پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,522,119 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,781,680 |
تعریف فقهی غرر از دیدگاه فقیهان شیعه | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| دوره 56، شماره 2، اسفند 1402، صفحه 405-419 اصل مقاله (471.19 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2024.372234.669649 | ||
| نویسندگان | ||
| مهرداد پوراسکندری1؛ رضا الهامی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکترا، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران. | ||
| 2استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| چکیده | ||
| بر اساس روایتی از پیامبر اکرم و اجماع فقهای فریقین، غرر به عنوان یکی از اسباب بطلان بیع و سایر معاملات معاوضی و بلکه غیر معاوضی شناخته شده است. اما اینکه ماهیت غرر چیست؟ با وجود اهمیتی که دارد، کمتر محققی یافت می‌شود که به شناخت حقیقت آن پرداخته باشد؛ و کمتر مقاله‌ای است که با تبیین ماهیت غرر، به ارائه تعریف «جنس و فصلی» آن پرداخته باشد. این پژوهش سعی کرده است با گردآوری دیدگاه‌های فقیهان در توصیف غرر و ارائه تحلیلی مبسوط از کاربرد آن در فقه، جنس و فصل ماهیت غرر را معین سازد. این تحقیق توانسته است گفتار فقیهان در باب جنس غرر را: «بیع»، «معاوضات»، «ما»ی موصول، «کلّ» و «احتمال» احصاء نماید و از این بین، با استناد به سیره فقیهان در فقه، لفظ «کل معاوضة و ما فی حکمها» را جنس غرر قلمداد کند. همچنین، دیدگاه فقیهان در مورد فصل غرر را در موارد «عدم امکان ضبط و تحصیل با مقدار» یا «ایمن‌نبودن از تلف قبل از تسلیم»، «منجرّ به تنازع‌شدن»، «چیزهای درهم و پیچیده»، «داشتن خطر»، «مجهول‌الحصول»، «مجهول‌الحصول یا مجهول‌القدر»، «[سزاور] اجتناب عرفی»، «جهل‌الحصول» منحصر دانسته، در نهایت فصل‌‌های «مجهول‌الوجود»، «مجهول‌الحصول» و «مجهول‌القدر» را برای غرر برگزیند. از دیدگاه این پژوهش، تعریف فقهی غرر با استناد به سیره عملی فقیهان چنین است: «کلّ معاوضة و ما فی حکمها مجهول فیها وجود احد العوضین أو حصوله أو قدره». حاصل این پژوهش در اجرای دقیق‌‌تر قاعده در مسائل فقهی کاربرد خواهد داشت و به منزله ضابطه‌ای پویا بدان استناد خواهد شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تعریف؛ غرر؛ فقهی؛ فقیهان شیعه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Jurisprudential Definition of Gharar (Risk-taking) from the Point of View of Shia Jurists | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mehrdad Poureskandari1؛ reza elhami2 | ||
| 1PhD Student, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tabriz, Tabriz, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tabriz, Tabriz, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| According to a narration of the Holy Prophet and the consensus of the jurists of the two major denominations (of Shi’a and Sunni), "gharar" (risk-taking) is known as one of the reasons for the invalidity of transactions. But what is the nature of gharar? Despite its importance, there are few researchers who have studied its truth and definition; This research has tried to determine the nature of gharar by gathering different views on the definition of gharar and providing a detailed analysis of its application in jurisprudence. This research has been able to compile the sayings of the jurists in description of gharar and by providing an analysis of its application in jurisprudence, to determine the genus and nature differentia of gharar, "sale", "barters" (mu’āwiḍāt), as well as the point of view of jurists about the differentia of gharar in cases such as "impossibility to measure" or "non-safety of annihilation before deliverance" or "leading to the conflict" or "complicated and confused things" or "having risk" or "Something that its attainment is unknown" or "something that its access or its amount is unknown" or " deserving to be avoided by custom" or "its attainment being unknown". From the point of view of this research the jurisprudential definition of gharar according to the practical method of jurists is as follows: "Every exchange and anything related to it in which the existence, occurrence or value of one of the two substitutes is unknown." The result of this research will be used in the more precise implementation of the rule in jurisprudence issues and will be cited as a dynamic rule. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| definition, gharar, jurisprudence, Shi’a jurists | ||
| مراجع | ||
|
قرآن
ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد حلّى، (1410)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ دوم
ـــــــــــ (1429)، أجوبة مسائل و رسائل فی مختلف فنون المعرفة، قم: دلیل ما، چ اول
ابن براج، قاضى عبدالعزیز؛ طوسى، ابو جعفر محمد بن حسن، (1411)، جواهر الفقه-العقائد الجعفریة، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چ اول
ابن زهره، حمزة بن على حسینى حلبى، (1417)، غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام، چ اول
ابن‌ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین، (1410 ق)، الأقطاب الفقهیة علی مذهب الإمامیة، قم: کتابخانه عمومی حضرت آیت الله مرعشی نجفی
ابن‌اثیر، مبارک بن محمد جزرى، (بی‌تا)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان، چ اول
ابن‌حمزه، محمد بن على بن حمزه طوسی، (1408)، الوسیلة إلى نیل الفضیلة، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى، چ اول
ابن‌حیون، نعمان بن محمد مغربى، (1385)، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، قم: مؤسسة آل البیت:، چ دوم
ابن‌سعید، یحیى بن سعید حلّی، (1405)، الجامع للشرائع، قم: مؤسسة سید الشهداء العلمیة، چ اول
ابن‌عباد، صاحب، (1414)، المحیط‌فی‌اللغة، بیروت: عالم‌الکتاب، چ اول
ابن‌فارس بن زکریا، ابوالحسین احمد، (1404)، معجم مقائیس اللغة، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، چ اول
ابن‌هشام، عبدالله بن یوسف، (1385)، مغنی‌الأدیب عن کتب الأعاریب؛ قم: واریان، پنجم
اسدی حلّی، جمال الدین احمد بن محمد، (1407)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چ اول
الهامی، رضا، (در دست انتشار)، حکم فقهی نکاح غرری
امام خمینى و دیگران، (1424)، توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ هشتم
امام خمینى، سید روح اللّه موسوى، (1421)، کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره، اول
امامى، سید حسن، (بی‌تا)، حقوق مدنى، تهران: انتشارات اسلامیه
انصاری‌پور، محمدعلی، (بهار 1394)، «غرر و کاربرد آن در قراردادها»، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات حقوق خصوصی، دوره 45، شمارۀ 1
بحرانى، یوسف بن احمد، (1405)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ اول
بهبهانى، محمد باقر، (1310)، رساله عملیه متاجر وحید بهبهانى با تعلیقات میرزاى شیرازى، تهران: حاج شیخ رضا تاجر تهرانى، اول
جوهرى، اسماعیل‌بن‌حماد، (1410)، الصحاح-تاج‌اللغة وصحاح‌العربیة، بیروت: دارالعلم‌للملایین، چ اول
حکیم، سید محسن طباطبایى، (1416)، مستمسک العروة الوثقى، قم: مؤسسة دار التفسیر، چ اول
دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه
راغب، حسین بن محمد اصفهانى، (1412)، مفردات ألفاظ القرآن، لبنان-سوریه: دار العلم-الدار الشامیة، چ اول
سبزوارى، سید عبد الأعلى، (1413)، مهذّب الأحکام، قم: مؤسسه المنار، چ چهارم
سیورى، مقداد بن عبداللّه حلّى، (1404)، التنقیح‌الرائع‌لمختصرالشرائع، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى، چ اول
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، (1370)، البهجة المرضیة علی الفیة ابن مالک، محقق: حسینی دشتی، مصطفی؛ قم: انتشارات اسماعیلیان
شهیداول، محمد بن مکى عاملی، (1414)، غایةالمراد فی‌شرح‌نکت‌الإرشاد، قم: انتشارات دفترتبلیغات‌اسلامى حوزه علمیه قم، چ اول
ـــــــــــ، (بی‌تا)، القواعد والفوائد، قم: کتابفروشى مفید، چ اول
شیخ صدوق، محمدبن‌على‌بن‌بابویه، (1378)، عیون أخبارالرضا7، تهران: نشرجهان، چ اول
صیمرى، مفلح بن حسن؛ (1420 ق)، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، مصحح: جعفر کوثرانى عاملى بیروت: دار الهادی، اول
طائی، احمد بن عامر، (1406)، صحیفةالإمام‌الرضا7، مشهد: کنگره جهانى امام رضا7، چ اول
طبرسى، امین‌الإسلام، فضل بن حسن، (1410)، المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، مشهد: مجمع‌البحوث الإسلامیة، چ اول
طریحى، فخرالدین، (1416)، مجمع‌البحرین، تهران: کتابفروشى مرتضوى، چ سوم
طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، (1400)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، بیروت: دار الکتاب العربی، چ دوم
ـــــــــــ، (1407)، الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چ اول
علامه حلّى، حسن بن یوسف، (1420)، تحریرالأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام، چ اول
ـــــــــــ، (1413)، قواعدالأحکام فی معرفة الحلال والحرام، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چ اول
ـــــــــــ، (1414)، تذکرةالفقهاء، قم: مؤسسه آل‌البیت:، چ اول
ـــــــــــ، (1374)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی
علیدوست، ابوالقاسم، (دی‌ماه 1382)، «قاعده نفی غرر در معاملات»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، شماره 9
فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف حلّى، (1387)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چ اول
فراهیدى، خلیل بن احمد، (1410)، کتاب العین، قم: نشر هجرت، چ دوم
فیومى، احمد بن محمد مقرى، (بی‌تا)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: منشورات دار الرضی، چ اول
لنکرانى، محمد فاضل موحدى، (1421)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة-النکاح، قم: مرکز فقهى ائمه اطهار:، چ اول
محقق حلّى، نجم‌الدین، جعفر بن حسن، (1408)، شرائع‌الإسلام فی‌مسائل‌الحلال والحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چ دوم
مراغى، سید میرعبدالفتاح بن على حسینى، (1417)، العناوین الفقهیة، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چ اول
مظفر، محمدرضا، (1376)، المنطق، قم: انتشارات دارالعلم، سوم
مکارم شیرازى، ناصر، (1424)، کتاب النکاح، قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب7، چ اول
ـــــــــــ، (1425)، أنوار الفقاهة-کتاب النکاح، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب7، چ اول
نجفى، محمدحسن، (1404)، جواهرالکلام فی‌شرح‌شرائع‌الإسلام، لبنان: دارإحیاءالتراث‌العربی، چ هفتم
نراقى، مولى‌احمدبن‌محمدمهدى، (1417)، عوائدالأیام فی‌بیان قواعدالأحکام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، چ اول
هاشمی شاهرودی، محمود، (1432)، موسوعة الفقه الإسلامی المقارن، قم: موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 343 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 186 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب