پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,520,853 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,780,386 |
امکان‌سنجی وجوب فقهی امر به مستحبات و نهی از مکروهات با تکیه بر دیدگاه آیة الله شیخ محمد یعقوبی | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| دوره 56، شماره 2، اسفند 1402، صفحه 379-403 اصل مقاله (559.39 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2024.371207.669635 | ||
| نویسندگان | ||
| البرز محقق گرفمی* 1؛ مصطفی حسینی2؛ سلیمان معروف3 | ||
| 1دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران. | ||
| 2استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران. | ||
| 3دانشجوی دکترا، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| یکی از فروعات فقهی باب امر به معروف و نهی از منکر، حکم تکلیفی امر به مستحبات و نهی از مکروهات است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با بهره از منابع إسنادی در پی آن است که به بازخوانی حکم پیش‌گفته بپردازد. برای دست‌یافتن به این هدف، در گام نخست، دلایل دیدگاه مشهور بر استحباب حکم امر به مستحبات ونهی از مکروهات در پنج رده ذیل افراز شده اند: اجماع، روایات، قاعده تبعیت، استعمال صیغه امر در دو معنا در زمان واحد و حمل واژه معروف به اعمال واجب. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که اجماع ادعایی قابل تحصیل از سخن قدماء نبوده و استظهار از روایات نیز به دلیل استفاده رجحان از آنها قابل استناد برای حکم استحباب نیست. قاعده تبعیت نیز قاعده‌ای عمومی در سپهر اعتباریات شمرده نمی‌شود. کاربست همزمان صیغه امر در دو معنا و نیز انحصار معنای معروف در واجبات نیز مخالف با قواعد دانش اصول و دانش لغت خواهد بود. در گام بعدی، دلایل قابل استناد برای حکم به وجوب این فریضه به شکل ذیل تبیین شده است: عمومات رهنمون بر حکم امر به معروف، حکم عقل بر لزوم تحقق یافتن امر مولا، حکمت امر به معروف و تحقق عناوین عارضی. در صورت باور به استحباب امر به مندوبات نیز، بر اساس تحقق عناوین عارضی، مواردی چون جنبه مقدمی‌داشتن برای سایر واجبات و وابستگی صیانت از نظام اسلامی به انجام مستحبات، می‌توان امر به آنها را واجب دانست. در این روند به نظرات آیه الله شیخ محمد یعقوبی توجهی ویژه شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| استحباب؛ امر به معروف؛ نهی از منکر؛ حدیث؛ وجوب | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Feasibility of the Jurisprudential Obligation of Enjoining what is Desirable and Forbidding what is Abominable Based on the Opinion of Ayatollah Sheikh Muhammad Yaqoubi | ||
| نویسندگان [English] | ||
| alborz mohaghegh garfami1؛ mostafa hoseini2؛ soleyman marouf3 | ||
| 1MA, Department of Quran and Hadith Sciences, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran | ||
| 3PhD Student, Department of Islamic Philosophy and Theology, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the branches of jurisprudence of enjoining good and forbidding evil is the obligatory ruling of enjoining what is desirable and forbidding what is abominable. This research is based on descriptive-analytical method and with the help of isnadi (chain of transmitters) sources, in the pursuit of reappraising the narrative and rational evidences of commanding what is desirable and forbidding what is abominable. In order to achieve this purpose, after presenting the terminological definitions of the popular and negative concepts, the reasons of the believers in istisḥāb (desirability) have been explained, examined and criticized in the following five categories: consensus, narrations, the principle of compliance to the principle and the monopoly of the meaning known as obligations in the last step, the reasons that can be cited for the ruling on the obligation of this duty are explained as follows: the generalities and applications of the guidance on the ruling of the good, the ruling of reason on the necessity of fulfilling the command of the master, attention to the wisdom of the good and the realization of temporary titles. In case of believing in the desirability of commanding delegates, Things such as taking precedence over other obligations and the dependence of the protection of the Islamic system on doing what is recommended, can be considered obligatory. In this process, special attention has been paid to the opinions of Ayatollah Sheikh Mohammad Yaqoubi. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| hadith, enjoining what is good, forbidding what is evil, obligatory, desirability | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن اخوه، محمد بن محمد (1408). معالم القربه فی احکام الحسبه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن ادریس حلّی، محمد بن احمد (1387). موسوعه ابن ادریس الحلّی. قم: دلیل ما.
ابن بابویه، محمد بن على (1362). الخصال. قم: جامعه مدرسین.
ــــــــــ (1406). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. دوم. قم: دار الشریف الرضی للنشر.
ــــــــــ (1413). من لا یحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن براج، عبدالعزیز(1406). المهذب. قم: اسلامی.
ابن حمزه، محمد بن علی (1408). الوسیله الی نیل الفضیله. قم: کتابخانه آیه لله العظمی‌مرعشی نجفی.
ــــــــــ (1988). جمهره اللغه. بیروت: دار العلم للملایین.
ابن زهره، سید حمزه بن علی (1417). غنیه النزوع الی علمی‌الاصول و الفروع. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
ابن عاشور، محمد طاهر (1420). تفسیر التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
ابن فارس، احمد بن فارس (1404). معجم مقاییس اللغه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن فهد حلّی، احمد بن محمد(1407). المهذب البارع فی شرح مختصر النافع. قم: اسلامی.
آبی، حسن بن ابی طالب (1408). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع. قم: اسلامی.
آخوند خراسانی، محمد کاظم(1409). کفایه الاصول. قم: آل البیت علیهم السلام.
ازهری، محمد بن احمد (1404). تهذیب اللغه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
اصفهانی، محمد حسین (1409). الاجاره. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
آل شبیر خاقانی، محمد (1433). مدرک العروه الوثقی. دوم. قم: دار النشر الباقیات.
آل کاشف الغطاء، هادی (1423). هدی المتقین الی شریعه سید المرسلین. نجف اشرف: مؤسسه کاشف الغطاء العامه.
انصاری، مرتضی (1415). المکاسب. قم: المؤتمر العلمی‌بناسبه الذکری المئویه الثانیه.
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
اهتمام، احمد (1392). وسائل العباد فی یوم التناد. قم: مرکز پژوهشهای تفسیر و علوم قرآن.
ایجی، عبد الرحمن بن احمد (1997). کتاب المواقف. بیروت: دار الجیل.
ایروانی، علی بن عبدالحسین (بی تا). حاشیه المکاسب. بی‌جا: بی‌نا.
برقی، احمد بن محمد (1371). المحاسن. قم: دار الکتب الاسلامیه.
بهجت، محمد تقی (1384). جامع المسائل. قم: دفتر مؤلف.
تفتازانی، مسعود بن عمر (1401). شرح المقاصد فی علم الکلام، پاکستان، دار المعارف النعمانیه.
تهرانی، علی (بی تا). امر به معروف و نهی از منکر در اسلام، مشهد، تالار کتاب.
جزایری، احمد بن اسماعیل (1432). قلائد الدرر فی بیان آیات الاحکام بالاثر. قم: نشر الفقاهه.
جمعی از پژوهشگران (1423). موسوعه الفقه الاسلامی‌طبقا لمذهب اهل البیت علیهم السلام. قم: موسسه دائره المعارف فقه اسلامی‌بر اساس مذهب اهل بیت علیهم السلام.
جوادی آملی، عبدالله (1390). تفسیر تسنیم. قم: اسراء.
حب الله، حیدر (1395). فقه امر به معروف و نهی از منکر. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
حبنکه میدانی، عبدالرحمن (1992). البلاغه العربیه؛ اسسها و علومها و فنونها. دمشق: دار القلم.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
حکیم، سید محمد سعید (1425). منهاج الصالحین. سوم. قم: دار الهلال.
حلبی، تقی بن نجم (بی تا). الکافی فی الفقه. اصفهان: مکتبه الامام علی علیه السلام.
حموده، طاهر سلیمان (1983). دراسه المعنی عند الاصولیین. قاهره: الدار الجامعیه.
خویی، سید ابوالقاسم (1422). محاضرات فی اصول الفقه. قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی.
ــــــــــ (1418). موسوعه الامام الخویی. قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دار القلم.
راوندی، سعید بن هبه الله (1394). فقه القرآن. قم: مؤسسه فرهنگی امامت اهل بیت (ع).
رضا، محمد رشید (1414). تفسیر المنار. بیروت: دار المعرفه.
روحانی، سید صادق (1429). منهاج الفقاهه. قم: انوار الهدی.
روحانی، سید محمد صادق (1435). منهاج الصالحین.دوم. بیروت: دار بالا.
ــــــــــ (1435). فقه الصادق. قم: آیین دانش.
روحانی، سید محمد (1413). منتقی الاصول. قم: دفتر مؤلف.
زمخشری، محمود بن عمر (1407). الکشاف. سوم. بیروت: دار الکتاب العربی.
سبحانی، جعفر (1436). الایضاحات السنیه للقواعد الفقهیه. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
سلار دیلمی، حمزه بن عبدالعزیز (1404). المراسم فی الفقه الامامی. قم: منشورات الحرمین.
سیستانی، سید علی (1418). منهاج الصالحین. هفتم. بیروت: دار المؤرخ العربی.
سیفی مازندرانی، علی اکبر (1415). دلیل تحریر الوسیله (الامر بالمعروف و النهی عن المنکر). قم: مؤسسه نشر اسلامی.
شریف رضی، محمد بن حسین (1414). نهج البلاغه (للصبحی صالح). قم: هجرت.
شهید اول، محمد بن مکی(1430). موسوعه الشهید الاول. قم: مرکز العلوم و الثقافه الاسلامیه.
شهید ثانی، زین الدین بن علی (1410). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: مکتبه الداوری.
شوشتری، محمد تقی (1364). النجعه فی شرح اللمعه. تهران: مکتبه الصدوق.
شیرازی، سید صادق (1384). رساله توضیح المسائل. سوم. قم: رشید.
شیرازی، سید محمد (1409). الفقه. دوم. بیروت: دار العلوم.
صدر، سید محمد (1414). ماوراء الفقه. بیروت: دار الاضواء.
ضیایی فر، سعید(1388). تأثیر اخلاق در اجتهاد. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
طباطبای قمی، سید تقی (1426). مبانی منهاج الصالحین. قم: قلم اشراق.
طریحی، فخر الدین بن محمد (1375). مجمع البحرین. سوم. تهران: مرتضوی.
طوسی، محمد بن حسن (1400). الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد. تهران: مکتبه چهل ستون العامه و مدرستها.
ــــــــــ (1407). تهذیب الاحکام. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
عاملی، طالب الخلیل (1429). الامر بالمعروف و النهی عن المنکر. بیروت: مؤسسه الاعلمی‌للمطبوعات.
عراقی، ضیاء الدین (1414). شرح تبصره المتعلمین. قم: جامعه مدرسین.
علامه حلّی، حسن بن یوسف (1412). منتهی المطلب فی تحقیق المذهب. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
ــــــــــ (1411). تبصره المتعلمین فی احکام الدین. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ــــــــــ (1438). تذکره الفقهاء. قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
ــــــــــ (1419). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
علم الهدی، سید علی بن حسین (1376). الذریعه الی اصول الشریعه. تهران: دانشگاه تهران.
ــــــــــ (1411). الذخیره فی علم الکلام. قم: اسلامی.
علیدوست، ابوالقاسم (1388). فقه و مصلحت. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و‌اندیشه اسلامی.
عمید زنجانی، عباسعلی (1392). تکمله فقه سیاسی (مباحثی پیرامون امر به معروف و نهی از منکر). تهران: خرسندی.
فاضل لنکرانی، محمد (1430). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله (کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر). قم: مرکز فقهی ائمه اطهار، (ع).
فاضل مقداد، مقداد بن عبداله (1404). تنقیح الرائع لمختصر الشرائع. قم: کتابخانه آیه الله العظمی‌مرعشی نجفی.
فخر المحققین، محمد بن حسن (1387). ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد. قم: اسماعیلیان.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1409). کتاب العین. دوم. قم: هجرت.
فقعانی، علی بن علی(1418). الدر المنضود فی معرفه صیغ النیات و الایقاعات و العقود، شیراز، مکتبه مدرسه الامام العصر (عج) العلمیه.
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1395). مفاتیح الشرائع. تهران: مدرسه عالی شهید مطهری.
کلینى، محمد بن یعقوب (1429). کافی. قم: دار الحدیث.
کاظمی، جواد (1387). مسالک الافهام الی آیات الاحکام. قم: نوید اسلام.
لیثی واسطی، علی بن محمد (1372). عیون الحکم و المواعظ. قم: دار الحدیث.
مجلسی، محدباقر (1403). بحار الأنوار، بیروت، دوم، دار احیاء التراث العربی.
محقق حلی، جعفر بن حسن (1413). الرسائل التسع. قم: کتابخانه عمومی‌آیه الله العظمی‌مرعشی نجفی.
ــــــــــ (1408). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: اسماعیلیان.
محقق کرکی، علی بن حسین (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: آل البیت (ع).
مدرس، جعفر (1313). کفایه المحصلین، تبریز، شعاری.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن (1382). دائره المعارف قرآن کریم. قم: بوستان کتاب.
مصطفوی، حسن (1430). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. سوم. بیروت: دار الکتب العلمیه.
مطلوب، احمد و بصیر، حسن (1999). البلاغه و التطبیق، عراق، وزاره التعلیم العالی و البحث العلمی.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (1421). زبده البیان فی براهین احکام القرآن، دوم. قم: مؤمنین.
ـــــــــ (بی تا). مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر (1371). تفسیر نمونه، دهم. تهران: اسلامیه.
منتظری، حسینعلی (1415). دراسات فی مکاسب المحرمه. قم: تفکر.
ــــــــــ (1409). دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه. قم: المرکز العالمی‌للدراسات الاسلامیه.
موسوی خمینی، سید روح الله (1381). استفتائات. قم: اسلامی.
ــــــــــ (1385). الرسائل. قم: اسماعیلیان.
ـــــــــ (1392). تحریر الوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم ونشر آثار حضرت امام خمینی (ره).
ـــــــــ (1403). تحریر الوسیله، دوم. تهران: اعتماد.
موسوی خوانساری، سید احمد (1355). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. تهران: مکتبه الصدوق.
موسوی سبزواری، سید عبدالاعلی (1413). مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام. قم: مؤلف.
نایینی، محمد حسین (1386). تنبیه الامه و تنزیه المله. قم: بوستان کتاب.
ـــــــــــ (1376). فوائد الاصول، تقریرات محمد علی کاظمی‌خراسانی. قم: جامعه مدرسین.
نراقی، احمد بن محمدمهدی (1415). مستند الشیعه فی احکام الشریعه. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد (1399). کشف المراد. بیروت: اعلمی.
نورى، حسین بن محمد تقى (1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لإحیاءالتراث.
نوری همدانی، حسین (1434). الامر بالمعروف و النهی عن المنکر؛ بحوث فقهیه. قم: مهدی موعود (عج).
یزدی، سید محمد کاظم (1410). حاشیه المکاسب. قم: اسماعیلیان.
یعقوبی، محمد (1436). أسمی‌الفرائض و أشرفها الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، نجف اشرف، دار الصادقین. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 189 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 144 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب