پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,112,468 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,216,223 |
تحولات هنر کتاب‌آرایی قراقویونلوها در دوره‌ی پیربوداق نیمه‌ی دوم قرن نهم هجری (857 – 871 ه.ق) | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| دوره 29، شماره 3، مهر 1403، صفحه 63-75 اصل مقاله (3.15 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2024.360241.667126 | ||
| نویسندگان | ||
| سمیه زارعی1؛ همایون حاج محمدحسینی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری پژوهش هنر، گروه تاریخ و پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران. | ||
| چکیده | ||
| یکی از دوران مهم رشد هنر کتاب‌آرایی، بعد از جلایریان و تیموریان دوره قراقویونلوهاست که متأسفانه کمتر بدان پرداخته‌شده است. قراقویونلوها وارث مراکز کتاب‌آرایی حکومت‌های پیشین جلایری و تیموری بودند و خود نیز به توسعه و رونق آن کمک کردند. علاوه بر جهانشاه قراقویونلو، ولیعهد او پیربوداق در دوره‌ی کوتاه حکومت خود تا پیش از مرگ، باعلاقه‌ی مثال‌زدنی موجب رشد و اعتلای کتاب‌آرایی شده است. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که؛ پیربوداق در تحولات هنر کتاب‌آرایی نیمه دوم قرن نهم هجری قمری چه تأثیری گذاشته است؟ به همین منظور هنر کتاب‌آرایی به‌ویژه کتابت و صفحه‌آرایی با معرفی نسخ خطی و کاتبان، در محدوده‌ی زمانی فرمانروایی پیربوداق در شیراز و بغداد موردتوجه است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و تاریخی است و جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، اسنادی و آرشیوی نسخه‌های خطی می‌باشد. درنهایت این نتیجه حاصل می‌شود که؛ پیربوداق با ایجاد زمینه‌ی تبادل هنرمندان، باعث انتقال مرکز کتاب‌آرایی از شرق به غرب ایران شده است و مکتب غربی ایران را با گونه‌ای از سلیقه‌های مختلف هنرمندان رونق داده و ضمن انتقال هنرمندان، به حمایت از آن‌ها در کتابت انواع نسخی خطی و هنر کتاب‌آرایی پرداخت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پیربوداق؛ کتابت؛ کتاب‌آرایی؛ خوشنویسی؛ قراقویونلو | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Developments in the Book Layout Design of the Qaraqoyunlu during the Pirbudaq period of the second half of the 9th century AH (857-871 A.H.) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| somayeh zarei1؛ Homayun Hajmohammadhoseini2 | ||
| 1PhD Candidate of Art Research, Department of Art History and Research, College of Art, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
| 2Assistant Professor of Art Research Department, College of Art and Architecture, Mazandaran University, Babolsar, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Qaraquyonlu ruled around the years (810-872 AH). Jahanshah, the most famous king of Qaraqoyunlu, has done his extensive conquests with his son Mirza Abulfath Pirbodagh. His conquests were in areas such as Kerman, Baghdad, Shiraz, Herat, Isfahan, Yazd and Khorasan, but Pirbudaq was the ruler of Shiraz and Baghdad on his father's side. Activities were carried out in the scientific, cultural and intellectual environment of Iran during the period of Jahanshah and Pirbodagh and they had an impact on Iranian culture. To the extent that these emirs were interested in Persian art and literature, they developed and prospered the bookbinding workshops that were left over from the Jalairian and Timurian eras. Meanwhile, in addition to Jahanshah, his crown prince, Pir Bodaq, during his short reign until his death, caused the growth and promotion of book editing, and his period is one of the important periods of the development of book editing, which unfortunately has been less discussed. The present research seeks to answer the following question: what effects did Pirbodaq have on the development of the art of book layout in the second half of the 9th century AH? For this purpose, various aspects of the art of book design, including writing, calligraphy, painting, gilding, and binding, are considered by examining manuscripts in the period of Pirbudaq's rule, with emphasis on the geographical area of his rule in Shiraz and Baghdad. The research method was descriptive-analytical and historical as well. Describing the decorations of the copies and analyzing it by mentioning the name of the scribe, the place of writing and its date, and the historical developments of the time of Pirbudaq and the political situation of that period that caused the transfer of artists. Although Pirbodagh's reign was short and mostly in the two cities of Shiraz and Baghdad, the number and date of the manuscripts written during his time were many in proportion to the short period of his reign, and it shows his support in maintaining workshops, encouraging artists and scribes. In that era, the value of their profession and art has been respected and precious copies were created, which has remained in the history of art under the name of Pirbudaq period. In the end, the result is that Pirbodaq, by creating a context for the exchange of artists, has caused transferring the center of book design from the east to the west of Iran and has boosted the western school of Iran with a variety of artists with different tastes, and in the meanwhile has transferred those artists and has emphasized on the importance of book design workshops. In addition to the importance of book design, Pirbudaq was interested in scribes, poets, painters, and letter writers to provide the necessary materials for writing. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Pirbodaq, Writing, Book Design, Calligraphy, Qaraquyonlu | ||
| مراجع | ||
|
آژند، یعقوب (1387)، مکتب نگارگری هرات، تهران: فرهنگستان هنر.
آژند، یعقوب (1397)، شیوه تبریز مکتب ترکمان، نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی، 23(4), 29-40. https://doi.org/10.22059/jfava.2018.68758
آژند، یعقوب (1398)، شیوه شیراز مکتب ترکمان، نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی، 24(4), 49-56. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286039.1398.24.4.6.6
آیتی، عبدالحسین (1317)، تاریخ یزد، چاپ اول، یزد: گل‌بهار یزد.
اتینگهاوزن، ریچارد و گرابار، الگ (1383)، هنر و معماری اسلامی جلد 1، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: سمت.
بلخاری قهی، حسن (1400)، در باب زیبایی (زیبایی‌شناسی در حکمت اسلامی و فلسفه‌ی غربی)، تهران: دانشگاه تهران.
بلوم، جاناتان و بلر، شیلا (1391)، هنر و معماری اسلامی جلد 2، مترجمان: یعقوب آژند و فائزه دینی، تهران: سمت.
بیانی، مهدی (1345)، احوال و آثار خوشنویسان (نستعلیق نویسان)، جلد 1، تهران: دانشگاه تهران.
بیانی، مهدی (1348)، احوال و آثار خوشنویسان (نستعلیق نویسان)، جلد 3، تهران: دانشگاه تهران.
بیانی، مهدی (1358)، احوال و آثار خوشنویسان؛ با نمونه‌هایی از خطوط خوش، جلد 4، تهران: دانشگاه تهران.
پاکباز، رویین (1398)، نقاشی ایران از دیرباز تاکنون، تهران: زرین و سیمین.
حاج محمد حسینی، همایون؛ خزایی، محمد و وحدت طلب، مسعود (1397)، تأملی در جریان‌های آغازین خوشنویسی نستعلیق دوره تیموری، مبانی نظری هنرهای تجسمی، 3(1)، 123-140، https://doi.org/10.22051/jtpva.2018.3941.
حسینی فسایی، حاج میرزا حسن (1378)، فارس نامه ناصری. تصحیح و تحشیه از: منصور رستگاری فسایی، جلد 1، تهران: امیرکبیر.
خواند میر، غیاث الدین بن همام الدین (1380)، تاریخ حبیب السیر، زیر نظر محمد دبیر سیاقی و جلال‌الدین همایی، جلد 4، تهران: خیام. دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، جلد 4، تهران: دانشگاه تهران.
رضایی مهوار، میثم (1390)، توپ قاپی سرای، موزه هنر اسلامی، پیام بهارستان، 2 (13)، 1079 ـ 1103.
سمرقندی، دولتشاه (1382)، تذکره الشعرا، به اهتمام و تصحیح: ادوارد براون، چاپ اول، تهران: اساطیر.
سه کی، یوشیفوسا (1385)، آثار خوشنویسی در دو مرقع سلطان یعقوب (یادگاری از عصر قراقویونلوها و آق قویونلوها)، نامه بهارستان، 11(6)، 75 ـ 172.
سه‌کی، یوشیفوسا (1388)، مجموعه ترجیعات سرکاری؛ یادگاری از عصر قراقویونلوها؛ (محفوظ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ش 9970)، نامه بهارستان، 15(10)، 137-176.
شایسته فر، مهناز (1384)، عناصر هنر شیعی در نگارگری و کتیبه‌نگاری تیموریان و صفویان، تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی. طهرانی، ابوبکر (1356)، دیار بکریه، تاریخ حسن بیک آق قوینلو و اسلاف او و آنچه بدان متعلق است از تواریخ قراقوینلو و چغاتای، به تصحیح و اهتمام: نجاتی لوغال و فاروق سومر. تهران: طهوری.
قزوینی، یحیی بن عبداللطیف (1314)، لب التواریخ. مصحح: سید جلال‌الدین تهرانی، چاپ اول، تهران: خاور. قلیچ خانی، حمیدرضا (1389)، کاتبان شاهنامه، آینه‌ی میراث، شماره 47، 186 ـ 209.
کریم زاده تبریزی، محمدعلی (1369)، احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر نگارگر هند و عثمانی، جلد 2، تهران: ساتراپ.
میر جعفری، حسین (1388)، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره‌ی تیموریان و ترکمانان. تهران: سمت. میرزایی، علی پدرام؛ پشت‌دار، علی‌محمد و دهش، لیلا (1400). جستجو در احوال و آثار درویش اشرف مراغی و ضرورت تصحیح کلیات اشعار او، کهن نامه ادب پارسی، 12(1)، 385-418، doi: 10.30465/cpl.2021.5693.
منشی قزوینی، بوداق (1378)، جواهر الاخبار بخش تاریخ ایران از قراقویونلو تا سال 984 ه.ق، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محسن بهرام نژاد، تهران: میراث مکتوب.
نوائی، عبدالحسین (1370)، اسناد و مکاتبات تاریخی ایران از تیمور تا شاه اسماعیل، چاپ سوم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. واله اصفهانی قزوینی، محمد یوسف (1379)، روضه‌های ششم و هفتم از خلد برین (تاریخ تیموریان و ترکمانان). به کوشش: میر هاشم محدث، چاپ اول، تهران: میراث مکتوب.
همایی، جلال‌الدین (1375)، تاریخ ادبیات ایران، به کوشش: ماهدخت بانو همایی، تهران: مؤسسه نشر نیما.
Arayancan, Ayşe ATICI (2009), Akkoyunlu ve Karakoyunlularda Edebiyat ve Sanat, Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 1(1), 239-250. Graves, Margaret.S & Junod, BENOÎT (2011), Architecture in Islamic arts,Treasures of the Aga Khan Museum, Geneva, Switzerland : Aga Khan Trust for Culture. Gowing, S.Lawrence, Boardman, John & Evans, Michael (1994). The encyclopedia of visual art. Volume 3, Encyclopedia Britannica international, Ltd. London. Hayashi, Norihito (2012), The Turkman Commercial Style of Painting: Origins and Developments Reconsidered. Orient, 47, 169-189, http://doi.org/10.5356/orient.47.169. Necipoğlu, Gülru (2017), Persianate Images between Europe and China: The “Frankish Manner” in the Diez and Topkapı Albums, , The Diez Albums , c (1350–1450), 529-591, DOI: https://doi.org/10.1163/9789004323483_021. Tasagil, Ahmet & Kar, Aykut (2018), İnsanlığın Serüveni: Dünyanın Oluşumundan Sanayi Devrimi’ne , Istanbul: Istek Yayinlari. Togan, Zeki Velidi (1963), On the miniatures in Istanbul libraries, Istanbul: Baha Matbaasi. URL1: https://aghabozorg.ketab.ir/Library URL2: British Library, Or 11846, Copy in: https://museum.ganjoor.net/items/hafezsaad/p0307 URL3: https://catalog.princeton.edu/catalog/9947077563506421 URL4: https://catalog.princeton.edu/catalog/9955765013506421 URL5:https://www.cgie.org.ir/fa/article/240094/%D8%A7%D8%B8%D9%87%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C. URL6:https://www.cgie.org.ir/fa/article/240094/%D8%A7%D8%B8%D9%87%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C. URL7: Islamic Arts Magazine, Event Art Auctionby (2020): https://islamicartsmagazine.com/magazine/view/explore_the_arts_of_the_islamic_world_india. URL8: Bodleian Library MS. Ouseley 140: https://digital.bodleian.ox.ac.uk/objects/44c54e4b-d102-4329-97cc-9607bdd9bee1. URL 9: Ruba'iyyat of Umar Khayyam, dated 867 AH/1463, The Keir Collection of Islamic Art on loan to the Dallas Museum of Art: https://dma.org/art/collection/object/5340716. URL10: https://www.thedigitalwalters.org/Data/WaltersManuscripts/html/W625/description.html. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 244 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 215 |
||