سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,573
تعداد مقالات71,037
تعداد مشاهده مقاله125,517,359
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,777,767
امیدی,پور, زهره, رجبلو, علی, باستانی, سوسن. (1403). صورت بندی سوژه زن مدرن در گفتمان شبه مدرن پهلویسم. , 13(3), 391-408. doi: 10.22059/jisr.2024.378140.1521
زهره امیدی,پور; علی رجبلو; سوسن باستانی. "صورت بندی سوژه زن مدرن در گفتمان شبه مدرن پهلویسم". , 13, 3, 1403, 391-408. doi: 10.22059/jisr.2024.378140.1521
امیدی,پور, زهره, رجبلو, علی, باستانی, سوسن. (1403). 'صورت بندی سوژه زن مدرن در گفتمان شبه مدرن پهلویسم', , 13(3), pp. 391-408. doi: 10.22059/jisr.2024.378140.1521
امیدی,پور, زهره, رجبلو, علی, باستانی, سوسن. صورت بندی سوژه زن مدرن در گفتمان شبه مدرن پهلویسم. , 1403; 13(3): 391-408. doi: 10.22059/jisr.2024.378140.1521

صورت بندی سوژه زن مدرن در گفتمان شبه مدرن پهلویسم

مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
مقاله 7، دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 52، مهر 1403، صفحه 391-408    اصل مقاله (672.89 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jisr.2024.378140.1521
نویسندگان
زهره امیدی,پور1؛ علی رجبلو* 2؛ سوسن باستانی2
1گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا، تهران ، ایران
2گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
چکیده
زن یکی از پرمناقشه‌ترین سوژه‌ها در گفتمان‌های تاریخ معاصر ایران بوده و در هر دوره معنایی خاص یافته است. هویت زنان همواره تحت تأثیر گفتمان‌ها و تنازعات گفتمانی قرار گرفته است. دورۀ پهلوی به‌دلیل آشکارشدن این تنازعات در حوزۀ کنش‌های اجتماعی، اهمیت زیادی دارد.
مقالۀ حاضر با استفاده از روش تحلیل انتقادی گفتمان به واکاوی گفتارهای مهم در متون روشنفکران این دوره حول محور زنان می‌پردازد تا معنای زن مدرن و رویه‌های معنایی برسازندۀ آن را درک و ایدئولوژی حاکم بر این گفتمان را واکاوی کند و به بررسی جایگاه آن در سپهر سیاسی-اجتماعی بپردازد.
نتایج تحقیق نشان می‌دهد مهم‌ترین گزاره‌های گفتمانی عبارت‌اند از: ضرورت مدرن‌سازی فوری ایران، وطن‌پرستی باستان‌گرایانه و دولت مقتدر نوگرا، حقوق اجتماعی زنان، لزوم علم‌آموزی زنان، تأکید بر تکالیف زنانه، بازنگری در پوشش زنان و لزوم رفع حجاب و تغییر مناسبات ازدواج. این گفتمان با طرد و نفی زن سنتی به برساخت زن مدرن به‌مثابۀ «زن ایرانی تراز تجدد» می‌پردازد و تحت تأثیر ایدئولوژی ناسیونالیسم باستان‌گرا و با تأکید بر مقولۀ نوگرایی مقتدرانۀ عناصر هویت‌ساز پیشین را به حاشیه می‌راند و عناصر مدرن را به تقلید از زنان اروپایی برجسته می‌سازد.
در سطح کردار گفتمانی و کردار اجتماعی تناقضاتی در این رویکرد وجود دارد که نشان می‌دهد رهایی و ترقی زنان هدف این گفتمان نبوده، بلکه هدف اصلی، از یک طرف کاستن از قدرت سنت‌گرایان و از سوی دیگر ارائۀ چهره‌ای نمایشی از مدرنیزاسیون بوده است.
کلیدواژه‌ها
مدرنیته؛ گفتمان؛ تحلیل گفتمان انتقادی؛ زن مدرن؛ زن سنتی
عنوان مقاله [English]
Discourse Formulation of the Modern Woman Subject in Pahlavi Pseudo Modern Discourses
نویسندگان [English]
Zohre Omidipour1؛ Ali Rajabloo2؛ Susan Bastani2
1Department of Social Science ,Faculty of social science, Alzahra university, Tehran, Iran
2Department of Social Science,, faculty of social science, Alzahra university, Tehran, Iran
چکیده [English]
The topic of women has been one of the most debated in the discourses of contemporary Iranian history, acquiring a unique meaning in each era. These discourses and the conflicts that they contain have significantly influenced her identity. The visibility of these conflicts in social actions is a significant factor in the Pahlavi period.
This paper employs critical discourse analysis to investigate the narratives associated with the quasi-modern Pahlavi discourse on women. Its objective is to analyze the socio-political context in which the modern woman is situated, to comprehend the concept of the modern woman and the semantic processes that shape it, and to comprehend the dominant ideology of this discourse.
According to the research findings, the primary discursive statements are as follows: the necessity of Iran’s immediate modernization, past-oriented patriotism and a forward-looking authoritative state, women’s social rights, the necessity for women’s education, emphasis on women’s duties, reevaluation of women’s dress code, the imperative of lifting the veil, and altering marital relations. In contrast to the traditional woman, the modern woman is portrayed as the embodiment of Iranian modernity in the discourse. The ideology of ancient-oriented nationalism and the emphasis on the concept of a progressive dictator have influenced it to disregard previous identity-forming elements and highlight modern elements that are reminiscent of European women.
At the discursive and social practice level, this approach contains contradictions that suggest that women’s liberation and progress were not the ultimate objective, but rather a means to diminish the influence of traditionalists and, alternatively, to present a staged image of modernization as the primary objective.
کلیدواژه‌ها [English]
Critical Discourse Analysis, Discourse, Modernity, Modern Woman, Traditional Woman
مراجع
  • استادملک، فاطمه(1367)، حجاب و کشف حجاب در ایران، تهران: عطایی.
  • اسدزاده، وحید (1389)، بررسی ابعاد و عوامل مؤثر بر تغییرات هویت جنسیتی زنان در دوره پهلوی اول، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور مرکز تهران.
  • امیدی­پور، زهره(1390)، تحلیل گفتمان مقاومت زنان از دوره مشروطه تا اوایل حکومت پهلوی، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه الزهرا.
  • بامداد، بدرالملوک (1347)، زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید، تهران انتشارات ابن سینا.
  • بشیریه، حسین (1378)، درآمدی بر جامعه­شناسی تجدد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  • بصیرت­منش، حمید(1378)، علما و رژیم رضاشاه، تهران: عروج.
  • بهنام، جمشید(1386)، ایرانیان و اندیشه تجدد، تهران، انتشارات فرزان روز.
  • تقی­زاده، سیدحسن(1339)، دو خطابه، خطابه اول، مجله یغما، سال 13، شماره 9.
  • ------------ (1353)، مقالات تقی­زاده: جوهر تاریخی و مباحث اجتماعی و مدنی، زیر نظر ایرج افشار، تهران: شکوفان.
  • ----------- (1377)، بیست مقاله، ترجمه: احمد آرام و کیکاووس جهانداری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  • تکمیل همایون، ناصر(1385)، آموزش و پرورش در ایران، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
  • توکلی طرقی (1381)، تجدد بومی و بازاندیشی تاریخ، تهران: نشر تاریخ ایران.
  • حسین­پور، آرش و همکاران(1398)، برساخت سوژه دینی در گفتمان­های سینمای دینی پس از انقلاب، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 8(4)، 691-7122059/jisr.2019.276626.827
  • خانیکی، هادی(1387)، در جهان گفتگو: بررسی تحولات گفتمانی در پایان قرن بیستم، تهران، هرمس.
  • دیگار، ژان پیر، برنارد، هورکارد و یان­ریشار(1378)، ایران در قرن بیستم، ترجمه: عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: البرز.
  • ذکایی، محمدسعید، امن­پور، مریم و اکبری، اندیشه (1399)، دیرینه­شناسی برساخت زنانگی در ایران، فصلنامه جامعه­شناسی ایران، 20(4)، 86-115، https://doi.org/10.22034/jsi.2019.47871
  • رجبلو، علی(1396)، دولت مطلقه­ی نوگرا در ایران، تهران، پژوهشکده تاریخ اسلام.
  • رستمی، پروین (1398)، اجتماعی شدن زنان در عصر پهلوی اول؛ امکان یا امتناع، مجله تاریخ ایران، دوره 12، ش 1.
  • رفعت­جاه، مریم (1383)، زنان و بازتعریف هویت اجتماعی، پایان­نامه دکتری دانشگاه تهران.
  • ساناساریان، الیز (1384)، جنبش حقوق زنان در ایران، ترجمه نوشین احمدی خراسانی، تهران: اختران.
  • سفیری، خدیجه، سمیرا جبارزاده و علی حاتمی(1394)، بررسی رابطه گرایش به مدرنیته با سبک زندگی زنان جوان، فصلنامه برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 24
  • شعبانی، رضا و غلامحسین زرگری­نژاد(1371)، واقعه کشف حجاب، مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی.
  • صادقی، فاطمه(1384)، جنسیت، ناسیونالیسم و تجدد در ایران (دوره پهلوی اول)، تهران، قصیده­سرا.
  • عظیمی­دولت­آبادی، امیر و علی­پور، پروین (1398). تحلیل جایگاه زنان در خرده­گفتمان­های انقلاب اسلامی، فصلنامه زبان­شناسی اجتماعی، دوره 3(1)، 41-58. https://doi.org/10.30473/il.2019.47485.1277
  • ­علی­پور، پروین؛ زاهدی، محمدجواد؛ ملکی، امیر و جوادی­یگانه، محمدرضا (1396). تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در برنامه پنج­ساله ششم توسعه اقتصادی فرهنگی جمهوری ، اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 6 (2)، 203-229، https://doi.org/10.22059/JISR.2017.233842.527
  • غلامرضاکاشی، محمد جواد(1379)، جادوی گفتار، ذهنیت فرهنگی و نظام معانی در انتخابات دوم خرداد، تهران، موسسه فرهنگی آینده پویان، چاپ اول.
  • فرکلاف، نورمن(1389)، تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه: گروه مترجمان، تهران، دفتر مطالعات و توسعه رسانه­ها.
  • فیرحی، داوود(1378)، قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام، تهران: نشر نی.
  • کسرایی، محمدسالار(1379)، چالش سنت و مدرنیته در ایران از مشروطه تا 1320، تهران: انتشارات مرکز.
  • میرسپاسی، علی(1384)، تأملی در مدرنیته ایرانی: بحثی درباره گفتمان­های روشنفکری و سیاست مدرنیزاسیون در ایران، ترجمه جلال توکلیان، تهران: طرح نو.
  • وحدت، فرزین(1383)، رویارویی فکری ایران با مدرنیت، ترجمه مهدی حقیقت­خواه، تهران: انتشارات ققنوس.
  • وزارت معارف (1307 تا 1327)، سالنامه معارف(سالهای مختلف).
  • یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس(1389)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه: هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
 

  • Alipoor, P., Zahedi, M.J., Maleki, A., Javadi yegane, M.J. (2017), Discourse analysis of Gender Equality in the sixth 5-years plan for Economic, Cultural and social development of Islamic Republic of Iran, Journal of Social and Studies and Research in Iran, 6(2), 229-203, https://doi.org/10.22059/JISR.2017.233842.527
  • Andrew, D., Tiffany, A. (2018), Constructing Identification and Division through Fake News Reports of Refugees, Language, Discourse and Society, vol. 6, no. 1 (11), 19-31
  • Dolatabadi, A., Alipoor, P. (2020), Analysis of the Status of Woman in Islamic Revolutionary sub-discourse, Journal of sociolinguistics, 1(9), 41-58, https://doi.org/10.30473/il.2019.47485.1277
  • Asadzade, V. (2010). Investigating the Dimensions and Affecting the Changes in woman`s gender identity, master thesis: Tehran: Payamenoor University. (In Persian)
  • Bamdad, B. (1968), Iranian Woman from the Constitutional to white Revolution, Tehran: Ebnesina. (In Persian)
  • Bashirieh, H. (1999), An Introduction to Modern Society, Qom: Tablighat eslami. (In Persian)
  • Basiratmanesh, H. (1998), The Scholars and Regime of Rezashah, Tehran: Orouj. (In Persian)
  • Behnam, J. (2004), Iranian and Modernity Thought, Third edition, Tehran: Farzan rooz. (In Persian)
  • Digard, J., Bernard, H., Richard, Y. (1999), Iran in 20th century. Tehran: Alborz. (In Persian)
  • (1992), Discourse and Social Change, London: Polity Press.
  • Fairclough, N. (2002), Critical Discourse Analysis and Marketization of public discourse in Tolan, M, critical discourse Analysis, vol 2, London: Routledge
  • Fairclough, N. (2010), Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language, New York:
  • Feirahi, D. (1999), Power, knowledge and legitimacy in Islam, Tehran: Ney Publisher. (In Persian)
  • Gholamreza-Kashi, M. J. (2000). The magic of speech: culture mentality and thinking system in second of Khordad elections, Tehran: Ayandeh Pooyan Cultural Institute. (In Persian)
  • Gholamreza-Kashi, M. J. (2000). The magic of speech: culture mentality and thinking system in second of Khordad elections, Tehran: Ayandeh Pooyan Cultural Institute. (In Persian)
  • Hoseinpour, A., Ghasemi, V., Aghababaee, E., Rabani, A. (2019), The Construction of Religion Subject in Transcendental Cinematic Discourses after Iran Islamic Revolution, Journal of Social and Studies and Research in Iran, 8(4), 691-716, https://doi.org/10.22059/JISR.2019.276626.827
  • Jorgensen, M & Philips, L. (2010). Theory and Method in the Analysis of the Discourse. Translated by Hadi Jalili. Tehran: Ney Publisher. (In Persian)
  • Khaniki, H. (2008), In the World of Dialogue: investigation about Discourse Evolution at the end of 20th century, Tehran: Hermes. (In Persian)
  • Kasraee, M. S. (2000), The Challenge of Tradition and Modernism in Iran, Tehran: Markaz publisher. (In Persian)
  • Omidipour, Z. (2012). discourse analysis of women's resistance since Iranian Constitutional revolution) to the earlies of Pahlavi dynasty. AL Zahra University, Department of social sciences and economic, Tehran. (In Persian)
  • Mirsepasi, A. (2005). Reflections on Iranian Modernity, translated by Jalal Tavaklian, Tehran: New Design. (In Persian)
  • Ostadmalek, F. (1988). Hijab and Discovery of Hijab in Iran. Tehran: Eetaee
  • Paidar, Parvin (1995), Women in Muslim Societies, boulder.co: IynneRienner.
  • Rafat-Jah, M. (2004), Women and the redefinition of social identity, Doctoral dissertation, University of Tehran: Department of Social Sciences. (In Persian)
  • Rajabloo, A. (2017), Modernist Dictatorial Government in Iran, Tehran: Research Institute of Islamic History. (In Persian)
  • Rostami, P., Savagheb, J. (2019), The Socialization of women in the Pahlavi era, Possibility or refusal, Journal of History of Iran 12(1),17-47, https://doi.org/10.52547/irhj.12.1.17 (In Persian)
  • Sanasarian, E. (2005), Woman`s rights movement in Iran, Tehran: Akhtaran (In Persian)
  • Sadeghi, F. (2005), Gender, Nationalism and Modernity in Iran (Pahlavi Era), Tehran: Ghaside-Sara. (In Persian)
  • Safiri, Kh., Jabarzade, S. & Hatami, A. (2015), A Study of the Amount of Conflict between Work and Family Roles among Women (Police and Teacher) and Factors Affecting It, Quarterly Journal of Social and Development and Welfare Planning, 6(24), 1-45,  https://doi.org/10.22054/qjsd.2016.2000 (in Persian).
  • Shabani, R., Zargarinejhad, Gh. (1992), The discovery of Hijab. Tehran: Research and cultural studies. (In Persian)
  • Taghizade, S. H. (1960), Two Speeches, Yaghma Magazine, 13(9 and 10). (In Persian)
  • Taghizade, S. H. (1974), Articles: Historical essence and Social and civil issues, Tehran: Shokoufan (in Persian)
  • Taghizade, S. H. (1998), Twenty Articles, translated by Ahmad Aram, Tehran: Elmi va farhangi. (In Persian)
  • Takmil, N. (2006), Education in Iran, Tehran: Cultural research (In Persian)
  • Tavakoli-Toroghi, M. (2002), Native modernism and rethinking history, Tehran: Pardis-e danesh.
  • Vahdat, F. (2004), Iran’s Intellectual Encounter with Modernity, Translated by: Mehdi Haghighatkhah, Tehran: Qoqnoos. (In Persian).
  • Zokaee, M.S., AmnPour, M., Akbari, A. (2020), Archeology of the Construction of Femininity in Iran, Journal of Sociology of Iran, 20(4), 86-115. https://doi.org/10.22034/jsi.2019.47871
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 183
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 70





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب