پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,036 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,507,155 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,771,005 |
تأمّلی در سنخ‌شناسیِ خودآگاهیِ «انسان معلّق در فضا»با تأکید بر مباحثات ابن‌سینا | ||
| فلسفه و کلام اسلامی | ||
| دوره 57، شماره 1، شهریور 1403، صفحه 183-204 اصل مقاله (576.7 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jitp.2024.372878.523484 | ||
| نویسندگان | ||
| حسینعلی شیدان شید* 1؛ علی شیروانی2 | ||
| 1استادیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران | ||
| 2دانشیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| ابن‌سینا در سیر تطوّر فکر فلسفی برای بازشناخت علم حضوری چه نقشی داشته است؟ روشن‌ترین مصداقِ علم حضوری، علم آدمی به ذاتِ خود (خودآگاهی) است و ابن‌سینا این خودآگاهی را پایۀ استدلال خود برای اثبات نَفْس در برهان انسان معلّق در فضا قرار داده است، امّا این خودآگاهی چه نوع علمی است: حضوری است یا حصولی؟ سخنان ابن‌سینا در وصف این خودآگاهی گاه آن را علمی حضوری می‌نُماید و گاه با حصولی بودنِ آن سازگار است. این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی، و انتقادی، به بررسی و تحلیل سخنان وی به‌ویژه در کتاب مباحثات ـ که در آن به دفاع از برهان انسان معلّق و پاسخگویی به پرسش‌های مربوط به خودآگاهی پرداخته ـ اختصاص یافته و کوشش شده‌است ربط و نسبت خودآگاهی موردنظر او با علم حضوری و اینکه آموزه‌های وی دربارۀ خودآگاهی چه جایگاهی در پدیدآمدن تقسیم علم به حضوری و حصولی در فلسفۀ اسلامی دارد، روشن شود. نتیجۀ این پژوهش آن است که خودآگاهیِ موردنظر ابن‌سینا را باید علمی حضوری به شمار آورد، اگرچه وی خود چنین اصطلاحی را به کار نبرده و گاه آن را با اصطلاحات و مفاهیم مربوط به علوم حصولی تبیین کرده است و از این رو، می‌توان وی را آغازگر جلب توجّهِ فیلسوفان به این سنخ از علم در تاریخ فلسفۀ اسلامی به شمار آورد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابن‌سینا؛ برهان انسان معلّق در فضا؛ خودآگاهی؛ علم حضوری؛ مباحثات | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Reflection on the Typology of Self-awareness of the “Flying Man” with an Emphasis on Avicenna’s Mubahathat | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hussein Ali shidanshid1؛ ali shirvani2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Research Institute of Hawzah and University, Qom, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Research Institute of Hawzah and University, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| What role did Avicenna play in the evolution of philosophical thought regarding the recognition of presential knowledge? The clearest example of presential knowledge is human awareness of their own essence (self-awareness), and Avicenna used this self-awareness as the basis for his argument to prove the soul in the "suspended man" argument. However, what type of knowledge is this self-awareness: presential or acquired? Avicenna's statements about this self-awareness sometimes suggest it is presential knowledge and sometimes align with it being acquired knowledge. This article, using a descriptive, analytical, and critical method, examines and analyzes his statements, especially in the book "Mubahathat," where he defends the suspended man argument and addresses questions related to self-awareness. The aim is to clarify the connection between his concept of self-awareness and presential knowledge and to determine the position of his teachings on self-awareness in the development of the division of knowledge into presential and acquired in Islamic philosophy. The result of this research is that Avicenna's concept of self-awareness should be considered presential knowledge, even though he did not use this term and sometimes explained it using terms and concepts related to acquired knowledge. Therefore, he can be regarded as the pioneer in drawing philosophers' attention to this type of knowledge in the history of Islamic philosophy. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Avicenna, Suspended Man Argument, Self-Awareness, Presential Knowledge, Mubahathat | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1363). المبدأ و المعاد. به‌اهتمام عبدالله نورانی. تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی.
ــــــــــ (1375). النَفْس من کتاب الشفاء. تحقیق حسن حسن‌زادۀ آملی. قم: بوستان کتاب.
ــــــــــ (1376). الإلهیّات من کتاب الشفاء. تحقیق حسن حسن‌زادۀ آملی. قم: بوستان کتاب.
ــــــــــ (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات. تصحیح محمّدتقی دانش‌پژوه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ــــــــــ (1381). الإشارات و التّنبیهات. تصحیح مجتبی زارعی. قم: بوستان کتاب.
ــــــــــ (1383). دانشنامۀ علائی: طبیعیّات. مقدّمه و حواشی و تصحیح سیّدمحمّد مشکوة. همدان: دانشگاه بوعلی سینا. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ــــــــــ (1391). التعلیقات. تصحیح سیّدحسین موسویان. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
ــــــــــ (1394). الحکمة المشرقیّة: جلد دوم: الطبیعیّات. تصحیح سادات باران. قم: مهر امیرالمؤمنین (ع).
ــــــــــ (1396). المباحثات. مقدّمه و تصحیح محسن بیدارفر. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
ــــــــــ (1400). رسائل ابن‌سینا. قم: انتشارات بیدار.
ابن‌کَمّونه، سعدبن‌منصور (1399). شرح الاصول و الجُمل فی مهمّات العلم و العمل: شرح الاشارات و التّنبیهات لابن‌سینا. تعلیقات محمّدبن‌مسعود مسعودی و علی عابدی شاهرودی. تصحیح محمّد ملکی(جلال‌الدّین) و مرضیّه نوری‌صفت (نورا). تهران: میراث مکتوب.
احسانی بهسودی، حبیب‌الله (1402). انسان در آسمان: خوانش و بررسی انسان معلّق ابن‌سینا در فلسفۀ اسلامی. پرتو خرد. 14 (25).
انصاری، حسن (1400). دربارۀ تعلیقات ابن‌سینا. بررسی‌های تاریخی. مشاهده در تاریخ 4 مهر 1400. از https://ansari.kateban.com/post/4842.
ــــــــــ (1402). همراه با محسن مهدی در محضر معلّم ثانی. مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. مشاهده در تاریخ 16 فروردین 1402. از https://www.cgie.org.ir/fa/news/268870
اوجبی، علی (1381). مقدّمۀ مصحّح. در فارابی. ابونصر (1381). فصوص الحکمة و شرحه. شرح سیّداسماعیل شنب غازانی. تحقیق علی اوجبی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
بهمنیاربن مرزبان (1375). التحصیل. تصحیح و تعلیق مرتضی مطهّری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حائری یزدی، مهدی (1391). اصول معرفت‌شناسی در فلسفۀ اسلامی: علم حضوری. ترجمۀ سیّدمحسن میری. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
حسین‌زاده، محمّد (1385). علم حضوری ویژگی‌ها، اقسام و گستره. معرفت فلسفی. 4 (2).
حلّی، حسن‌بن‌مطهّر (1413). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. تصحیح و تعلیق حسن حسن‌زادۀ آملی. قم: مؤسّسة النشر الاسلامی.
خسروپناه، عبدالحسین (1382). چیستی علم حضوری و کارکردهای معرفت‌شناختی آن. ذهن. 3 (4).
داودی، علی‌مراد (1349). عقل در حکمت مشّاء از ارسطو تا ابن‌سینا. تهران: کتابفروشی دهخدا.
رازی، فخرالدّین محمّد (1384). شرح الإشارات و التّنبیهات. تصحیح علیرضا نجف‌زاده. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ــــــــــ (1411). المباحث المشرقیة فی علم الالهیات و الطبیعیات. قم: انتشارات بیدار.
رحمان، فضل (1390). نظریّۀ عقل در فلسفۀ فارابی. ترجمۀ سیّدمصطفی محقّق‌داماد. در فارابی‌شناسی. به‌اهتمام میثم کرمی. تهران: حکمت.
سبزواری، حاج ملاّهادی (1379). شرح‌المنظومة. تعلیق حسن حسن‌زادۀ آملی. تصحیح مسعود طالبی. تهران: نشر ناب.
سربخشی، محمّد (1395). چیستی و ارزش معرفت‌شناختی علم حضوری. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
سعیدی‌مهر، محمّد و خادم‌زاده، وحید (1388)، تحلیل ایدۀ "انسان معلّق در فضا" بر اساس مدل منطقی سورنسن. نامۀ حکمت، 7 (2).
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی‌بن‌حبش (1354-1356). مجموعه مصنّفات شیخ اشراق. تصحیح هانری کربن و سیّدحسین نصر و نجفقلی حبیبی. تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
ــــــــــ (1388). التلویحات اللوحیة و العرشیة. تصحیح نجفقلی حبیبی. تهران: مؤسّسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
شیرازی، صدرالدین محمّد (1416). رسالة التّصور و التّصدیق. در: قطب‌الدّین رازی، محمّدبن‌محمّد و شیرازی، صدرالدین محمّد (1416). رسالتان فی التّصور و التّصدیق. تحقیق مهدی شریعتی. قم: اسماعیلیان.
ــــــــــ (1981). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: دار احیاء التراث.
ــــــــــ (1354). المبدأ و المعاد. تصحیح سیّدجلال‌الدّین آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
شیروانی، علی. (1401) بررسی تقریر نوین سوئینبرن از برهان دکارت بر اصالت نَفْس و بازسازی آن بر اساس برهان «انسان معلّق در فضا»ی ابن‌سینا. ذهن. 23 (2).
طباطبایی، سیّدمحمّدحسین (1981). تعلیقه بر اسفار. در: شیرازی 1981.
طوسی، نصیرالدین محمّدبن‌محمّد (1403ق). شرح الإشارات و التّنبیهات. قم: دفتر نشر الکتاب.
فنائی اشکوری، محمد (1375). علم حضوری: سنگ بنای معرفت بشری و پایه‌ای برای معرفت‌شناسی و مابعدالطبیعۀ متعالی. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
قطب‌الدّین رازی، محمّدبن‌محمّد (1403). المحاکمات. در: طوسی 1403.
قطب‌الدّین شیرازی، محمودبن‌مسعود (1392). شرح حکمة الاشراق. تصحیح نجفقلی حبیبی و حسین ضیائی تربتی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
کرد فیروزجائی، یارعلی (1393). مباحث معرفت‌شناختی در فلسفۀ اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
مصباح یزدی، محمّدتقی (1390). آموزش فلسفه. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهّری، مرتضی (1371-). مجموعه آثار استاد شهید مطهّری. تهران: انتشارات صدرا.
مهدوی، یحیی (1333). فهرست نسخه‌های مصنّفات ابن‌سینا. تهران: دانشگاه تهران.
نصر، سیّدحسین (1391). مقدّمه. در: حائری یزدی 1391.
یزدان‌پناه، سیّدیدالله (1389). حکمت اشراق: گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهاب‌الدین سهروردی. تحقیق و نگارش مهدی علی‌پور. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ تهران: سمت.
ــــــــــ (1395). آموزش حکمت اشراق. تحقیق و نگارش علی امینی‌نژاد. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ تهران: سمت.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 118 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 135 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب