پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,533 |
| تعداد مقالات | 70,514 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,130,931 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,237,191 |
جایگاه غیاث‌الدین اصفهانی در سنت فارسی نگاری پزشکی | ||
| تاریخ علم | ||
| دوره 21، شماره 2 - شماره پیاپی 35، بهمن 1402، صفحه 115-129 اصل مقاله (933.56 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jihs.2024.371050.371775 | ||
| نویسنده | ||
| افسانه بنیادی* | ||
| گروه تاریخ علوم پزشکی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران | ||
| چکیده | ||
| کتاب مرآة الصحة یکی از متون طبی فارسی نوشته شده در قلمرو عثمانی است که غیاث‌الدین اصفهانی در سدۀ نهم قمری به رشتۀ تحریر در آورده است. وی پزشکی را نزد صدر الدین علی اصفهانی و شرف الدین حسن شیرازی در ایران و شرف الدین صابونچی اوغلی در آماسیه ترکیه فرا گرفت. غیاث الدین اصفهانی کتاب مرآة الصحة را به بایزید دوم تقدیم کرد. این کتاب در دو قسم طب نظری و عملی تنظیم شده است. نسخه به خط مؤلف در کتابخانه دانشکدۀ پزشکی دانشگاه تهران به شماره 293 محفوظ است. پژوهش حاضر به روش کتابخانه‌ای و بررسی متون انجام شد. در این پژوهش با استفاده از مطالعه تطبیقی، متن و ساختار کتاب مرآة الصحة با منابع طبی دوره اسلامی پیش از قرن 9 ق مقایسه و مقابله گردید. این پژوهش نشان می‌دهد غیاث الدین اصفهانی در تألیف اثرش، علاوه بر تجربیات طبی خویش، از متون مختلف طبی همچون قانون فی الطب، ذخیره خوارزمشاهی، اختیارات بدیعی و تشریح الابدان بهره برده است. همچنین به نظر می‌رسد، برخی نقل قول‌های غیاث‌الدین در مرآة الصحة از صاحب منهاج، صاحب جامع و ابن زهر به واسطه کتاب اختیارات بدیعی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اختیارات بدیعی؛ امپراتوری عثمانی؛ غیاث الدین اصفهانی؛ مرأة الصحه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Position of Ghīyath al-Dīn Isfahānī in the Tradition of Persian Medical Writing | ||
| نویسندگان [English] | ||
| afsaneh Bonyadi | ||
| Department of History of Medical Sciences-School of Allied Medical Sciences- Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The book Mirʾāt al-Ṣiḥḥat, “Mirror of Health,” is one of the Persian medical texts written in the Ottoman territory, authored by Ghīyāth al-Dīn Isfahānī in the 9th century AH. He studied medicine under Ṣadr al-Dīn ʿAlī Isfahānī, Sharaf al-Dīn Ḥasan Shīrāzī in Iran, and Sharaf al-Dīn Ṣābūnjī Oghli in Amasya, Turkey. Ghīyāth al-Dīn Isfahānī dedicated the book Mirʾāt al-Ṣiḥḥat to Bayezid II. This book is organized into two sections: theoretical and practical medicine. A manuscript in the author’s handwriting is preserved in the library of the Faculty of Medicine at the University of Tehran under number 293. This research was conducted using library methods and text analysis. In this study, through comparative analysis, the text and structure of this book were compared with medical sources from the Islamic period before the 9th century AH. This research shows that Ghīyāth al-Dīn Isfahānī, in authoring his work, utilized various medical texts such as Qānūn, Zakhīriy-i Khwārazmshāhī, Ikhtīyārāt Badīʿī, and Tashrīḥ al-Abdān, in addition to his own medical experiences. It also appears that some of Ghīyāth al-Dīn’s quotations in Mirʾāt al-Ṣiḥḥat from Ṣāhib-i Minhāj, Ṣāhib Jāmiʿ, and Ibn Zuhr were mediated through the book Ikhtīyārāt Badīʿī. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ghīyāth al-Dīn Isfahānī, Ikhtīyārāt Badīʿī, Medical Manuscript, Mirʾāt al-Ṣiḥḥat, Ottoman Empire | ||
| مراجع | ||
|
آیدین، شادی. (1385). عناصر فرهنگ و ادب ایرانی در شعر عثمانی (از قرن نهم تا دوازدهم هجری)، تهران: امیر کبیر.
ابن بیطار، احمد. (1291ق). الجامع لمفردات الادویه و الاغذیه، بولاق.
ابن جزله، یحیی‌بن‌عیسی. (1431ق). منهاج البیان فی ما یستعمله الإنسان، قاهره: جامعه الدول العربیه.
ابن سینا، حسین‌بن‌عبدالله. (1294ق). قانون فی الطب، مصر: بولاق.
ابن نفیس قرشی، علی بن ابی حزم. (1387). الشامل فی الصناعه الطبیه، تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران.
اقسرایی، جمال‌الدین. (1387). شرح اقسرائی(حل الموجز)، تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران.
انصاری شیرازی، علی‌بن‌حسین. (1394). اختیارات بدیعی. بازنویسی و تصحیح محمدرضا شمس اردکانی، فرید رمضانی. تهران: چوگان.
انصاری شیرازی، علی‌بن‌حسین. مفتاح الخزائن. نسخه شماره 1823 مغنیسا.
جرجانی، سید اسماعیل. (1391). ذخیره خوارزمشاهی. قم: موسسه احیاء طب طبیعی.
چتین، عبدالباقی.، مقدم، علیرضا. (1388). مفردات: قدیمی‌ترین دستور زبان فارسی در آناتولی(اثری با هدف آموزش صحیح زبان فارسی). مجله تاریخ ادبیات، دوره یک، پیاپی یک، 72-53.
حکیم مومن، سید محمدمومن‌بن‌محمد‌زمان. (1390). تحفة المومنین، تصحیح موسسه احیای طب طبیعی،قم: نور وحی.
حیدرزاده، توفیق. (1376-1375). مهاجرت علمای ایرانی به امپراتوری عثمانی ( و انتقال سنت‌های مدارس ایرانی به آن سرزمین، از اول دوره تیموری تا اواخر عهد صفوی)، مجله فرهنگ، تاریخ علم، 94-49.
درایتی، مصطفی. (1390). فهرستگان نسخه‌های خطی ایران(فنخا)، 45 جلد، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
رازی، محمدبن زکریا. (1408ق). المنصوری فی الطب، کویت: المنظمة العربیة و الثقافة و العلوم.
ریاحی، محمدامین. (1369). زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی، تهران: انتشارات پاژنگ.
سبزواری اصفهانی، غیاث‌الدین. نسخه مرآة الصحة به شماره 293، کتابخانه پزشکی دانشگاه تهران، تاریخ کتابت 896 ق.
سبزواری اصفهانی، غیاث‌الدین. نسخه مرآة الصحة به شماره 435، کتابخانه کاظمینی یزد، تاریخ کتابت قرن 11.
سبزواری اصفهانی، غیاث‌الدین. نسخه مرآة الصحة به شماره 15591، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، تاریخ کتابت قرن 13.
سبزواری اصفهانی، غیاث‌الدین. نسخه مرآة الصحة به شماره 12743، کتابخانه آیت الله مرعشی، تاریخ کتابت قرن 13.
سبزواری اصفهانی، غیاث‌الدین. نسخه مرآة الصحة به شماره 3472، کتابخانه ایاصوفیه، بی تا.
شیرازی، منصور‌بن‌محمد‌بن‌احمد. (1388). تشریح الابدان، به کوشش مسعود کثیری، اصفهان: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.
صفری آق‌قلعه، علی. (1391). غیاث‌الدین مجلد اصفهانی و نمونه‌ای ازجلدهای ساخته او. اوراق عتیق، دفتر دوم،235-229.
عطار اسرائیلی، داود‌بن‌ابی‌نصر.(1383). منهاج الدکان و دستور الاعیان فی اعمال و تراکیب الادویه النافع للابدان، تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران.
عقیلی خراسانی(علوی شیرازی)، محمد هادی. (1259 ق/1844م). مخزن الادویه، کلکته.
قلانسی سمرقندی، محمدبنبهرام.(1403ق). اقرباذین القلانسی، مصحح محمدزهیر بابا، حلب: معهد التراث العلمی العربی.
کرامتی، یونس. (1380). بررسی منابع هدایة المتعلمین فی الطب، مقالات و بررسی ها، شماره 34، دفتر 69، 177-184.
کرامتی، یونس.(1399). مفتاح الخزائن حاجی زین الدین العطار شیرازی، شناسایی منابع، تبار شناسی دست نویس‌ها و ارتباط آن با اختیارات بدیعی، مجله تاریخ علم، دوره 18، شماره 2، 565-521.
کرامتی، یونس. (1400). در باب تصرفات فرزند حاجی زین الدین العطار شیرازی در اختیارات بدیعی پدرش؛ کیستی این فرزند و منابع او، مجله تاریخ و تمدن اسلامی، سال هفدهم، شماره 37.
منزوی، احمد.(1379). فهرستواره کتابهای فارسی، جلد پنجم، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
Elgood, Cyril. (1951). A Medical history of Persia and the eastern caliphate from the earliest times until the year 1932 AD. Cambridge university press. Elgood, Cyril. (1970). Safavid Medical Practice or the practice of Medicine, Surgery and Gynecology in Persia between 1500 and 1750AD. London. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 158 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 87 |
||