشارات نگاه.
نیک‌سیرت، عبدالله (1390). «نگاهی به دیدگاه غزالی درباره فلسفه و دین و مقایسه آن با آرای برخی از فیلسوفان غرب». نشریه پژوهش‌های علم و دین. شماره3. 110-93.
نصر، سید حسین (1396). تاریخ فلسفه اسلامی از آغاز تا امروز. ترجمۀ مهدی نجفی افرا. چاپ دوم. تهران: انتشارات جامی (مصدق). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 12 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 25 |
||