1دانشیار، گروه حقوق بین‌الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف‌آباد، نجف‌آباد، ایران
2دانشیار، گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران
3دانشجوی دکترای حقوق بین‌الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان
چکیده
چنانچه از عوامل بیولوژیک و سمی زیانبار، به‌عنوان سلاح در درگیری‌های مسلحانه و عملیات تروریستی استفاده شود، آن عامل در زمرة سلاح‌های زیستی (بیولوژیک) قرار می‌گیرد.سلاح‌های زیستی که سابقه‌ای تاریخی جهت به‌کارگیری در اقدامات تروریستی و منازعات نظامی دارند، امروزه به‌طور خاصی مورد توجه کشورهای پیشرفته قرار گرفته است. این سلاح‌ها، با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارند، کاربردشان تهدید جدی برای سلامت انسان و صلح و امنیت جامعه جهانی محسوب می‌شود. خطر این‌گونه سلاح‌ها بیشتر از خطر سلاح‌های هسته‌ای و شیمیایی است، زیرا قادرند در مدت زمانی کوتاه، موجب نابودی ده‌ها میلیون انسان شوند و عارضة حاصله می‌تواند به نسل‌های بعدی نیز منتقل شود. نتایج این بررسی که با شیوة توصیفی - تحلیلی انجام گرفته نشان می‌دهد که از نظر اسناد حقوق بین‌الملل، کاربرد سلاح‌های زیستی (بیولوژیک) در اقدامات تروریستی و مخاصمات مسلحانه ناقض قواعد آمره و برهم‌زنندة نظم عمومی است، ازاین‌رو کاربرد این‌گونه سلاح‌ها، از منظر حقوق بین‌الملل کیفری را می‌توان در قالب جنایات بین‌المللی به‌عنوان مصداقی از جنایت جنگی یا جنایت علیه بشریت جرم‌انگاری کرد.
Criminalization of the Use of Biological Weapons in Terrorist Acts and Armed Conflicts
نویسندگان [English]
Masoud Raei1؛ Leila Raisi2؛ Ali Asghar Aghalar3
1Associate Prof, Department of International Law, Faculty of Law, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
2Associate Prof, Department of International Law, Faculty of Law, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
3Ph.D. Student in International Law, Faculty of Law, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
چکیده [English]
If a biological or harmful toxin agent is used as weapon in armed conflict or terrorist acts, that agent is classified as a biological weapon. Biological weapons, which have a long history of being used in military conflicts, have received special attention from developed states .Due to their unique characteristics, these weapons are considered a serious threat to human health and the peace and security of the international community. The danger of such weapons is greater than nuclear and chemical weapons because they can destroy tens of millions of people in a short term, and the effects can be transferred to future generations. The results of this paper, which uses a descriptive-analytical method, show that under international law, the use of biological weapons in terrorist acts and armed conflicts violates legal rules and disrupts public order. Therefore, the use of such weapons can be criminalized both as a crime against humanity and as a war crime.
کلیدواژه‌ها [English]
international criminalism, war crime, crime against humanity, international criminal law, biological weapons
مراجع
فارسی
الف) کتاب‌ها
1. امامی، مسعود و شوپای جویباری، رمضاعلی (1395). دانشنامۀ اسلام و حقوق بین‌الملل بشردوستانه. تهران: میزان.
تاموشات، کریستیان (1392). حقوق بشر. ترجمه و نگارش حسین شریفی‌طرازکوهی، چ دوم. تهران: میزان.
تیگرشتروم، باربارافن (1389). امنیت انسانی و حقوق بین‌الملل. ترجمۀ اردشیر امیرارجمند و حمید قنبری، تهران: مجد.
دریایی، محمد (1394). بیوتروریسم در طب غربی. تهران: آرمان رشد.
دستغیب، محمدرضا (1395). تسلیحات کشتار جمعی از دیدگاه اسلام و حقوق بین‌الملل بشردوستانه. ج3، تهران: میزان.
رضوی‌فرد، بهزاد و نوروزی، میثم (1396). نقش دیوان بین‌المللی دادگستری در توسعه و تحول حقوق بشردوستانه و حقوق بین‌الملل کیفری. اولین همایش بین‌المللی و سومین همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی، تهران: دانشگاه تهران.
ساعد، نادر (1386). حقوق بشردوستانه و سلاح‌های هسته‌ای.تهران: شهر دانش.
سیاه‌رستمی، هاجر (مترجم). قواعد اساسی کنوانسیون‌های ژنو 1949 و پروتکل‌های الحاقی 1977. تهران: نشر سرسم به سفارش دبیرخانۀ کمیتۀ حقوق بشردوستانه.
سلیمی‌ترکمانی، حجت (1394). حقوق بین‌الملل هسته‌ای. تهران: شهر دانش.
سمولرز، آلت و هاومن، رولف (1396). جرم‌شناسی فراملی: به‌سوی جرم‌شناسی جنایات بین‌المللی. ترجمۀ گروهی از پژوهشگران علوم جنایی و به کوشش حمیدرضا نیکوکار و با دیباچۀ علی‌حسین نجفی ابرندآبادی. تهران: میزان.
شاه‌حسینی، محمدحسن (1381). دفاع در برابر جنگ بیولوژیک و بیوتروریسم. ج1 و 2، تهران: سازمان تحقیقات نیروهای مقاومت بسیج.
دورمن، کنوت؛ دوسوالدبک، لویس و لوپ، رابرت (1393). عناصر جنایات جنگی در اساسنامۀ دیوان بین‌المللی کیفری. ترجمۀ زهرا جعفری؛ زهرا محمودی و پریسا سفیدپری، تهران: مجد.
ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1394). حقوق بین‌الملل بشردوستانه. چ سوم،تهران: گنج دانش.
کریانگ‌ساک، کیتی‌شیازری (1383). حقوق بین‌المللی کیفری. ترجمۀ بهنام یوسفیان و محمد اسماعیلی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
محمد نسل، غلامرضا (1385). مجموعه مقررات دیوان بین‌المللی کیفری. تهران: دادگستر.
موسوی، سیدفضل‌الله و چهل‌تنی، مهدی (1390). موازین حقوقی در منع دستیابی تروریست‌ها به‌سلاح‌های‌زیستی در مجموعه مقالات تروریسم، آسیب‌شناسی، بازیگران و ساختارها. تهران: مجمع جهانی صلح اسلامی.
نجفی‌ابرند‌آبادی، علی‌حسین و هاشم‌بیگی، حمید (1377). دانشنامۀ جرم‌شناسی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
واحدی، قدرت‌اله (1389). حقوق بین‌المللی‌کیفری. تهران: جنگل.
ب) مقالات
آرش‌پور، علیرضا و جعفری، سیده‌منیژه (1394). نقش مسئولیت حمایت در تضمین امنیت انسانی. فصلنامۀ مطالعات راهبردی، 2(18)، 85-102.
البرزی‌ورکی، مسعود (1383). نقد و بررسی نظر مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری راجع به تهدید یا توسل به سلاح‌های هسته‌ای. مجلۀ حقوقی بین‌المللی، 31(21)، 5-88.
باباخانی، عطیه (1387). جامعۀ بین‌المللی و مقابله با نقض حقوق بشردوستانه در بحران دارفور. مجلۀ حقوقی، 38(25)، 141-184.
جاوید، احسان و نیاورانی، صابر (1392). قلمرو حق سلامتی در نظام بین‌المللی حقوق بشر. فصلنامۀ پژوهش حقوق عمومی، 41(15)، 47 -70.
خالقی، ابوالفتح و نبوی، نعمت‌الله (1394). به‌کارگیری سلاح‌های نامتعارف از منظر حقوق بین‌الملل کیفری و اسلام. فصلنامۀ پژوهش‌های تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 4(2)، 19-42.
سلیمی‌ترکمانی، حجت (1391). جرم‌انگاری کاربرد سلاح‌های هسته‌ای در چارچوب حقوق بین‌الملل بشرمحور در حال ظهور. فصلنامۀ پژوهش حقوق کیفری، 1(1)، 61 -96.
فلاحی، فاطمه؛ مستقیمی، بهرام؛ آل‌کجباف، حسین و حیدری، بهاره (1394). بررسی مفهوم سلامت در نظریۀ امنیت انسانی. فصلنامۀ اخلاق زیستی، 15(5)، 127-162.
فلاح‌سیاه‌خاله‌سر، احمد و فضایلی، مصطفی (1398). عقیم‌سازی اجباری مصداقی از جرم جنایت علیه بشریت در پرتو رویة دادگاه ویژۀ رواندا. فصلنامۀ علمی تخصصی مجلۀ حقوقی دانشگاه اصفهان، 9(6)، 105-148.
نعمتی، عطیه(1399). بررسی جنایات ضدبشریت در حقوق بین‌الملل. فصـــلنامۀ علمی - حقوقی قــانــون‌یــار. 14(4)، 133-149.
ورله، گرهارد (1387). جنایت علیه بشریت در حقوق بین‌الملل معاصر. ترجمۀ امیرساعد وکیل. مجلۀ حقوقی بین‌المللی، 39(25)، 59-100.
یکرنگی، محمد و واحدی، مجتبی (1398). راهبردهای نظام سیاستگذاری کیفری ایران و بین‌الملل در مقابله با تهدیدهای امنیتی بیوتروریسم. فصلنامۀ مطالعات راهبردی، 3(22)، 159-184.
انگلیسی
A) Book
Bantekas, I., & Susan, N. (2007). International Criminal Law. Third Edition, London: Routledge, Cavendish.
Bassiouni, C. (1999). International Criminal Law. Vol.1. (Ardsley.NY: Transnational Publishers)
Cassese, A. (2008). International Criminal Law. Second Edition, London: OXFORD University Press.
B) Article
Bein, P., & Parker, K. (2003). Uranium Weapons Cover-Ups-A. Crime against Human Kind. January 2003. available in: (http:// www.stopnato.org.uk/du-watch/bein/hamburg.htm - 579k).
C) Instrument
Convention on the Prohibition of the Development. Production and Stockpiling of Bacteriological (Biological) and Toxin Weapons and on their Destruction. 10 April 1972.
Convention (II) with Respect to the Laws and Customs of War on Land and its annex: Regulations concerning the Laws and Customs of War on Land. The Hague. 29 July 1899.
International Court of Justice. Legality of the Threat or use of Nuclear Weapon. Advisory Opinion of 8 julay 1996.
Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949. and relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts (Protocol I). 8 June 1977.
Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949. and relating to the Protection of Victims of Non-International Armed Conflicts (Protocol II). 8 June 1977.
The Statute of International Criminal Court. Rome.1998.
