پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,693 |
| تعداد مقالات | 72,239 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,212,602 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,041,622 |
جریان قاعدۀ نفی غرر در مهریۀ عقد دائم از منظر فقه امامیه و حقوق موضوعۀ ایران | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| دوره 57، شماره 2، اسفند 1403، صفحه 263-279 اصل مقاله (709.07 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2024.376495.669682 | ||
| نویسندگان | ||
| عبدالرضا لطفی* 1؛ رضا الهامی2؛ مهرداد پوراسکندری3 | ||
| 1استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران. | ||
| 2استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| 3دانشجوی دکترا، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| چکیده | ||
| «غرر» به معنی ابهام موجود در مورد معامله‌ای است که یکی از متعاقدین را در معرض ضرر غیرقابل اغماض قرار دهد و اثر «نفی غرر» باطل بودن معاملات غرری است؛ اما چنین اثری در مهریه عقد نکاح مورد تردید واقع شده‌است. منشأ تردید این است که از یک دیدگاه، نکاح معاوضۀ حقیقی نیست. از سوی دیگر، مهریه به عنوان یک امر مالی، غرض اصلی نکاح محسوب نمی‌شود. مضاف بر این، روایاتی نیز دال بر مشروعیت مهریه مبهم وجود دارد. طرفداران این نظر جریان قاعدۀ نفی غرر در مهریه عقد نکاح دائم را ممنوع اعلام کرده‌اند. اما نگاه دوم به جنبه مالی و معاوضی‌بودن مهریه توجه کرده، مهریۀ مبهم را مشمول قاعدۀ نفی غرر دانسته‌است. این پژوهش توانسته‌است با روش تحلیلی و کتابخانه‌ای، مهریۀ غرری را بررسی و حکم آن را بر اساس ادلۀ فقهی از حیث صحت و بطلان تعیین کند. مسئله‌ای که از این زاویه بدان توجه نشده‌است و از خلأ علمی رنج می‌برد. بر اساس یافته‌های تحقیق، قاعدۀ نفی غرر در مهریه عقد نکاح دائم نیز جاری است، به طوری که اگر در هنگام عقد، مهریه مبهم باشد، مهرالمسمی بر اثر جریان قاعدۀ نفی غرر باطل بوده و مهرالمثل ثابت است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قاعدۀ نفی غرر؛ مهریه؛ عقد دائم؛ فقیهان شیعه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Proceeding of the Rule of Disclaiming Gharar (Uncertainty) in Dowry in Permanent Marriage from the Point of View of Jurists | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Abdorreza Lotfi1؛ Reza Elhami2؛ Mehrdad Poureskandari3 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tabriz, Tabriz, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tabriz, Tabriz, Iran. | ||
| 3PhD Student, Department of Jurisprudence and Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tabriz, Tabriz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| "Gharar" means the uncertainty about a transaction that exposes one of the contracting parties to an unavoidable loss, and the effect of "disclamation of gharar" is the invalidity of gharari transactions, but such an effect is doubtful in the marriage dowry. The source of doubt is that from one point of view, marriage is not a real exchange. On the other hand, dowry as a financial matter is not considered the main purpose of marriage. In addition, there are also narrations indicating the legitimacy of dowry is ambiguous. Proponents of this opinion have declared that the rule of negation of gharar in the dowry of a permanent marriage contract is prohibited. But the second view paid attention to the financial aspect and exchangeability of the dowry, and considered the ambiguous dowry to be subject to the rule of disclamation of gharar. This research has been able to analyze the gharari dowry with analytical and library methods and determine its ruling based on jurisprudential evidence in terms of validity and invalidity; a problem that has not been paid attention to from this angle and suffers from a scientific vacuum. Based on the findings of the research, the rule of disclamation of gharar is also valid in the dowry of a permanent marriage contract, so that if the dowry is ambiguous at the time of marriage, the mahr al-musammā (definite dower) is void due to the rule of disclamation of gharar and the mihr al-mithl (fair equivalent dower) is fixed. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The rule of, disclaiming Gharar, Dowry, Permanent, marriage, Shia jurists | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌ادریس حلی (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
ــــــــــ (1429). أجوبة مسائل و رسائل فی مختلف فنون المعرفة، چاپ اول، قم: دلیل ما.
ابن‌براج، قاضى (1406). المهذب، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
ــــــــــ (1411). جواهر الفقه-العقائد الجعفریة، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
ابن‌زهره، حمزة (1417). غنیة النزوع إلى علمی‌الأصول والفروع، چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادق.
ابن‌اثیر، مبارک (بی‌تا). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، چاپ اول، قم: مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان.
ابن‌حمزه، محمد (1408). الوسیلة إلى نیل‌الفضیلة، چاپ اول، قم: کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى.
ابن‌حیون، نعمان (1385). دعائم‌الإسلام، چاپ دوم، قم: مؤسسة آل البیت.
ابن‌سعید، یحیى (1405). الجامع للشرائع، چاپ اول، قم: مؤسسة سید الشهداء العلمیة.
ابن‌عباد، صاحب (1414). المحیط‌فی‌اللغة، چاپ اول، بیروت: عالم‌الکتاب.
ابن‌فارس بن زکریا (1404). معجم مقائیس اللغة، چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
ابن‌منظور، محمد (1414). لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع-دار صادر.
احمد بن حنبل (1416). مسندالإمام أحمدبن‌حنبل، تحقیق: أحمدمحمدشاکر، چاپ اول، قاهره: دارالحدیث.
اراکى، محمدعلى (1419). کتاب النکاح، چاپ اول، قم: نور نگار.
ارژنگ، اردوان و علی‌زاده، فاطمه (1398). علم به مهریه؛ یک قید و چندین چالش، فقه، 26 (3)، 77-100.
اسدی حلّی، جمال‌الدین (1407). المهذب البارع، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
الهامی، رضا و پوراسکندری، مهرداد (1403). تعریف فقهی غرر از دیدگاه فقیهان شیعه، فقه و مبانی حقوق اسلامی، 56 (2)، 405-419.
امام خمینى، سیدروح‌اللّه (بی‌تا). تحریرالوسیلة، چاپ اول، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.
امامى، سیدحسن (بی‌تا). حقوق مدنى، چاپ اول، تهران: انتشارات اسلامیه.
آقایی بجستانی، مریم و روحانی مقدم، محمد (1396). تأملی در مهریۀ غرری با رویکردی به شرط عندالاستطاعه، پژوهش‌های فقهی، 13 (2)، 321-339.
بحرانى، یوسف (1405). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
ترمذی، محمد (1395). سنن‌الترمذی، تحقیق محمدفؤاد عبدالباقی ودیگران، چاپ دوم، مصر: شرکة مکتبة و مطبعة مصطفى البابی الحلبی.
جوهرى، اسماعیل (1410). الصحاح-تاج‌اللغة وصحاح‌العربیة، چاپ اول، بیروت: دارالعلم‌للملایین.
حائرى، سیدعلى (1418). ریاض المسائل، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت.
حکیم، سیدمحسن (1416). مستمسک العروة الوثقى، چاپ اول، قم: مؤسسة‌دار التفسیر.
خوانسارى، سیداحمد (1405). جامع المدارک، چاپ دوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
خویى، سیدابوالقاسم (1372). معجم رجال الحدیث، چاپ اول، بی‌جا: مرکز نشر الثقافة الاسلامیة.
ــــــــــ (1418). موسوعة الإمام الخوئی، چاپ اول، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
دارقطنی، أبوالحسن (1424). سنن الدارقطنی، تحقیق: شعیب الارنؤوط و دیگران، چاپ اول، بیروت: مؤسسة الرسالة.
دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه
راغب، حسین (1412). مفردات ألفاظ القرآن، چاپ اول،دار العلم-الدار الشامیة، لبنان-سوریه.
سبحانى، جعفر (1416). نظام النکاح فی الشریعة الإسلامیة الغراء، چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
سبزوارى، سیدعبدالأعلى (1413). مهذّب الأحکام، چاپ اول، قم: مؤسسه المنار.
سبزوارى، محمدباقر (1423). کفایة الأحکام، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
سیورى، مقداد (1404). التنقیح‌الرائع‌لمختصرالشرائع، چاپ اول، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى.
شاهرودى، سیدمحمود (1426). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت، چاپ اول، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل‌بیت.
شبیری، سیدموسى (1419). کتاب نکاح، چاپ اول، قم: مؤسسه پژوهشى رای‌پرداز.
شهید اول، محمد بن مکى (1414). غایةالمراد، چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
ــــــــــ (بی‌تا). القواعد والفوائد، چاپ اول، قم: کتابفروشى مفید.
ــــــــــ (1413). مسالک‌الأفهام، چاپ اول، قم: مؤسسةالمعارف الإسلامیة.
ــــــــــ (1414). حاشیة الإرشاد، چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
شیخ انصاری، مرتضى (1415). کتاب النکاح، چاپ اول، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
شیخ صدوق، محمّد بن على (1397). فضائل الأشهر الثلاثة، چاپ اول، قم: کتابفروشى داورى.
ــــــــــ (1378). عیون أخبارالرضا، چاپ اول، تهران: نشرجهان.
شیخ مفید، محمّد بن محمد (1413الف). أحکام النساء، چاپ اول، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
ــــــــــ (1413ب). رسالة فی المهر، چاپ اول، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
صیمرى، مفلح بن حسن (1408). تلخیص الخلاف و خلاصة الاختلاف، چاپ اول، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى.
طاهرى، حبیب‌الله (1418). حقوق مدنى، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
طائی، احمد بن عامر (1406). صحیفةالإمام‌الرضا، چاپ اول، مشهد: کنگره جهانى امام رضا.
طباطبایى قمی، سیدتقى (1426). مبانی منهاج الصالحین، چاپ اول، قم: منشورات قلم الشرق.
طبرسى، فضل بن حسن (1410). المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، چاپ اول، مشهد: مجمع‌البحوث الإسلامیة.
طریحى، فخرالدین (1416). مجمع‌البحرین، چاپ سوم، تهران: کتابفروشى مرتضوى.
طوسى، محمد بن حسن (1387). المبسوط فی فقه الإمامیة، چاپ سوم، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
ــــــــــ (1400). النهایة فی مجرد الفقه والفتاوى، چاپ دوم، بیروت:دار الکتاب العربی.
ــــــــــ (1407ب). تهذیب‌الأحکام، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب‌الإسلامیة.
ــــــــــ (1407الف). الخلاف، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
علامه حلّى، حسن بن یوسف (1420). تحریرالأحکام الشرعیة، چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادق.
ــــــــــ (1410). إرشاد الأذهان، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
ــــــــــ (1413). قواعدالأحکام، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
ــــــــــ (1414). تذکرةالفقهاء، چاپ اول، قم: مؤسسه آل‌البیت.
فاضل هندى (1416). کشف اللثام، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
فخر المحققین، محمد بن حسن (1387). إیضاح الفوائد، چاپ اول، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
فراهیدى، خلیل بن احمد (1410). کتاب العین، چاپ اول، قم: نشر هجرت.
فیومى، احمد بن محمد (بی‌تا). المصباح المنیر، چاپ اول، قم: منشورات‌دار الرضی.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب‌الإسلامیة.
لنکرانى، محمد (1421). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة-النکاح، چاپ اول، قم: مرکز فقهى ائمه اطهار.
مجلسى، محمدباقر (1406). ملاذالأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، چاپ اول، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى.
محقق کرکی، على بن حسین (1414). جامع المقاصد، چاپ دوم، قم: مؤسسه آل البیت.
محقق حلّى، جعفر بن حسن (1413). الرسائل التسع، چاپ اول، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى.
ــــــــــ (1418). المختصر النافع، چاپ ششم، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة.
ــــــــــ (1408). شرائع‌الإسلام، چاپ دوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
مراغى، سیدمیرعبدالفتاح (1417). العناوین الفقهیة، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
مسلم بن الحجاج (بی‌تا). المسند الصحیح، چاپ اول، محقق: محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت: دارإحیاءالتراث‌العربی.
مشکینى، على (1392). مصطلحات‌الفقه، تحقیق حمید احمدی جلفایی، چاپ اول، قم: دارالحدیث.
مکارم، ناصر (1424). کتاب النکاح، چاپ اول، قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابی‌طالب.
ــــــــــ (1371). تفسیر نمونه، چاپ دهم، تهران:دار الکتب الإسلامیة.
موسوی عاملى، محمد (1411). نهایة المرام، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
نراقى، احمد (1417). عوائدالأیام فی‌بیان قواعدالأحکام، چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 214 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 204 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب