پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,114,658 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,218,420 |
روابط فرهنگی ایران و ترکیه در دورۀ محمدرضا پهلوی (1357-1320 ش./1979-1941 م.) با تأکید بر انجمن‌ها و مؤسسه‌های فرهنگی | ||
| پژوهش‌های علوم تاریخی | ||
| دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 37، مرداد 1403، صفحه 205-222 اصل مقاله (668.25 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2024.371594.473686 | ||
| نویسندگان | ||
| مراد جلپ1؛ حمید کرمی پور* 2 | ||
| 1دانشجوی گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| ایران و عثمانی، پس از رقابت و درگیری‌های مختلف با یکدیگر در دوران پیشامدرن، در نیمۀ دوم قرن نوزدهم و ربع اول قرن بیستم، در مسیر تکاپو برای دست یافتن به تجدد، فرآیند تاریخی مشابهی را طی کردند. پس از به قدرت رسیدن آتاتورک در ترکیه و رضاخان در ایران، مناسبات دو کشور در مسیر جدیدی قرار گرفت. ورود این دو کشور به جمع علاقه‌مندان به تجدّد و تلاش آشکار آن‌ها در نزدیکی به تمدن غرب، زمینه‌ساز علایق مشترک سیاسی و فرهنگی میان آن‌ها گردید. گام‌های نخست ایران و ترکیه در توسعۀ روابط یکدیگر، بیشتر معطوف به اقدامات فرهنگی همچون تبادل دانشجو و استاد و نیز متون با ارزش ادبی و تاریخی بود. این روند با وقوع جنگ جهانی دوم ادامه نیافت و توجّه دو کشور بر مسائل داخلی متمرکز شد. پس از پایان جنگ و شکل‌گیری دنیای دوقطبی، به‌ویژه با توجّه به فضای جنگ سرد، دو کشور که اینک متحد آمریکا به‌حساب می‌آمدند درصدد برقراری روابط صمیمانه برآمدند. بنا به همین ملاحظات، روابط خود را در چارچوب توافق‌نامه‌هایی مانند پیمان‌های بغداد، سنتو و سازمان همکاری عمران منطقه‌ای (RCD) توسعه دادند و توسعۀ روابط فرهنگی را هم در دستور کار قرار دادند. در سال 1959 م. / 1337 ه.ش. یک قرارداد فرهنگی بین طرفین به امضا رسید که چارچوب روابط فرهنگی دو کشور را مشخص کرد. در این دوره انجمن‌ها و مؤسسه‌هایی همچون انجمن دوستی ترکیه و ایران، انجمن دوستی و روابط فرهنگی ایران و ترکیه، انجمن دوستی و فرهنگ زنان ترک-ایرانی، انجمن دوستداران همکاری عمران منطقه‌ای، با ابتکار برخی از دولتمردان، روشنفکران و بازرگانان برجسته به منظور بهبود و پیشرفت روابط فرهنگی دو کشور تأسیس گردید. هدف این مقاله بررسی روابط فرهنگی بین ایران و ترکیه در دورۀ محمدرضا پهلوی با تکیه بر انجمن‌ها و مؤسسه‌های فرهنگی است؛ و با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس منابع اسنادی و کتابخانه‌ای نوشته شده است. این مقاله برای نخستین بار، به طور همزمان از اسناد ایرانی و ترکی و نیز پژوهش‌های انجام‌شده در هر دو زبان، به شکل گسترده استفاده کرده است | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایران؛ ترکیه؛ محمدرضا پهلوی؛ جنگ سرد؛ بلوک غرب | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Cultural Relations between Iran and Turkey During the Period of Mohammad Reza Pahlavi (1941-1979) with an Emphasis on Associations and Cultural Institutions | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Murat Ćelep1؛ Hamid Karamipour2 | ||
| 1PH.D. Candidate of Department of History, Faculty of Literature and Human Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| 2Associate Professor Department of History, Faculty of Literature and Human Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Iran and Ottoman Empire passed through a similar historical process while trying in the path toward achieving of modernity after various competitions and involvements with each other in post-modern era at the second half of 19th century and first quarter of 20th century. After taking power by Ataturk in Turkey and Pahlavi First in Iran, these ties were placed in a new trend between two countries. Entry of these two countries into interest group of modernity and their overt attempts to approach to the Western Bloc prepared the ground for common sociopolitical interests among them. The first steps taken by Iran and Turkey in developing relations with each other were mainly tended to some cultural measures e.g. exchange of students and teachers and also texts with literary and historical values. During World War II, this trend did not continue and both countries concentrated their attention on political and security issues. After the end of the War and formation of Bipolar World, especially with respect to the climate of Cold War, two countries, which were now assumed as US allies, tended to establish cordial relations. Based on these considerations, they developed relations with each other within framework of some accords e.g. Baghdad Treaty, Central Treaty Organization (CENTO) and Regional Cooperation for Development (RCD) Organization and they put development of cultural relations on their agenda. A cultural treaty was signed among both sides in 1959 (1337h.s) which specified the framework of cultural relations among both countries. Several associations and institutions were established and innovated by some of statesmen, intellectuals and leading merchants to improve and advance cultural relations between two countries at this period such as Iran-Turkey Friendship Association, Association of Friendship and Cultural Relations among Iran and Turkey, Turk-Iranian Females Friendship and Culture Society, Association of Adherents of Regional Cooperation for Development (RCD). The present paper aims to analyze cultural relations among Iran and Turkey during era of Mohammad Reza Pahlavi (Shah) by focusing on cultural associations and institutions and it has been written using descriptive-analytical method and based on documented and librarian sources. Persian and Turkish documents as well as conducted studies have been widely and simultaneously utilized in both languages in this paper for the first time | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Iran, Turkey, Mohammad Reza Pahlavi, Cold War, Western Bloc | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، حمید، (1389) ، روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و همسایگان: مطالعه موردی: کشور ترکیه، پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات اسلام، تهران.
بهنام، جمشید، (1372) ، «منزلگاهی در راه تجدد ایران: اسلامبول»، نشریه ایران نامه، شمارۀ ۴۲، بهار .
خرازی، سعید، (1384) ، «روابط با آتاتورک و جانشینانش: تاریخچه روابط ایران و ترکیه در دورۀ پهلوی»، نشریه زمانه، شمارۀ 40، سال چهارم، دی.
کایا، مروه، (1398)«روابط فرهنگی ایران و ترکیه: آینه پرداز نقش‌آفرینی منطقه‌ای ترکیه (1923-2017 م.)»، علوم خبری، شمارۀ 32، زمستان.
مختاری، بهروز؛ (1391) ، منتظری، حمیدرضا، «بررسی الگوهای تضاد و همکاری در روابط ایران و ترکیه»، سال سیزدهم و چهاردهم، شمارۀ 52 و 53، پاییز و زمستان.
وکیلی، هادی، (1382) «گفتمان فرهنگی خاورمیانه در سال‌های 1940-1920 م.»، نشریه سمپوزیوم روابط ترک-ایران از گذشته تا امروز، 25 -26 آذر 1381، قونیه، بنیاد تاریخ ترک و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، چاپخانه بنیاد تاریخ ترک، آنکارا.
نشریه انجمن دوستی و روابط فرهنگی ایران و ترکیه، تاریخ و شماره مشخص نیست.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اختصار: ساکما
ساکما، سند ۱: 297-230.29207-7
ساکما، سند ۲: 230 29207.9 297-
ساکما، سند ۳: 297-045701-0003
ساکما، سند ۴: 297-045701-0013
ساکما، سند ۵: 297-045701-0006
ساکما، سند ۶: 297-045701-0007
ساکما، سند ۷: 297-045701-0008
ساکما، سند ۸: 297-045701-0056
ساکما، سند ۹: 297-045701-0054
ساکما سند ۱۰: 220-016531-0032
ساکما، سند ۱۱: 220-016531-0032
Afşar, Erkan,(2020) »Tarihsel Perspektif Bağlamında: Erken Cumhuriyet Dönemi Reformlarının İran’a Etkileri (1920-1933) » Türkiye-İran Üzerine Okumalar Devlet-Siyaset-Hukuk-Toplum-Ekonomi-Kültür-Din Editörler; Abdullah Erol, Erkan Afşar. Aka, İsmail, (2003) »Anadolu’dan İran’a Göçler» Tarihten Günümüze Türk-İran İlişkileri Sempozyumu» , 16-17 Aralık 2002 Konya, Türk Tarih Kurumu, Ankara. Bilkan, Ali Fuat, (2006), »Türk-Fars Kültür Coğrafyası», Türk Edebiyatı, Aylık Fikir ve Sanat Dergisi İran Kültürü ve Biz, Sayı 392, Haziran Çetinsaya, Gökhan, »Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin İran Politikası«, Editör: Mustafa Bıyıklı, (2015) Türk Dış Politikası - Cumhuriyet Dönemi – 1, 2. Baskı, İstanbul. Dığıroğlu, Filiz, (2014), »İstanbul-Tebriz Ticaret Hattında Validehan (XIX-XX. Yüzyıl)», Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Sayı 31, İstanbul. Dilberipour, Asghar, (2015), »Farsça El Yazmaların Türkiye Kütüphanelerindeki Yeri» Türkiye-İran İlişkileri Sempozyumu: Tarihte Ortak Şahsiyetlerin Etkileri ve Günümüze Yansımaları, Editörler Hicabi Kırlangıç, Şerife Yerdemir, Türk Tarih Kurumu, Bildiri Metinleri, 01-02 Haziran 2009, Ankara. Erdal, İbrahim, »1950-1980 Dönemi Türk-İran İlişkileri Bağlamında Kurulan Dostluk Cemiyetleri», (2020) , Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı 4, Cilt 2, Temmuz. Erkmen, Ayşe, (2021). »Kalkınma İçin Bölgesel İşbirliği Teşkilatı Üyesi Ülkeler Arasında Kültürel İşbirliği», Atlas Journal, Dönem 7, Sayı 37. Gök, Naim, (2019) »Türkiye-İran İlişkileri (1917-2017) », Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya. Kurşun, Zekeriya, (2007), »Üsküdar’da İranlılar ve İran Mezarlığı», Üsküdar Sempozyumu IV: 3-5 Kasım 2006: Bildiriler Cilt,1 Üsküdar Belediyesi, İstanbul. Mangör, Halime Zehra, (2021), »Demokrat Parti Dönemi Türkiye - İran İlişkileri (1950 - 1960) », Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şarkiyat Araştırmaları Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Metin, Barış, (2007), »Birinci Dünya Savaşı’nda İran Coğrafyasında Etnik, Dini ve Siyasi Nüfuz Mücadeleleri», Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara. Öztürk, Mürsel, (2003), »Farsçanın Türk Kültüründeki Yeri» Tarihten Günümüze Türk-İran İlişkileri Sempozyumu, 17 Aralık 2002 Konya, Türk Tarih Kurumu, Ankara. Soofizadeh, (2020), Abdolvahid, »Kaçar Hanedanlığı Döneminde Osmanlı-İran Siyasi İlişkileri», Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. Subhani, (2015) Tevfik, »Şehname Aynı Zamanda Bütün Milletlerin Tarihidir», Türkiye-İran İlişkileri Sempozyumu: Tarihte Ortak Şahsiyetlerin Etkileri ve Günümüze Yansımaları, Editörler Hicabi Kırlangıç, Şerife Yerdemir, Türk Tarih Kurumu, Bildiri Metinleri, 01-02 Haziran 2009, Ankara. Tanrıkulu, Cem, (1970), »Türk-İran İlişkileri», Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı:33, Haziran. Yıldırım, Ender, (2009) »Türkiye İran İlişkileri (1918-1960)», Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. »Türk-İran Dostluğu», Türk-İran Dostluk Cemiyeti tarafından neşredilmiştir. İstanbul Matbaacılık, İstanbul, 1956. »Türk-İran Dostluk Cemiyeti Nizamnamesi», İstanbul, 1956. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 30-10-0-0-261-761-19, Dosya Ek: 437, Belge Tarihi: 31.03.1937. Ahmadi, Hamid, (1956), Cultural Relations between the Islamic Republic of Iran and its Neighbors: A Case Study: Turkey, Research Institute of Culture, Art and Islamic Communication, Tehran, [In Persian]. Behnam, Jamshid, (2013), "A home on the path of modernizing Iran: Islambol", Irannameh magazine, number 42, spring.[In Persian]. Kharazi, Saeed, (2014), "Relations with Atatürk and his successors: the history of relations between Iran and Turkey during the Pahlavi period", Zamane magazine, number 40, year 4, December .[In Persian]. Kaya, Marwa, (2018), "Cultural Relations between Iran and Turkey: Mirroring Turkey's Regional Role-Playing (1923-2017 AD)", News Science, No. 32, Winter .[In Persian]. Mokhtari, Behrouz; Montazeri, (2013) , Hamid Reza, "Investigating conflict and cooperation patterns in Iran-Turkey relations", 13th and 14th year, numbers 52 and 53, fall and winter .[In Persian]. Vakili, Hadi, (1382), "Middle Eastern Cultural Discourse in 1920-1940", Turkish-Iranian Relations Symposium from the Past to Today, Konya, Turkish History Foundation and Islamic Culture and Communication Organization, Turkish History Foundation Printing Press, 25-26 December 2018 Ankara .[In Persian]. Journal of Iran-Türkiye Friendship and Cultural Relations Association, date and number not known.[In Persian]. National Library and Documentation Organization of Iran, abbreviated as Sakma.[In Persian]. Sakma, Document 1: 297-230.29207-7.[In Persian]. Sakma, Document 2: 297-29207.9 230.[In Persian]. Sakma, Document 3: 0003-045701-297.[In Persian]. Sakma, Document 4: 0013-045701-297.[In Persian]. Sakma, Document 5: 0006-045701-297.[In Persian]. Sakma, Document 6: 0007-045701-297.[In Persian]. Sakma, Document 7: 0008-045701-297.[In Persian]. Sakma, Document 8: 0056-045701-297.[In Persian]. Sakma, Document 9: 0054-045701-297.[In Persian]. Sakma Document 10: 0032-016531-220.[In Persian]. Sakma, Document 11: 0032-016531-220.[In Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 299 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 111 |
||