پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,713 |
| تعداد مقالات | 72,500 |
| تعداد مشاهده مقاله | 130,450,848 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,813,101 |
پذیرش بی‌عدالتی اقتصادی در ذهنیت ایرانی | ||
| مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق) | ||
| دوره 31، شماره 1، شهریور 1403، صفحه 79-99 اصل مقاله (1.1 M) | ||
| نوع مقاله: علمی وپزوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jsr.2024.372894.1947 | ||
| نویسندگان | ||
| علی راغب* 1؛ محمدرضا جوادی یگانه2 | ||
| 1گروه جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران | ||
| 2دانشیار گروه جامعهشناسی، دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| آمار و ارقام از تشدید روزافزون نابرابری اقتصادی چه در سطح جهانی چه در سطح کشوری خبر می‌دهند. علی‌رغم قرن‌ها مبارزه و مقاومت برای رسیدن به عدالت و برابری اما همچنان دنیا به جای بهتری برای زیستن تبدیل نشده است و حتی روز به روز بدتر هم می‌شود. مسأله‌ی این پژوهش، چرایی پذیرش بی‌عدالتی اقتصادی از سوی ایرانیان است. در این مقاله با استفاده از روش تاریخی و تحلیل ثانویه به بنیان‌های نظری این چرایی در گستره‌ی ذهنیت و فرهنگ (خلق‌وخوی) ایرانی پرداخته‌ایم و پس از کاوش در نظرات بیش از سی صاحب‌نظر ایرانی و خارجی در این حوزه و بررسی ضرب‌المثل‌ها و حکمت‌های عامیانه توانستیم مدلی نظری برای پذیرش نابرابری از سوی ایرانیان ارائه دهیم؛ استبداد و اقتدارگرایی، تقدیرگرایی، مردسالاری، فردگرایی و خودمداری، مسئولیت‌ناپذیری، احساس مفعولیت و تغافل و تجاهل از جمله خصایل تأثیرگذار بر پذیرش نابرابری در فرهنگ ذهنی ایرانیان است. علاوه بر این، تحلیل ثانویه‌ی پیمایش‌های ملی نشان داد که غفلت و ناآگاهی مردم از عمق بی‌عدالتی اقتصادی و همچنین فرد را مسئول دانستن از جمله دیگر عوامل مهم و تأثیرگذار در پذیرش نابرابری اقتصادی هستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نابرابری& پذیرش؛ بی‌عدالتی اقتصادی؛ ذهنیت ایرانی؛ خلق‌وخوی ایرانی؛ حکمت‌های عامیانه؛ استبداد؛ پیمایش‌های ملی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Acceptance of economic inequality in the Iranian mentality | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Ragheb1؛ mohammadreza javadi yaganeh2 | ||
| 1Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran | ||
| 2Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| Statistics and figures indicate a growing intensification of economic inequality worldwide and within nations. Despite centuries of striving for justice and equality, global living conditions have deteriorated rather than improved. This research investigates the reasons behind Iranians' acceptance of such high levels of economic inequality. Employing historical methods and secondary analysis, we explored the theoretical underpinnings of this phenomenon within the context of Iranian mentality and culture. Through examining the views of over thirty Iranian and foreign experts in the field, as well as analyzing proverbs and folk wisdom, we developed a theoretical model for understanding Iranians' acceptance of inequality. This model identifies despotism, authoritarianism, fatalism, patriarchy, individualism, selfishness, irresponsibility, objectification, and self-deception as key factors influencing this acceptance within Iranian mental culture. Furthermore, secondary analysis of national surveys revealed that public neglect and ignorance of the extent of economic inequality coupled with a tendency to hold individuals responsible, are additional significant contributors to the acceptance of economic inequality. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| inequality, acceptance, economic injustice, Iranian mentality, Iranian ethics, folk wisdom, tyranny, national surveys | ||
| مراجع | ||
|
استانچوا، استفانی (1401)، «چرا مردم از بازتوزیع بیشتر پشتیبانی نمی‌کنند؟»، مندرج در بلانچارد، اولیویه و رودریک، دنی (1401)، مبارزه با نابرابری، ترجمه‌ی رضا بخشی‌آنی و مجید امیدی، تهران: روزنه.
اسمیت، دنیس (۱۳۸۶)، برآمدن جامعهشناسی تاریخی، ترجمه‌ی سید هاشم آقاجری، تهران: مروارید.
امیدی، رضا (۱۴۰۲)، «وضعیت فقر در ایران»، روزنامه شرق، کدخبر: 910307. https://www.sharghdaily.com/fa/tiny/news-910307
امیر، آرمین (۱۳۹۶)، ره افسانه زدند: تبارشناسی آثار خلقیات‌نویسان ایرانی در پنجاه سال اخیر، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
انجوی شیرازی، سید ابوالقاسم و ظریفیان، محمود (1371)، گذری و نظری در فرهنگ مردم، تهران: اسپرک.
ایسپا (1393)، شیوع آسیب‌های اجتماعی از دیدگاه مردم ایران، تهران: ایسپا.
آلتمیر، باب (۱۳۹۷)، «سنخی دیگر از شخصیت اقتدارگرا»، مندرج در جاست، جان تی. و سیدانیوس، جیم (۱۳۹۷)، روانشناسی سیاسی، ترجمه‌ی محمدرضا جلالی و محمد سعدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
بازرگان، مهدی (1357)، سازگاری ایرانی؛ فصل الحاقی روح ملتها، تهران: یاد.
بیکر، ترز ال. (۱۳۸۶)، نحوه انجام تحقیقات اجتماعی، ترجمه‌ی هوشنگ نایبی، تهران: نی.
بی‌من، ویلیام (1381)، زبان منزلت و قدرت در ایران، ترجمه‌ی رضا مقدم کیا، تهران: نی.
پیران، پرویز (1384)، «پیامدها و آثار فقر و نابرابری در ایران، فقر و جنبش‌های اجتماعی در ایران»، رفاه اجتماعی. شماره 5. صص 11-40.
پیران، پرویز (1388)، «نقد خود: ویژگیهای شخصیت جمعی ایرانیان یا سازوکارهای بقا»، ماهنامه‌ی آیین، شماره26 و 27. صص 15-19.
پیمایش ارزشها و نگرشهای اجتماعی فرهنگی شهروندان تهرانی (1390)، محسن گودرزی.
تامپسون، ادوارد پالمر (۱۳۹۸)، تکوین طبقه‌ی کارگر در انگلستان، ترجمه‌ی محمد مالجو، تهران: آگاه.
توحیدلو، سمیه (۱۳۹۵)، حیات اقتصادی ایرانیان در دوره‌ی مشروطه، تهران: هرمس.
توحیدلو، سمیه (۱۴۰۲)، تاریخ مفهوم عدالت اجتماعی در دوران مشروطه، تهران: نگاه معاصر.
ثریا، مهدی (1384)، فرهنگ و شخصیت، تهران: قصیده سرا.
جاست، جان تی. و سیدانیوس، جیم (۱۳۹۷)، روانشناسی سیاسی، ترجمه‌ی محمدرضا جلالی و محمد سعدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
جاست، جان تی. و باناجی، ماه‌زرین آر. (۱۳۹۷)، «نقش کلیشه‌سازی در توجیه سیستم و ایجاد هشیاری کاذب»، مندرج در جاست، جان تی. و سیدانیوس، جیم (۱۳۹۷)، روانشناسی سیاسی، ترجمه‌ی محمدرضا جلالی و محمد سعدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
جمالزاده، سید محمدعلی (1345)، خلقیات ما ایرانیان، تهران: کتابفروشی فروغی.
جوادی یگانه، محمدرضا (1395)، «خلقیات منفی ایرانیان: خصلت ملی یا وضعیت اجتماعی؟»، در: غلامرضا غفاری و محمدرضا جوادی یگانه (گردآورندگان)، گزارش وضعیت اجتماعی کشور. جلد دوم: جمعیت، خانواده، خلقیات اجتماعی، دینداری. تهران: شورای اجتماعی کشور و پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. صص 261-322.
جوادی یگانه، محمدرضا و سعیده زادقناد (1394)، ایرانیان در زمانه پادشاهی: خلقیات ایرانیان در نگاه بیگانگان به جامعه ایران از اولین نوشتهها تا 1357، تهران: شورای اجتماعی کشور و پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
چلبی، مسعود (۱۳۸۱)، بررسی تجربی نظام شخصیت در ایران، تهران: موسسه پژوهشی فرهنگ هنر و ارتباطات.
حسینی‌زاده آرانی، سعید، مرادی، عبدالله، وثوقی اصل، اصغر، مهتری آرانی، محمد (1401)، «تحلیلی بر ریشههای اجتماعی شکل‌گیری و بروز نارضایتی‌های اجتماعی در ایران (مورد مطالعه: شهروندان تهرانی)»، فصلنامه علمی امنیت ملی، سال دوازدهم، شماره 43، بهار ۱۴۰۱، صص 227-260.
دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1381)، پیمایش ملی ارزشها و نگرشهای ایرانیان؛ موج اوّل (1381)، تهران: دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1382)، پیمایش ملی ارزشها و نگرشهای ایرانیان؛ موج دوم (1382)، تهران: دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1395الف)، پیمایش ملی ارزشها و نگرشهای ایرانیان؛ موج سوم (1394)، تهران: دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1395ب)، پیمایش ملی وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی جامعه ایران (1395)، تهران: دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
رضاقلی، علی (1373)، جامعهشناسی خ‍ودک‍ام‍گ‍ی: تحلیل جامعهشناختی ض‍ح‍اک م‍اردوش، تهران: نی.
رضاقلی، علی (1377)، جامعهشناسی ن‍خ‍ب‍ه‌ک‍ش‍ی ق‍ائ‍م‌م‍ق‍ام، ام‍ی‍رک‍ب‍ی‍ر، م‍ص‍دق‌ت‍ح‍ل‍ی‍ل جامعهشناختی ب‍رخ‍ی از ریشههای تاریخی استبداد و ع‍ق‍ب‌م‍ان‍دگ‍ی در ایران، تهران: نی.
رهنما، سعید (1399)، بازخوانی انقلابهای قرن بیستم، تهران: آگاه.
ساروخانی، باقر (۱۳۸۳)، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی جلد دوم بینشها و فنون، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ستاری، جلال (۱۳۸۳)، هویت ملی و هویت فرهنگی؛ بیست مقاله در قلمرو تاریخ و فرهنگ، تهران: مرکز.
سریع القلم، محمود (1389)، فرهنگ سیاسی ایران، تهران: فرزان روز.
سنت، ریچارد (1399)، ّآسیبهای پنهان طبقه، ترجمه محمدرضا فدایی، تهران: شیرازه.
عباسیان، علی اکبر (1387)، فرهنگ سیاسی در امثال و حکم فارسی (مؤلفه‌های فرهنگ سیاسی ایران در آینه‌ی امثال و حکم فارسی)، تهران: اختران.
عبدی، عباس (1400)، اطلس نابرابری‌های اجتماعی محلات تهران بر اساس سرشماری سال 1395، تهران: همشهری.
عزیزی‌مهر، خیام و جلایی‌پور، حمیدرضا (1396)، «تحلیل جامعهشناختی ارزشهای طبقاتی در ایران»، مطالعات جامعهشناختی، دوره 24، شماره 2، پاییز و زمستان 1396، صص 319-346.
فراستخواه، مقصود (1401)، ما ایرانیان؛ زمینه‌کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانی، تهران: نی.
فرهادی، مرتضی (۱۳۸۵)، فرهنگ یاریگری در ایران؛ درآمدی به مردم‌شناسی و جامعهشناسی تعاون، تهران: نشر دانشگاهی.
فولر، گراهام (1373)، قبلۀ عالم: ژئوپلیتیک ایران، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: مرکز.
قاسمی، افسانه، مهدی‌زاده, شراره و باستانی، سوسن (۱۳۹۹، «بررسی خلقیات ایرانیان در واقعه‌ی رژی (بررسی سه مصداق جمع‌گرایی، استبدادستیزی و قانون‌گریزی)»، جامعهشناسی نهادهای اجتماعی، شماره ۱۶، صص ۲۱۷-۲۴۹. doi: 10.22080/ssi.2021.3139
قاضی‌مرادی، حسن (1380)، استبداد در ایران، تهران: اختران.
قاضی‌مرادی، حسن (1384)، در پ‍ی‍رام‍ون خودمداری ایرانیان: رس‍ال‍ه‌ای در روانشناسی اجتماعی مردم ایران، تهران: اختران.
کاتوزیان، هما (1391)، ایرانیان؛ دوران باستان تا دوره‌ی معاصر، ترجمه‌ی حسین شهیدی، تهران: مرکز.
کانوور، پاملا جانستون و فلدمن، استنلی (۱۳۹۷)، «ریشه‌ها و معنای خود-همانندسازی‌های لیبرال و محافظه‌کار»، مندرج در جاست، جان تی. و سیدانیوس، جیم (۱۳۹۷)، روانشناسی سیاسی، ترجمه‌ی محمدرضا جلالی و محمد سعدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
گرین اشتاین، فرد ای. (۱۳۹۷)، «آیا شخصیت و سیاست به طور نظام‌مند قابل بررسی هستند؟»، مندرج در جاست، جان تی. و سیدانیوس، جیم (۱۳۹۷)، روانشناسی سیاسی، ترجمه‌ی محمدرضا جلالی و محمد سعدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
لمبتون، ای. کی. اس (۱۳۴۵)، مالک و زارع در ایران، ترجمه‌ی منوچهر امیری، تهران بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
محسنی، منوچهر (۱۳۷۹)، بررسی آگاهی‌ها، نگرشها و رفتارهای اجتماعی فرهنگی در ایران، تهران: دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی کشور.
ملکیان، مصطفی (1386)، «عوامل عقب ماندگی ایرانیان»، بازتاب اندیشه، شماره 95، صص 67-77.
موسوی، میرطاهر (1398)، نتایج طرح ملی سنجش سرمایه اجتماعی یافته‌های پژوهشی سال 1385، تهران: مکعب.
میرزایی، حسین و رحمانی، جبار (1387)، «فرهنگ و شخصیت ایرانیان در سفرنامه‌های خارجی»، تحقیقات فرهنگی، شماره 3، صص 55-77.
نراقی، حسن (1380)، جامعهشناسی خودمانی، تهران: اختران.
نورث، د. سی. (1380)، ساختار و دگرگونی در تاریخ اقتصادی، ترجمه‌ی غلامرضا آزاد ارمکی، تهران: نی.
یعقوبی، داریوش (1388)، درک ایرانیان از عدالت، تهران: جامعه‌شناسان.
Allen, Katie (2017), “Are Americans more ready to accept inequality?”, https://www.theguardian.com/us-news/economics-blog/2017/jan/11/are-americans-more-ready-to-accept-inequality-donald-trump.
Almås, I., A. W. Cappelen, and Bertil Tungodden (2016), “Cutthroat Capitalism versus Cuddly Socialism: Are Americans More Meritocratic and Efficiency-seeking than Scandinavians?,” NHH Dept. of Economics Discussion Paper No. 18/2016, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2879358
Bajoghli, Narges; Nasr, Vali; Salehi-Isfahani, Djavad; Vaez, Ali (2024), How Sanctions Work: Iran and the Impact of Economic Warfare, Stanford: Stanford University Press.
Barr, A., Miller, L. (2020), “The effect of education, income inequality and merit on inequality acceptance”, Journal of Economic Psychology, doi: https://doi.org/10.1016/j.joep.2020.102276.
Dorling, Danny (2015), Injustice: Why Social Inequality Still Persists. Revised Edition. Bristol: Policy Press.
Durante, F., & Fiske, S. T. (2017), “How social-class stereotypes maintain inequality,” Current opinion in psychology, 18, 43–48. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2017.07.033
Durkheim, Emile (1961), Moral Education: a study in the theory and application of the sociology of education, trans. by Everett K. Wilson and Herman Schnurer, New York: the free press.
Lane, David (1982), The End of Social Inequality? Class, Status and power under State Socialism, London: George Allen & Unwin Ltd.
Milgram, S. (1974), Obedience to Authority: An Experimental View, London: Tavistock Publications.
Oldmeadow, J., & Fiske, S. (2007), “System‐justifying ideologies moderate status = competence stereotypes: roles for belief in a just world and social dominance orientation,” European Journal of Social Psychology, 37(6), 1135-1148.
Tanjitpiyanond, P., Jetten, J., & Peters, K. (2022), “How economic inequality shapes social class stereotyping,” Journal of Experimental Social Psychology. Volume 98, January 2022.
Volpato, C., Andrighetto, L., & Baldissarri, C. (2017), “Perceptions of low‐status workers and the maintenance of the social class status quo,” Journal of Social Issues, 73(1), 192-210. https://doi.org/10.1111/josi.12211
Williams, Ollie A (2021), “Iran Sees Millionaire Boom Amid Sanctions, Covid-19 And An Election,” https://www.forbes.com/sites/oliverwilliams1/2021/06/28/iran-sees-millionaire-boom-amid-sanctions-covid-19-and-an-election/
WORLD INEQUALITY REPORT, (2022),
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 562 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 287 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب