مطوری, هدی, زمانی, سیدقاسم, محبّی, محسن. (1404). احداث و بهره‌برداری از سد کمال‌خان توسط دولت افغانستان از منظرحقوق بین‌الملل. , (), 1-24. doi: 10.22059/jplsq.2022.333987.2937
هدی مطوری; سیدقاسم زمانی; محسن محبّی. "احداث و بهره‌برداری از سد کمال‌خان توسط دولت افغانستان از منظرحقوق بین‌الملل". , , , 1404, 1-24. doi: 10.22059/jplsq.2022.333987.2937
مطوری, هدی, زمانی, سیدقاسم, محبّی, محسن. (1404). 'احداث و بهره‌برداری از سد کمال‌خان توسط دولت افغانستان از منظرحقوق بین‌الملل', , (), pp. 1-24. doi: 10.22059/jplsq.2022.333987.2937
مطوری, هدی, زمانی, سیدقاسم, محبّی, محسن. احداث و بهره‌برداری از سد کمال‌خان توسط دولت افغانستان از منظرحقوق بین‌الملل. , 1404; (): 1-24. doi: 10.22059/jplsq.2022.333987.2937
احداث و بهره‌برداری از سد کمال‌خان توسط دولت افغانستان از منظرحقوق بین‌الملل
1دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل عمومی دانشکدة حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران
2استاد گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
3دانشیار گروه حقق عمومی و بین‌الملل، دانشکدة حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران
چکیده
سد کمال‌خان از جمله تأسیسات آبی افغانستان بر رودخانة هیرمند است که دارای حوضة آبراهی مشترک با ایران است. این پروژة آبی تبعات زیستی بسیاری برای منطقة سیستان و هامون در پی داشته است. هدف این پژوهش بررسی مطابقت یا عدم مطابقت نظام حقوق بین‌المللی بهره‌برداری و حفاظت از آبراه‌ها در خصوص احداث و بهره‌برداری از سد کمال‌خان است و به این پرسش پاسخ می‌دهد که وضعیت اصول و قواعد حقوق بین‌الملل آبراه‌های مشترک در اجرای پروژة سد کمال‌خان چگونه است؟ با تحلیل معاهدات، عرف، اصول و آرا دادگاه‌های بین‌المللی این نتیجه حاصل شد که سدسازی افغانستان، مغایر با اصول عام حقوق بین‌الملل مانند اصل استفادة منصفانه و معقول و منع آسیب مهم فرامرزی است. همچنین مطابق معاهدة میان ایران و افغانستان در زمینة آب رودخانة هیرمند ۱۳۵۱ نیز کشور افغانستان تعهد کرده است، هرگونه اقدامی که به حقابة ایران خللی به‌صورت جزئی یا کلی وارد کند، انجام ندهد. ازاین‌رو بهره‌برداری غلط و خلاف اصول و قواعد حقوق بین‌الملل از جمله بهره‌برداری ناپایدار از آبراه‌های بین‌المللی علاوه بر تخریب محیط زیست سیستان موجب تهدید و برهم زدن صلح و امنیت بین‌المللی خواهد شد.
1.D. Student in (Public International Law), Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University ,Tehran, Iran
2Prof., Department of Public and International Law , Faculty of Law and Political ScienceAllameh Tabataba'iUniversity, Tehran, Iran
3Associate Prof. Department of Public and International Law, , Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University ,Tehran, Iran
چکیده [English]
Kamal Khan Dam is one of Afghanistan's water facilities on the Helmand River, which has Common water basin with Iran. This water project has had many biological consequences for the Sistan and Hamun region. This study examines the compliance of the international legal system for the utilization and protection of waterways regarding the Kamal Khan Dam in Iran-Afghanistan relations. The purpose of this study is to investigate the conformity or non-conformity of construction and utilization of Kamal Khan Dam with the international legal system of utilization and protection of waterways, And it answers the question of what is the status of the principles and rules of international law of joint waterways in the implementation of the Kamal Khan Dam project? This conclusion was reached by analyzing the treaties, customs, principles and opinions of international courts, That the construction of a dam in Afghanistan is contrary to the general principles of international law, Reasonable and Equitable Principle and No-harm Principle. Also, according to the agreement between Iran and Afghanistan Helmand-River Water Traty 1351, Afghanistan agrees that it shall take no action to deprive Iran totally or partially of its water right to the water of the Helmand. Therefore, misuse and violation of the principles and rules of international law, including unsustainable use of international waterways, in addition to destroying the environment of Sistan, will threaten international peace and security.
کلیدواژه‌ها [English]
International waterways, Reasonable and Equitable Principle, water facilities, Kamal Khan dam, No-harm Principle
مراجع
فارسی
الف) کتاب‌ها
محمدعلی‌پور. فریده (1396). حقوق استفاده غیر کشتیرانی از آبراه‌های بین‌المللی. تهران: میزان.
ب) مقالات
اکبری، نرگس؛ مشهدی، علی و کاظمی فروشانی، حسین (1399). ابعاد حقوقی بهره‌برداری از هیرمند. فصلنامة پژوهش حقوق عمومی، 21(68)، 291- 325.
بدیعی ازنداهی، مرجان؛ رحیمی هرآبادی، سعید و گودرزی مهر، سعید (1390). نقش تغییرات مورفولوژی رودخانه‌های مرزی هیرمند در روابط سیاسی ایران و افغانستان. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، (78)، 197-220.
پرورشریزی، عاطفه؛ میان‌آبادی، حجت و قریسی، سیده زهرا (1400). تحلیل ماتریس همبست تعاملات آبی فرامرزی در حوضة آبریز هیرمند ایران و افغانستان. تحقیقات آب‌وخاک ایران، 52(1)، 237-300.
جعفری، امین و صمدی، اصغر (1398). جبران خسارات جرائم زیست‌محیطی در حقوق بین‌الملل و حقوق ایران. فصلنامة مطالعات حقوق عمومی، 49(2)، 613-633.
حافظ‌نیا، محمدرضا؛ مجتهدزاده، پیروز و علیزاده، جعفر (1385). هیدروپلیتیک هیرمند و تأثیر آن بر روابط سیاسی ایران و افغانستان. مجلة برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 10(2)، 83- 107.
حق‌شناس، نیلوفر و جعفری ولدانی، اصغر (1369). طرح تغییر مسیر اروندرود و حقوق بین‌الملل. مجلة حقوقی بین‌المللی، (12)، 255- 270.
رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین (1386). نگاهی به استفاده غیرزیانبار از سرزمین در حقوق بین‌الملل محیط زیست. نشریة علوم محیطی، 4(4)، 57- 74.
زارعی، سحر؛ پورهاشمی، سیدعباس و پورنوری، منصور (1396). توسعۀ حقوق بین‌الملل محیط‌زیست در پرتو آرا و رویه‌های قضایی بین‌المللی. فصلنامۀ علوم و تکنولوژی محیط زیست، شمارة پیایی 74، 19(2)، 195-216.
سالاری، اسما (1399). ارزیابی اثرات زیست‌محیطی فرامرزی در حقوق بین‌الملل. فصلنامة مطالعات حقوق عمومی 50 (4)، 1331- 1355.
شفیعی بافتی، نگین و سلیمانی، شیما (1400). ارتباط میان اصل بهره‌برداری منصفانه و معقول و اصل منع آسیب در حقوق بین‌الملل آبراهه‌ها با تأکید بر کنوانسیون 1997. فصلنامة مطالعات حقوق عمومی، 51 (4)، 1579-1601.
عزیزی، ستار و موسوی، سیدمهدی (1395). پروندة گابچیکو- ناگیماروس: نقش دیوان بین‌المللی دادگستری در برجسته‌سازی مفهوم توسعة پایدار. مجلة حقوقی بین‌المللی، (55)، 109-134.
فرشاسعید، پرویز و خدارحمی، الهام (1395). بررسی چگونگی حل‌وفصل اختلاف ناشی از حقابة سیستان در رودخانة هیرمند بر اساس معاهدة 1351. کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، گرجستان.
محمدی دینانی، منصور؛ مولایی، یوسف و بنی‌حبیب، محمدابراهیم (1397). اصول بهره‌برداری معقول از منابع آب در حقوق بین‌الملل و رویة مورد عمل در ایران. فصلنامة مطالعات حقوق عمومی، 48(3)، 569-581.
مرادی طادی، محمدرضا (1396). آب و سیاست؛ نگاهی به فرایند سیاسی شدن آب. فصلنامة علمی پژوهشی مطالعات میان‌رشته‌ای در علم انسانی، 9(4)، 71-90.
مشهدی، علی و اکبری، نرگس (1399) .تعهدات دولت‌های حوضچه هریرود در احداث تأسیسات آبی. مجلةحقوقیبینالمللی، (63)، 301- 343.
موسی‌زاده، رضا و عباس‌زاده، مرتضی (1395). ابعاد حقوقی بهره‌برداری از رودخانة مرزی هیرمند توسط ایران و افغانستان. فصلنامة آسیای مرکزی و قفقاز، (93)، 159- 184.
ج) پایان‌نامه
عباسی، حسن (1394). تبیین مفهوم استفادة منصفانه و معقولانه از رودهای بین‌المللی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. به راهنمایی محسن عبدالهی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، دانشکدۀ حقوق، تاریخ دفاع تابستان 1394.
انگلیسی
A) Books
Vincent, T., Azizi, M, A., Khalid, B, (2016). Afghanistan Research and Evaluation Unit Case Study Developing transboundary water resources: What perspectives for cooperation between Afghanistan, Iran and Pakistan? ISBN: 978-9936-628-07-6 (ebook) Editing: Richard Dennis Cover photo: Vincent Thomas AREU Publication Code: 1607E, p42--کتاب
B) Articles
Aman, F. (2016). Water Dispute Escalating between Iran and Afghanistan. Atlantic Council, SOUTH ASIA CENTER, 1-12.
Harrison, J, (2016). Significant International Environmental Law Cases: 2015–16. Journal of Environmental Law, 28(3), 533–550.
Mollazehi, P. M. (2021). Kamal Khan Dam Opportunity or threat. http://www.iess.ir/en/analysis/2599/
Nagheeby, M., Piri D., M, & Faure, M, (2019). The Legitimacy of Dam Development in International Watercourses: A Case Study of the Harirud River Basin. Published online by Cambridge University Press, 247–278.
C) Documents
Agenda 21, 1992
BERLIN RULES ON WATER RESOURCES, 2004
Convention on the Law of the Non-Navigational Uses of International Watercourses, 1997
