پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,694 |
| تعداد مقالات | 72,253 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,287,351 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,150,278 |
تأملی بر امکان سنجی و انحای کاربست هوش مصنوعی در دانش فقه و حقوق اسلامی | ||
| مجله علمی "پژوهشهای فقهی" | ||
| دوره 20، شماره 4، دی 1403، صفحه 273-283 اصل مقاله (929.6 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jorr.2024.374216.1009443 | ||
| نویسندگان | ||
| مرتضی کشاورزی ولدانی* ؛ علی محمدیان | ||
| گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه بزرگمهر قائنات | ||
| چکیده | ||
| یکی از مباحث جدید که ظرفیت شایانی برای کاربست در حیطة علوم گوناگون و از جمله دانش فقه دارد پدیدة هوش مصنوعی است. چه اینکه هوش مصنوعی به دلیل ظرفیت‌های جدیدی که در تحلیل و کنترل رفتار انسان ایجاد کرده و تأثیر شگرفی که بر زیست فردی و اجتماعی آدمیان دارد سبب شده پرسش‌های جدیدی دربارة ارتباط این پدیده با اهداف شارع مقدس ایجاد شود. بنابراین، با وجود جدید بودن موضوع از حیث نظری، لزوم شناخت پدیدة هوش مصنوعی و نیز تشریح نحوة ارتباط آن با علوم انسانی و اسلامی از اهمیت شایانی برخوردار است. جستار حاضر، با عنایت به اهمیت بحث، در پژوهشی مسئلهمحور و با اتخاذ شیوة توصیفی‌ـ تحلیلی، گونههای تعامل پدیدة یادشده را با یکی از زیرشاخههای مهم علوم دینی (دانش فقه یا حقوق اسلامی) مورد مطالعه قرار داده و با ارائة شواهد گوناگون چنین نتیجه گرفته است که فقه میتواند دستکم در سه حوزه از دادههای هوش مصنوعی بهره گیرد: 1. در باب موضوع‌‌شناسی مسائل فقهی؛ 2. در باب تطبیق احکام فقهی با آموزههای اخلاقی؛ 3. در باب شناخت لوازم و اقتضائات مسائل نوین و مستحدثه. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اخلاق؛ فقه؛ مسائل مستحدثه؛ موضوع شناسی؛ هوش مصنوعی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Reflection on the Feasibility and Methods of Using Artificial Intelligence in Jurisprudence or Islamic Law | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Morteza Keshavarzi Valdani؛ Ali Mohammadian | ||
| Department of Fiqh and Islamic Law, Bozorgmehr University of Qaenat, Qaen, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the new topics having great potential for application in various sciences, including jurisprudence, is the phenomenon of artificial intelligence. As artificial intelligence has created new capabilities in the analysis and control of human behavior and has had a tremendous impact on the individual and social life of human beings, new questions have been raised about the relationship of this phenomenon to the objectives of holy law. Therefore, despite the theoretical novelty of the subject, the need to understand the phenomenon of artificial intelligence and also to explain how it relates to the humanities and Islamic sciences is of great importance. Considering the importance of the discussion, the present research, utilizing a problem-oriented framework and using a descriptive-analytical method, has studied the types of interaction of the aforementioned phenomenon with one of the most important branches of theological sciences (jurisprudence or Islamic law). It concludes, by providing various evidence, that jurisprudence can use artificial intelligence data in at least three areas: 1 - The thematic study of jurisprudential issues. 2 - The context of the consistency of jurisprudence with moral teachings. 3 - The field of understanding the needs and requirements of new and emerging issues. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Artificial intelligence, Jurisprudence, Thematic study, Ethics, Invented issues | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
نهجالبلاغه
ابن‌بابویه، محمد بن على (1413 ق). من لایحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414 ق). لسان العرب. بیروت: دار الفکر.
انصارى، مرتضى بن محمدامین (1415 ق). کتاب المکاسب. قم: کنگرة جهانى شیخ انصارى.
ــــــــــــــــــــــــــــ (1431 ق). فرائد الاصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
تشکری، ابوذر و رجبی، محمود (1397). بررسی توان رقابت هوش مصنوعی با ذهن انسان از منظر قرآن. قرآن‌شناخت، س 10، 5 ـ 20.
حکیم، سید محسن طباطبایى (1416 ق). مستمسک العروه الوثقى. قم: مؤسسة دار التفسیر.
حلی، حسن بن یوسف (1412 ق). منتهى المطلب. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیه.
ـــــــــــــــــــــ (1420 ق). تحریر الأحکام. قم: مؤسسه امام صادق(ع).
خمینی، روحالله (1425 ق). تحریر الوسیله. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
خویی، ابوالقاسم (1421 ق). مصباح الفقاهه (المکاسب). قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
سروش، عبدالکریم (1376). حکمت و معیشت. تهران: صراط.
سروش، محمد (1391). قبض فقه و بسط علم. مجلة جامعة اسلامی دندان‌پزشکان، ش 4، 266 ـ 270.
شیخ طوسی، محمد بن حسن (1387 ق). المبسوط. تهران: المکتبه الرضویه.
طباطبایى، محمدحسین (1417ق). المیزان. بیروت: مؤسسه الأعلمی.
طباطبایی، سیده فاطمه و بینشبهنیا، الهه (1401). حکم تکلیفی به‌کارگیری هوش مصنوعی به عنوان قاضی از منظر فقه امامیه. حقوق اسلامی، ش 4، 69 ـ 92.
طریحى، فخرالدین (1416 ق). مجمع البحرین. تهران: کتاب‌فروشى مرتضوى.
علمالهدی، سید مرتضی (1415 ق). الانتصار. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
فروغی، محمد (1396). ادراک بصری در هوش مصنوعی. معارف عقلی، ش 1، 67 ـ 96.
فنایی، ابوالقاسم (1374). جایگاه موضوع‌‌شناسی در اجتهاد. نقد و نظر، ش 5، 87 ـ 99.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407 ق). الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
مازاریان، علی‌رضا (1398). تحلیل انتقادی استدلال عدم تفاوت مربوط در دفاع از حقوق هوش مصنوعی. پژوهشهای فلسفی‌ـ کلامی، ش 1، 165 ـ 190.
مطهری، مرتضی (1381). آشنایی با علوم اسلامی. تهران: صدرا. ج 1.
ـــــــــــــــ (1383). سیری در سیرة نبوی. تهران: صدرا.
مظفر، محمدرضا (1417 ق). اصول الفقه. قم: مرکز النشر.
مکارم شیرازی، ناصر (1385). دایره المعارف فقه مقارن. قم: مدرسه امام علی(ع).
مهریزی، مهدی (1376). بلوغ دختران: مجموعه مقالات. قم: طبع و نشر.
نایینی، محمدحسین (1376). فوائد الأصول. قم: جامعه مدرسین.
نجفى، محمدحسن (1404 ق). جواهر الکلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
The Holy Quran
Nahjul Balagha
Alam al-Hoda, S. M. (1994). Al-Intisar. Qom: Islamic Publishing Foundation. (in Arabic)
Ansari, M. M. A. (1994). Kitab al-Makaseb. Qom: Sheikh Ansari World Congress. (in Persian)
-------------------. (2009). Fara’id al-Usul. Qom: Islamic Thought Society. (in Arabic)
Fanai, A. (1995). The place of thematics in ijtihad. Criticism and opinion, No. 5, 87-99. (in Persian)
Foroughi, M. (2016). Visual perception in artificial intelligence. Intellectual knowledge, First issue, 67-96. (in Persian)
Helli, H. Y. (1991). Muntahaa al-matlab. Mashhad: Islamic Research Complex. (in Arabic)
------------. (1999). Tahrir al-Ahkam. Qom: Imam Sadiq(AS) Foundation. (in Arabic)
Ibn-Babeweyeh, M. A. (1992). Man La Yahduruhu al-Faqih. Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
Ibn-Manzur, M. M. (1993). Lisan al-Arab. Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
Khoei, A. Q. (2000). Misbah Al-Fiqahah (Al-Makasab). Qom: Imam Al-Khoei Works Revival Institute. (in Arabic)
Khomeini, R. (2004). Tahrir al-wasila. Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
Koleini, M. Y. (1986). Al-Kafi. Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah. (in Arabic)
Makarim Shirazi, N. (2006). Encyclopedia of Comparative Jurisprudence. Qom: Imam Ali(AS) School. (in Persian)
Mazarian, A.R. (2018). Critical analysis of the non-difference argument in defending the rights of artificial intelligence. Philosophical-theological researches, First issue, 165-190. (in Persian)
Mehrizi, M. (1997). Puberty of girls: a collection of articles. Qom: Tab’a and Nashar Publications. (in Persian)
Mutahhari, M. (2004). A Journey through the Prophetic Conduct. Tehran: Sadra. (in Persian)
-----------------. (2002). An Introduction to Islamic sciences. Tehran: Sadra. Vol. 1. (in Persian)
Muzaffar, M. R. (1996). Principles of jurisprudence. Qom: Publishing Center. (in Arabic)
Naieni, M. H. (1997). Fawayid al-Ousul. Qom: Society of teachers. (in Arabic)
Najafi, M.H. (1983). Jawahir al-kalam. Beirut: Dar Ihya’ al-Turath al-Arabi. (in Arabic)
Sheikh Tousi, M. H. (1967). Al-Mabsut. Tehran: Al-Maktab Al-Razaviya. (in Arabic)
Soroush, A. K. (1997). Wisdom and livelihood.Tehran: Serat. (in Persian)
Soroush, M. (2013). Catch of jurisprudence and expansion of science. Journal of the Islamic Society of Dentists, No. 4, 266-270. (in Persian)
Tabatabaei, S. F. & Binesh Bahnia, E. (2022). Mandatory ruling of using artificial intelligence as a judge from the perspective of Imami jurisprudence. Islamic law, No. 4, 69-92. (in Persian)
Tabatabai Hakim, S. M. (1995). Mustamsik al-ourwat al-wuthqaa. Qom: Dar al-Tafsir Foundation. (in Arabic)
Tabatabai, M. H. (1996). Al-Mizan. Beirut: Al-A’alami Foundation. (in Arabic)
Tashakkori, A. & Rajabi, M. (2017). Investigating the ability of artificial intelligence to compete with the human mind from the perspective of the Qur'an. Qur'an Knowledge, 10th year, 5-20. (in Persian)
Toreihi, F. (1995). Majma’ al-Bahrain. Tehran: Mortazavi bookstore. (in Arabic) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 540 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 449 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب