پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,523,894 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,783,968 |
تحلیل تفسیری معنای مجازی «ید» در آیۀ «یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدیهِم» و نقد دیدگاه زمخشری | ||
| پژوهش های قرآن و حدیث | ||
| دوره 57، شماره 1، شهریور 1403، صفحه 111-131 اصل مقاله (581.71 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqst.2024.364044.670240 | ||
| نویسندگان | ||
| علی بدری* 1؛ سید رضا مودب2 | ||
| 1دانشجوی دکترا، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران. | ||
| 2استاد، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| شناخت معنای مجازی واژگان متشابه قرآن، برای پی‌بردن به معنای مورد نظر خداوند از واژه یاد شده و به تبع آن، فهم مراد آیه مورد بحث، ضرورت‌دارد. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی به مطالعه دیدگاه های مفسران‌در معنای مجازی«ید» در آیه«یَدُ اللَّهِ فوق‌ایدیهم» پرداخته است. با توجه به اینکه درعلم کلام ثابت شده که خدا از داشتن اعضا جسمانی مبرا است، پس معنی‌حقیقی «ید» در آیه یاد شده نمی‌تواند مقصود خدا باشد. سوال اصلی این پژوهش این است که تعبیر«ید» در آیه یاد شده دارای چه معنای مجازی است و مقصود خدا در این‌آیه از «ید» چه بوده است؟ مفسران همواره دیدگاه‌های متعددی در خصوص معنای مجازی «ید» در این آیه ارائه نموده‌اند که می‌توان این دیدگاه‌ها را تا 18 مورد برشمرد. زمخشری مفسر بزرگ برای اولین بار معنای دست رسول خدا(ص) را برای واژه «ید» در این آیه قائل شده و جمعی از مفسران پس از وی نیز این دیدگاه را پذیرفته‌اند. پژوهش حاضر به نقد دیدگاه زمخشری پرداخته و ادعای او را در این‌خصوص کامل ندانسته و دیدگاه برگزیده در معنای مجازی، کلمه «ید» را «دست بیعت خدا» می‌داند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معنای مجازی؛ یَدُ اللَّهِ؛ دست بیعت؛ دست رسول خدا(ص)؛ زمخشری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Exegetical Analysis of Figurative Meaning of “Yad” in the Verse “Allah’s Hand Is Above Their Hands” and Criticism of Zamakhsharī’s Opinion | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali badri1؛ reza moadab2 | ||
| 1PhD Student, Department of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Qom, Qom, Iran. | ||
| 2Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Qom, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Knowing the figurative meaning of similar words in the Quran is necessary to understand the meaning of the word and, accordingly, to understand the meaning of the verse. This research studies the commentators' viewpoints on the figurative meaning of “Yad” in verse “Yad-o-Allah-e-Fawq-a Aydīhim” with a descriptive-analytical method. Considering that it is proven in theology that God is exempt from having physical organs, then the true meaning of “yad”, i.e. hand, in this verse cannot be related to God. The main question of this research is that “What is the figurative meaning of the word “yad” in this verse and what did God intend by “yad” in this verse?” The commentators have presented diverse meanings for the figurative meaning of “yad” here, which can be counted up to 18. Zamakhsharī, the great commentator, for the first time assigned the meaning of the hand of the Messenger of God (pbuh) to the word “yad”, which was accepted by a group of commentators after him. This research criticizes Zamakhsharī's view and does not consider his claim comprehensive, rather it interprets the figurative sense of the word “yad” to “the hand of God's allegiance”. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Figurative Meaning, Yad-o-Allah, Hand of Allegiance, Hand of the Messenger of God (pbuh), Zamakhsharī | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم (1385). ترجمة ناصر مکارم شیرازی. قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.دار القرآن الکریم.
نهج البلاغه (1379ش). ترجمه علی دشتی. قم: مشهور.
آلوسی، محمود بن عبدالله (1415ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. بیروت:دار الکتب العلمیة.
آملى، حیدر بن على (1422ق) . تفسیر المحیط الأعظم. قم: نور علی نور.
ابنابیحاتم، عبدالرحمن بن محمد (1419ق). تفسیر القرآن العظیم. ریاض: مکتبة نزار مصطفى الباز.
ابن اثیر، محمد بن محمد (1399ق). النهایة فی غریب الحدیث و الاثر. بیروت: المکتبة العلمیة.
ابنادریس، محمد بن احمد (1409ق). المنتخب من تفسیر القرآن و النکت المستخرجة من کتاب التبیان. قم: آیت الله مرعشى (ره).
ابن بابویه، محمد بن علی (1403ق). معانی الاخبار. تحقیق: علی اکبر غفاری. قم: جامعه مدرسین.
ابنجزى، محمد بن احمد (1416ق). التسهیل لعلوم التنزیل. به کوشش عبدالله خالدی. بیروت: شرکة‌دار الأرقم بن أبی الأرقم.
ابنجوزى، عبدالرحمن بن على (1425ق). تذکرة الأریب فی تفسیر الغریب. بیروت:دار الکتب العلمیة.
ــــــــــ (1422ق). زاد المسیر فى علم التفسیر. بیروت: دارالکتب.
ابن خالویه، حسن بن احمد (1413ق). اعراب القراءات السبع و عللها. قاهره: مکتبة الخانجی.
ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری (1410ق). بیروت:دار الکتب العلمیة.
ابنشهرآشوب، محمد بن على (1369ق) . متشابه القرآن و مختلفه. قم: بیدار.
ابن طاووس، علی بن موسی (1409ق). الاقبال بالاعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة. تهران:دار الکتب الإسلامیه.
ابنعاشور، محمدطاهر (1420ق). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابنعجیبه، احمد (1419ق). البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید. قاهره.
ابن عربی، محمدبن علی (1410ق). رحمة من الرحمن فى تفسیر و اشارات القرآن. به کوشش محمود محمود غراب. دمشق: مطبعة نضر.
ابن عطیه، عبد الحق بن غالب (1422ق). المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز. بیروت:دار الکتب العلمیة.
ابنملقن، عمر بن علی (1408ق). تفسیر غریب القرآن. بیروت: عالم الکتاب.
ابو حیان، محمد بن یوسف (1420ق). البحر المحیط فی التفسیر. لبنان: دارالفکر.
ــــــــــ (1407ق). تفسیر النهر الماد من البحر المحیط. بیروت: دارالجنان.
اصفهانی، محمدرضا (1413ق). وقایة الاذهان. قم: آل البیت (ع).
ایجی، محمد عبدالرحمن (1424ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیة.
برقی، احمد بن محمد بن خالد (1330ش). المحاسن. تحقیق: سید جلال الدین حسینی محدث. تهران:دار الکتب الاسلامیة.
بغوی، حسین بن مسعود (1420ق). تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل. به کوشش عبدالرزاق مهدی. بیروت:دار إحیاء التراث العربی.
بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418ق). انوار التنزیل و اسرار التأویل. به کوشش محمد عبدالرحمن مرعشلی. بیروت:دار احیاء التراث العربی.
پانیپتى، ثناءالله (1412ق). التفسیر المظهری. کویته: مکتبة رشدیه.
تسترى، سهل بن عبدالله (1423ق). تفسیر تستری. بیروت: دارالکتب العلمیة.
تفلیسى، حبیش بن ابراهیم (1371ش) . وجوه قرآن. تهران: دانشگاه تهران.
ثعالبی، عبدالملک بن محمد (2008م). الاقتباس من القرآن الکریم. عمان: جدارا للکتب العالمی.
_______________ (1418ق). تفسیر الثعالبى المسمى بالجواهر الحسان فى تفسیر القرآن. بیروت:دار إحیاء التراث العربی.
ثلایی، یوسف بن احمد (1423ق). تفسیر الثمرات الیانعة و الحکام الواضحة. صعده: مکتبة التراث الإسلامی.
جارم، علی (1387ش). البلاغة الواضحة. تهران: موسسة الصادق (ع).
جزایرى، نعمتالله بن عبدالله (1388ش) . عقود المرجان فی تفسیر القرآن. قم: نور وحی.
جمل، سلیمان بن عمر (1427ق). الفتوحات الالهیة بتوضیح تفسیر الجلالین للدقایق الخفیة. بیروت:دار الکتب العلمیة.
حائری طهرانی، علی (1338ش). مقتنیات الدرر. تهران:دار الکتب الإسلامیة.
خطیب شربینی، محمد بن احمد (1425ق). السراج المنیر. بیروت:دار الکتب العلمیه.
دامغانى، حسین بن محمد (1416ق). الوجوه و النظائر لالفاظ کتاب الله العزیز. مصر: وزارت اوقاف.
دره، محمد على طه (1430ق) . تفسیر القرآن الکریم و اعرابه و بیانه. بیروت:دار ابن کثیر.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت:دار القلم.
راوندی، فضل الله بن علی (بی تا). النوادر. قم:دار الکتاب.
رسعنی، عبد الرزاق (1429ق). رموز الکنوز فى تفسیر الکتاب العزیز. مکه مکرمه: مکتبة الاسدی.
رشید رضا، محمد (1414ق). المنار. بیروت:دار المعرفة.
زمخشری، محمودبن عمر (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل. بیروت:دار الکتاب العربی.
سبحانی، جعفر (1395ش). منیة الطالبین فی تفسیر القرآن المبین. قم: موسسه امام صادق (ع).
سبزواری، محمد (1406ق). الجدید فی تفسیر القرآن المجید. بیروت:دار التعارف.
سمرقندى، نصر بن محمد (1416ق). بحر العلوم. بیروت: دارالفکر.
سمین، احمد بن یوسف (1414ق). عمدة الحفاظ فى تفسیر أشرف الألفاظ. بیروت: عالم الکتاب.
سید مرتضی، علی بن حسین (1431ق). نفائس التأویل. بیروت: الاعلمی.
سیواسى، احمد بن محمود (1427ق). عیون التفاسیر. بیروت: دارصادر.
سیستانی، سید علی (1414ق). الرافد. تقریر سید منیر عدنان. قم: مکتب السید السیستانی.
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر (بی تا). البهجة المرضیة علی ألفیة ابن مالک. قم: اسماعیلیان.
شاه عبدالعظیمی، حسین (1363ش). تفسیر اثنی عشری. تهران: میقات.
شبر، عبد الله (1407ق). الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین. کویت: شرکة مکتبة الالفین.
شریف رضی، محمدبن حسین (1422ق). المجازات النبویة. به کوشش مهدی هوشمند. قم: دارالحدیث.
شعراوی، محمد متولی (1991م). تفسیر الشعراوی. بیروت: اخبار الیوم.
شیبانی، محمد بن حسن (1413ق). نهج البیان عن کشف معانى القرآن. قم: الهادی.
صادقی تهرانی، محمد (1406ق). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة. قم: فرهنگ اسلامی.
صدیقحسنخان، محمدصدیق (1420ق) . فتح البیان فی مقاصد القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیة.
صفار، محمد بن حسن (1404ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد (ع). قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
صفی علی شاه، محمدحسن (1378ش). تفسیر صفی علی شاه. تهران: منوچهری.
طباطبائی، سید محمد حسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: مکتبة النشر الاسلامی التابعة لجامعة المدرسین.
طبرانى، سلیمان بن احمد (2008م). التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم. اردن-اربد: دارالکتب الثقافی.
طبرسی، فضل بن حسن (1412ق). تفسیر جوامع الجامع. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
ــــــــــ (1372ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. به کوشش هاشم رسولی. تهران: ناصرخسرو.
طبرى، محمد بن جریر (1412ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفة.
طنطاوی، محمد سید (1997ق). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم. قاهره: نهضة مصر.
طوسی، محمد بن حسن (بی تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت:دار احیاء التراث العربی.
عسکری، حسن بن عبد الله (1428ق). الوجوه و النظائر. قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة.
عیاشی، محمد بن مسعود (1380ق). تفسیر العیاشی. تحقیق: رسولی محلاتی، سید هاشم. چاپ اول. تهران: المکتبة العلمیة.
فخر رازى، محمد بن عمر (1420ق). مفاتیح الغیب معروف به التفسیر الکبیر. بیروت:دار احیاء التراث العربی.
ــــــــــ (1412ق). المحصول فی علم الاصول. بیروت: مؤسسة الرسالة، چاپ دوم.
فراء، یحیی بن زیاد (1980م ). معانی القرآن. به کوشش محمدعلی نجار. الهیئة المصریة العامة للکتاب. قاهرة.
فضل الله، محمدحسین (1419ق). من وحی القرآن. بیروت: دارالملاک.
فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه مرتضی (1415ق). تفسیر الصافی. به کوشش حسین اعلمی. تهران: مکتبة الصدر.
فیضى، ابوالفیض بن مبارک (1417ق) . سواطع الالهام فى تفسیر کلام الملک العلام. قم: دارالمنار.
قاسمى، جمالالدین (1418ق). تفسیر القاسمی المسمى محاسن التأویل. به کوشش محمد باسل عیون سود. بیروت:دار الکتب العربیة.
قاضی عبدالجبار (بی تا). متشابه القرآن. قاهره: مکتبة‌دار التراث.
قبیسى عاملى، محمدحسن (بی تا). تفسیر البیان الصافى لکلام الله الوافی. بیروت: موسسة البلاغ.
قرشى، علیاکبر (1375ش). تفسیراحسن الحدیث. تهران: بنیاد بعثت.
قرطبی، محمدبن احمد (1364ش). الجامع لأحکام القرآن. تهران: ناصرخسرو.
قشیرى، عبدالکریم بن هوازن (2000م). لطائف الاشارات: تفسیر صوفى کامل للقرآن الکریم. به کوشش ابراهیم بیسونی. قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
قطب، سید (1425ق). فی ظلال القرآن. بیروت: دارالشروق.
قونوى، اسماعیل بن محمد (1422ق ). حاشیة القونوى على تفسیر الإمام البیضاوی. به کوشش عبدالله محمود عمر. بیروت:دار الکتب العربیة.
کاشانی، ملا فتح الله (1336ش). تفسیر منهج الصادقین فی إلزام المخالفین. مکتبة محمد حسن علمی. طهران.
ــــــــــ (1423ق). زبدة التفاسیر. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. قم: الاسلامیة.
ماتریدى، محمد بن محمد (1426ق). تاویلات اهل السنة. بیروت: دارالکتب العلمیة.
متقی هندی، علی بن حسام (1401ق). کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال. بیروت: موسسة الرسالة.
مجلسی، محمد باقر (1403ق). بحار الانوارالجامعة لدرر أخبار أئمة الاطهار. ط2. بیروت:دار إحیاء التراث العربی.
محلی، جلال الدین و السیوطی (1416ق). جلال الدین. تفسیر الجلالین. موسسة النور للمطبوعات. بیروت. ط ـ الاولی.
مدرسی، محمد تقی (1419ق). من هدی القرآن. تهران:دار محبی الحسین.
مصباح، محمدتقی (1366ش). آموزش فلسفه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
معتزلی، قاضی عبد الجبار (1426ق). تنزیه القرآن عن المطاعن. بیروت:دار النهضة الحدیثة.
مکارم شیرازی، ناصر (1371ش). تفسیر نمونه. تهران:دار الکتب الإسلامیة.
منسوب به زید بن علی (1412ق). تفسیر غریب القرآن. به کوشش حسن بن محمد تقی حکیم. بیروت:دار العالمیة.
مهائمى، على بن احمد (1403ق). تبصیر الرحمن و تیسیر المنان. بیروت: عالم الکتب.
میبدى، احمد بن محمد (1371ش). کشف الاسرار و عدة الابرار. تهران: امیرکبیر.
میرزای قمی، ابوالقاسم (بی تا). قوانین الاصول. تهران: الاسلامیة.
نسفی، ابو حفص نجم الدین محمد (1367ش). تفسیر النسفی. تهران: منشورات سروش،
نسفى، عبدالله بن احمد (1416ق). مدارک التنزیل و حقائق التاویل. بیروت: دارالنفائس.
نظام الاعرج، حسن بن محمد (1416ق). غرائب القرآن و رغائب الفرقان. بیروت: دارالکتب العلمیة.
نهاوندی، محمد (1386ش). نفحات الرحمن. قم: موسسة البعثة.
نیشابورى، محمود بن ابوالحسن (1415ق). ایجاز البیان عن معانی القرآن. بیروت:دار الغرب الاسلامی.
ــــــــــ (1410ق). وضح البرهان فی مشکلات القرآن. بیروت.
هاشمی، احمد (1381ش). جواهر البلاغة. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
هاشمی خویی، میرزا حبیب الله (1400ق). منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة. به کوشش ابراهیم میانجی. چاپ چهارم. تهران: مکتبة الاسلامیة. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 131 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 93 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب