پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,504 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,122,830 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,231,049 |
تحلیل شیوه‌های تعدیل قربانی انسان در متون منظوم روایی تا قرن هفتم بر اساس نظریههای قربانی | ||
| پژوهشهای انسان‌شناسی ایران | ||
| دوره 14، شماره 1، شهریور 1403، صفحه 56-76 اصل مقاله (1.48 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/ijar.2024.372386.459855 | ||
| نویسندگان | ||
| ایوب امیدی* 1؛ احمد خاتمی2 | ||
| 1پسادکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی | ||
| 2استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی | ||
| چکیده | ||
| هدف: قربانی، عملی آیینی است که در آن، اشیاء یا موجوداتی وقف میگردیدند و به برخی قدرتهای ماوراءِطبیعی پیشکش میشدند. بشر از دیرباز بهمنظور ایجادِ پیوند و گسترش ارتباط، میان خود و اُمور قدسی به تقدیم انواع قربانیها پرداخته است. از آیینهای کهن و بسیار گستردهای که ارزش کیفی خاصّی برای آدمی داشته و با اجرای آن، آدمی میکوشید با نیروهای طبیعی، پیوند برقرار کند و به یاری آن خود را در نظم جهانی دخیل سازد، آیین قربانیکردنِ انسان است. رفتهرفته با گذر از مراحل آغازین حیات و گسترش عقلانیّت، جوامع می‌کوشند به جای قربانی‌کردن همنوعان، به شیوه‌های جایگزینی برای قربانی انسانی متوسل شوند. روششناسی: این پژوهش می‌کوشد به روش توصیفی-تحلیلی در متون نظم روایی حماسی، غنایی و عرفانی تا قرن هفتم و بر اساس نظریههای قربانی به بررسی چاره‌اندیشیهای بشر جهت تعدیل قربانیهای انسانی بپردازد. یافته ها: براساس نتایج این پژوهش، شیوه‌های تعدیل قربانی در پنج دسته با عناوین: سوراخ کردن گوش و ریختن مقداری از خون، خراشیدن صورت، بریدن زلف، جامه دریدن، واگذاری کودکان به معابد مقدّس، ختنه و اخته کردن طبقه‌بندی می‌شود. در موردِ شیوه‌های تعدیل قربانی انسانی در متون روایی نیز باید گفت: شیوه‌های تعدیل در متون عرفانی نمود و دگرگونی معنایی خاصّی نسبت به متون حماسی و غنایی دارد. موارد تعدیل در متون عرفانی، اغلب جنبۀ نمادین و رمزی می‌یابند، مثلاً خراشیدن صورت، بریدن زلف و کوتاه کردن مو، دریدن جامه(تمثیلی از جسم) و اخته‌کردن به ترتیب در مفاهیم کاستن زیبایی افراد و سرکوب نفس، نفی خودبینی و عدم توجه به جذابیت‌های ظاهری، گشایش روحانی و رهایی از تعلّقات دنیوی و قطع طبیعت نفسانی و خوارداشت آن به منظور تزکیه و ارتباط با منشأ قدسی بهکار می‌رود. در تحلیل مصادیق تعدیل قربانی انسانی نیز نظریههای تعدیل قربانی از ماکس وِبر، بلاگردانی فریزر، جلب رضایت خدایان از بویس کارآمدتر و انعطاف‌پذیرتر از سایر نظریه‌هاست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ادبیات فارسی؛ آیین؛ تعدیل قربانی انسان؛ نظریههای قربانی؛ متون نظم روایی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| analyszing of human sacrifice modification methods in narrative order texts until the 7 based on sacrifice theories | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ayoob Omidi1؛ ahmad khatami2 | ||
| 1postDoctoral student of Persian Language and Literature, Shahid Beheshti University | ||
| 2Professor of Persian language and literature. | ||
| چکیده [English] | ||
| Purpose- Sacrifice is a ritual practice in which objects or beings were offered to some supernatural powers. Since a long time ago, mankind has been offering all kinds of sacrifices in order to create a bond and expand the relationship between himself and the holy things. One of the ancient and very wide rituals that had a special value for man and by performing it, man tried to establish a relationship with natural forces and contribute to the world order with its help, is the ritual of human sacrifice. Gradually, by passing through the initial stages of life and the development of rationality, societies try to find alternative methods for human sacrifice instead of sacrificing their fellow species. Methodology-This research tries to study the methods of modifying human sacrifice in the texts of narrative order in a descriptive-analytical method. Findings- The results show that the sacrifice modification methods in the present study fall into five categories: piercing the ear and shedding some blood (or extorting), scratching the face, cutting the scalp, tearing the clothes, forgiving Slaves and concubines, leaving children in holy temples, classification (and circumcision) are classified. Regarding the methods of modification of the human sacrifice, it should be said: the modification methods in mystical texts and the transformation have a special meaning compared to the epic and lyrical texts; Modifications in mystical texts are often symbolic and symbolic; For example, scratching the face, cutting the hair and cutting the hair, tearing the clothes(allegory of the body) and characterizing in the concepts of reducing the beauty of people and suppressing the soul, denying selfishness and not paying attention to physical attractiveness, spiritual opening and liberation from worldly attachments. And cutting off the carnal nature and eating it is used for cultivation and connection with the sacred origin. In analyzing instances of human sacrifice modification, Max Weber's theories of sacrifice modification, Fraser's rebuttal, the gods' satisfaction with Boyce and Taylor are more efficient and flexible than other theories. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| modification of human sacrifice, Persian literature, ritual, texts of narrative order, theories of sacrifice | ||
| مراجع | ||
|
اسدیطوسی، ابونصر علیبنمحمد.(1317). گرشاسبنامه، به اهتمام حبیب یغمایی، تهران: چاپخانه بروخیم.
اخواننبوی، قاسم.(1394). جامعهشناسی دین، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
اسلام، علیرضا.(1394). «تحول قربانی از انسان به حیوان»، پژوهشهای ادیانی، د3، ش6: 87-65.
الیاده، میرچا.(1365). بازگشت جاودانه، ترجمۀ بهمن سرکاراتی، چ1، تبریز: نیما.
--------(1368). آیینها و نمادآشناسازی، ترجمۀ نصرالله زنگویی، چ1، تهران: آگاه.
اُمیدی، ایوب؛ مشرفالملک، مریم؛ اسماعیلپور، ابوالقاسم.(1401). «بررسی آیین قربانی انسان در هند، ایران و بینالنهرین»، مطالعات شبه قاره، د14، ش42: 37-9.
اُمیدی، ایوب. (1401). «بررسی و تحلیل خودکشی در متون حماسی بر اساس نظریههای قربانی»، پژوهشنامۀ ادب حماسی، س18، ش1: 128-105.
آزادیدِهعباسی، نجیمه.(1394). «رمزگشایی آیین قربانی در اسطوره و عرفان»، ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، س11، ش 38 :40-11.
آقاخانیبیژنی، محمود، و سیدمرتضی هاشمی و صادقی، اسماعیل(1396). «بلاگردانی در قوم بختیاری»، فرهنگ و ادبیات عامه، س5، ش14: 67-49.
آقاخانیبیژنی، محمود؛ طغیانی، اسحاق و محمدیفشارکی، محسن.(1397). «آیین قربانی در شاهنامه»، فرهنگ و ادبیات عامه. س6. ش20: 20-1.
آقاییمیبدی، احمد. (1390). «فطری بودن قربانی و راز انحرافات در آن در ادیان ابتدایی»، نشریۀ معرفت ادیان، س2، ش2: 142-117.
ایرانشاهِبنابیالخیر.(1370). بهمننامه، ویراستۀ رحیم عفیفی، چ1، تهران: علمی و فرهنگی.
-----------(1377). کوشنامه، به کوشش جلال متینی، چ1، تهران: علمی.
بویس، مری.(1374). تاریخ کیش زردشت، ترجمۀ همایون صنعتیزاده، ج1، تهران: توس.
بهار، مهرداد.(1386)، از اسطوره تا تاریخ، چ پنجم، تهران: چشمه.
تفلیسی، ابوالفضل حبیش(1390). کفایة الطب، تصحیح زهرا پارساپور، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
جامی، عبدالرحمن.(1385) هفت اورنگ، تصحیح مرتضی مدرسگیلانی، چ1، تهران: اهورا.
جبارهناصرو، عظیم. (1401). «بررسی اسطورۀ ایزد گیاهی/ خدای شهیدشونده در قصۀ پسر پادشاه»، پژوهشنامۀ ادب حماسی، س18، ش1، 149-129.
جوینی، عطاملک‌بن‌محمد.(1389). تاریخ جهانگشای جوینی، به اهتمام احمد خاتمی، چاپ دوم. ج3-1. تهران: علم.
حسنآبادی، محمود؛ ادیبان، فاطمه.(1395). «تحلیل مضمون قربانی در اشعار بیدل»، کهننامۀ ادب فارسی، س7، ش1: 50-25.
حیدری، حسن؛ صادقپورمبارکه، مژگان.(1398). «اسطورۀ خون»، ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی. س15، ش55: 140-107.
خراسانی، محبوبه؛ فشارکی، محمد و دوانی، فزونه(1394). «بازتاب نمادین قربانی میترایی در هفتپیکر»، متنشناسی ادب فارسی، د7، ش2: 20-1.
دورانت، ویل.(۱۳۷8). تاریخ تمدن: عصر ایمان(بخش دوم). ترجمۀ ابوالقاسم طاهری، ج 1،2،۴، چ3، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
رضی، هاشم.(1366). تاریخ مطالعات دینهای ایرانی، چ1، تهران: فروهر.
سبحانی، جعفر.(1376). فروغ ابدیت. چ13، قم: دفتر تبلیغات حوزۀ علمیه.
ستاری، جلال.(1368). افسون شهرزاد، پژوهشی در هزارافسان، چ1، تهران: توس.
شبرنگنامه.(1395)، به کوشش ابوالفضلِخطیبی و گابریله واندِنبِرگ، چ1، تهران: انتشارات محمود افشار.
شوالیه، ژان؛ گربران، آلن.(1384). فرهنگ نمادها، ترجمۀ سودابه فضائلی، ج4، چ1، تهران: جیحون.
طبیبطهرانی، محمد هاشم بن محمد طاهر.(1390). درعالصحة، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
عطار، فریدالدین.(1385). مصیبتنامه، به کوشش محمدحسین مجدّم، چ7، تهران: زوار.
عیوقی.(1343). ورقه و گلشاه. به اهتمام ذبیحالله صفا، چ اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
فردوسی، ابوالقاسم.(1386). شاهنامه. به کوشش جلال خالقیمطلق با همکاری محمود امیدسالار و ابوالفضل خطیبی، جلدها 1-8 تهران: دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
فریزر، جیمز.(1387). شاخۀ زرین، ترجمۀ کاظم فیروزمند، تهران: آگاه.
فولادی، محمد؛ غلامی، زهرا (1398). «باورهای عامیانه دربارۀ خونریزی»، فرهنگ و ادبیات عامه، د7، ش25 : 104-81.
کاسیرر، ارنست.(1387). فلسفۀ صورتهای سمبلیک، ترجمۀ یدالله موقن، چ2، تهران. هرمس.
گرگانی، فخرالدیناسعد.(1349). ویس و رامین، تصحیح ماگالی تودا و الکساندر گواخاریا، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
گری، جان.(1378). اساطیر خاور نزدیک، ترجمۀ باجلان فرخی، چ1، تهران: اساطیر.
لطیفپور، صبا.(1394). «مراسم قربانی نزد هندی اروپاییان، هندیان و ایرانیان». ویژهنامۀ نامه فرهنگستان(شبه قاره)، ش 5: 78-53.
محمدبیک.(بیتا). دستور الفصد، نسخه خطی موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی.
مصطفوی، علیاصغر.(1369). اسطورۀ قربانی، چ1، تهران: بامداد.
معصومی، غلامرضا. (1388). دایرةالمعارف اساطیر و آیینهای باستانی جهان، ج اول، چ1، تهران: شرکت انتشارات سورۀ مهر.
منهاج سراج.(1342). طبقات ناصری، به تصحیح و مقابله عبدالحی حبیبی قندهاری. چ2، کابل:پوهنی مطبعه.
مولوی، جلالالدینمحمدبلخی.(1391). شرح جامع مثنوی، تألیف کریم زمانی، جلد6-1، چ28، تهران: اطلاعات.
ناس، جانبی.(1377). تاریخ جامع ادیان، ترجمۀ علیاصغر حکمت، تهران: علمی و فرهنگی.
نظامی، الیاسبنیوسف.(1384). خمسه، به کوشش سعید حمیدیان، چ2، تهران: قطره.
وبر، ماکس.(1384). اقتصاد و جامعه، ترجمۀ عباس منوچهری و دیگران، چ1، تهران: سمت.
مادح، قاسم. 1380. جهانگیرنامه. به کوشش سیدضیاءالدین سجادی و مقدمۀ مهدی محقق، چ1، تهران: موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
مهدیزاده، علی.(1392). «قربانی کردن از دیدگاه قبایل ابتدایی در مغربزمین و نظر قرآن»، فصلنامۀ مطالعات ادبیات تطبیقی، ش 28: 158-138.
Brown, P.(2005). Cannibalism. Encyclopaedya Of Religion, Eliade, M, Vol 3.(E. r).
Carter, J. (2003). Understanding Religious Sacrifice, Continuum, Londen. New York.
Faherty. R.L. (1991). The new encyclopedia Britannica: Sacrifice vol 26, p.p. 836-841, Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Geertz, Clifford. (1973). Interpretation of Cultures, Basic Book Graf, Inc, New York.
Mogk, E.(1909). Die Menschenopfer ben Germanen, Leipzig, Teubner, P. 6.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 264 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 40 |
||