پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,578 |
| تعداد مقالات | 71,072 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,696,661 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,927,272 |
نگاهی انتقادی به کاربری خط فارسی - عربی در دستنوشتههای فارسی میانۀ زرتشتی | ||
| پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت | ||
| دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 35، آذر 1403، صفحه 43-59 اصل مقاله (1.67 M) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2024.379610.2008 | ||
| نویسندگان | ||
| علی شهیدی* 1؛ ابراهیم شفیعی2 | ||
| 1استادیار گروه فرهنگ و زبانهای باستانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری گروه فرهنگ و زبانهای باستانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| پس از راه یافتن مسلمانان به سرزمین ایران و به پیروی از آن، گسترش خط و زبان عربی، ایرانیان مسلمان در سدههای آغازین اسلامی یا به تعبیری پساساسانی، با پیشرفت خط و به کارگیری آن، در برخی از نوشته‌های خود به زبان عربی به گزارش گزارهها یا جملههایی از زبان فارسی (میانه یا نو متقدم) پرداختند اما ایرانیان زرتشتی و مسیحی تا چند سده پس از آن همچنان از خط پهلوی بهره گرفتند و به نظر میرسد که ایرانیان یهودی نیز با خط خود یعنی عبری - آرامی (که پیشتر از آن برای نوشتن زبان عبری و آرامی یهودی بابلی بهره میبردند) به نوشتن فارسی (میانه یا نو متقدم) پرداختهاند و همگی در یک بازۀ زمانی هماهنگ با هم از سنت نوشتاری پیشین به سنت نو نرسیدهاند. در این پژوهش، برخی از بازتابهای درزمانی همسایگی زبانی و سنت نوشتاری پهلوی در کنار عربی بررسی شده است و نویسنده کوشیده است تا برای نخستین بار این بازتابها را در کنار هم گردآورد، با این دیدگاه که بر مبنای آن دیدگاه روشنتری نسبت به این پدیده به دست آید. این بررسی نشان میدهد که اگرچه از همان آغاز روزگار اسلامی واژههای کمشماری از زبان عربی به زبان پهلوی راه یافتهاند اما این روند ادامه پیدا کرده و حتی به ساخت هزوارشهای عربی در فرهنگ پهلوی انجامیده است. از سوی دیگر نوشتن برخی واژه‌ها به خط فارسی - عربی به ساخته شدن واژههای تازهای انجامیده است که یکی از چالشهای پیشروی ایرانیان هم در خواندن نوشته‌های گذشته به خط پهلوی و هم دگرگون کردن آن به خط فارسی - عربی بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پهلوی؛ نسخه‌شناسی زرتشتی؛ هزوارش؛ فارسینویسی؛ خط | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Critical look at Perso-Arabic Orthography in Zoroastrian Middle Persian Manuscripts | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Shahidi1؛ Ibrahim Shafiei2 | ||
| 1Assistant Professor of Department of Ancient Iranian Culture and Languages, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| 2. Ph.D. Candidate of Ancient Iranian Culture and Languages, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Following the Muslims' invasion and consequently spreading the Arabic language and script, the Iranian Muslims in the early centuries, in some of their Arabic writings, used to account the expressions and/or sentences from (Middle- or Early Neo-) Persian, but Zoroastrians and Christians continued to use the Pahlavi script for a few centuries after, and apparently the Iranian Jews also wrote (Middle- or Early Neo-) Persian with their Hebrew-Aramaic script and all of the Iranians have not abandoned the previous writing tradition in a coordinated period of time. Here, some contemporary reflections of the linguistic neighborhood of the Pahlavi writing tradition besides the Arabic tradition have been examined and an attempt has been made to bring these reflections together for the first time in order to obtain a clearer view of this phenomenon. In this research, in particular, the writing in Persian by Muslims, the Arabic Ideograms, the Arabic loanwords, the Arabo-Islamic names rendered into Pahlavi, as well as the transformation of the Pahlavi Proper Nouns written in the Arabic or Arabo-Persian writings, based on their orthography, have been discussed. This study shows although since the beginning of the Islamic era, few Arabic words have found their way into Pahlavi literature, this process has continued and even led to the creation of few Arabic ideograms in Frahang ī Pahlawīg. Writing some words in Perso-Arabic script has led to the creation of new words, which is one of the challenges faced by Iranians both in reading past writings in Pahlavi script and transforming into Perso-Arabic script. The process of writing in Perso-Arabic script has had a special impact on Zoroastrian culture of writing, and despite the persistence in using their script from the early period onwards, the language and then in recent times, the script has also changed to Perso-Arabic. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Pahlavi, Zoroastrian codicology, Ideogram, Farsigraphy, orthography | ||
| مراجع | ||
|
منابع
آذرنوش، آذرتاش (1385). چالش میان فارسی و عربی: سده های نخست. تهران، نشر نی.
تفضلی، احمد (1376). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. تهران، نشر سخن.
جلیلیان، شهرام (1396). نامۀ تنسر به گشنسپ. دانشگاه شهید چمران اهواز.
سیمالدیناف، دادخدا (1383). «شرح دو پاره شعر کهن از سروده های مردم بخارا». نامه پژوهشگاه (پژوهشگاه فرهنگ فارسی- تاجیکی)، س 4، ش 7، صص 14-5.
شکیبا، فهیمه (1395). خورشید نیایش: بررسی متن اوستایی و مقایسۀ آن با متن زند. تهران: نشر سمیرا.
شهیدی، علی (1385). «مهرهای خسرو پرویز». نامه ایران باستان، سال ششم، شماره اول و دوم، مرکز نشر دانشگاهی، صص 41-27.
------- (1387). «مهرهای خسروانوشیروان»، جرعه بر خاک؛ یادنامه استاد دکتر یحیی ماهیار نوابی. به کوشش محمود جعفری دهقی با همکاری علی شهیدی، تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، صص 63-57.
صادقی، علی‌اشرف (1357). تکوین زبان فارسی. تهران: دانشگاه آزاد ایران.
صحابی، ساریه (1393). تحول تاریخی ساخت‌های صفات تفضیلی و عالی در ایرانی باستان و ایرانی میانۀ غربی و فارسی نو. پژوهش‌های زبانی، 5(1)، صص 41-56.
کرامتی، یونس (1387). تَنْکَلوشا. در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (دبا)، تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، صص 242-239.
گشتاسب، فرزانه؛ حاجیپور، نادیا (1393). اندرز اوشنر دانا. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مزداپور، کتایون (1378). بررسی دستنویس م.او ۲۹: داستا‌ن گرشا‌سب، تهمورس و جمشید گلشا‌ه و متنهای دیگر: آوانویسی و ترجمه از متن پهلوی. تهران: آگاه.
منصوری، یداله (1401). وام‌واژه‌های قرآنی-عربی در زبان پهلوی (فارسی میانه). پژوهش زبان و ادبیات فارسی، 67، صص 16-1.
References Āzarnūš, Āzartāš (2006). The challenge between Persian and Arabic: the first centuries. Ney Publication (in Persian). Barthélemy, A. (1887). Gujastak Abalish: relation d’une conférence théologique presidée par le Calife Mâmoun: Texte Pehlvi publié pour la première fois avec traduction, commentaire et lexique. F. Vieweg. Basharin, P. (2013). Akkadian, Hebrew and Arabic Loanwords in Aramaic Ideograms in Pahlavi. In P. B. Lurje, & S. R. Tokhtasyev (Eds.), Commentationes Iranicae: Vladimiro f. Aaron Livschits nonagenario donum natalicium (pp. 143-156). Nestor-Historia. Dhabhar, B. N. (1927). Zand-i Khūrtak Avistāk. Parsi Panchayet. Dhalla, M. N. (1975). Dastur Dhalla, the Saga of a Soul: An Autobiography of Shams-ul-ulama Dastur Dr. Maneckji Nusserwanji Dhalla, High Priest of the Parsis of Pakistan. Dastur Dr. Dhalla Memorial Institute. Goštāsb, Farzāneh, & Ḥājīpūr, Nādīyā (2013). Advices of the wise Ošnar. Research Institute of Humanities and Cultural Studies (in Persian). Jalilīyān, Šahrām (2016). Tansar’s letter to Gušnasp. Šahīd Čamrān university of Aḥwāz (in Persian). Kerāmatī, Yunes (2008). Tankelošā. In Great Islamic Encyclopedia (Volume 16) (pp. 239-242). DBA (in Persian). König, G. (2022). From Written to Oral? The Encoded Pahlavi inthe Frahang ī Pahlawīg. In A. S. Doust (Ed.), Dādestān ī Dēnīg: Festschrift for Mahmoud Jaafari-Dehaghi (pp. 183-201). Farhang Moaser. Manṣūrī, Yadallāh (2022). Quranic-Arabic loanwords in Pahlavi (Middle Persian). Persian language and literature research, 67, 1-16 (in Persian). Mazdāpūr, Katāyūn (1999). Survey of the manuscript of MU29: The story of Garšāsb, Tahmuras and Jamšīd Golšāh and other texts: transliteration and translation from the Pahlavi text. Āgāh publication (in Persian). Ṣādeqī, ʿAlī Ašraf (1996). The development of the Persian language. Āzād University of Iran (in Persian). Šafiʿī, Ibrāhīm (2023). Fārsı̄graphy in Zoroastrian Middle Persian Manuscripts, Iranian Studies, Volume 56 , Issue 4 , October 2023, Cambridge University Press, pp. 701 – 720. Ṣaḥābī, Sārīyeh (2013). Historical evolution of constructions of superlative and superlative adjectives in ancient Iranian, middle-western Iranian and modern Persian. Linguistic Research, 5(1), 41-56 (in Persian). Šakībā, Fahīma (2015). Xuršīd Niyāyeš: Examining the Avestan text and comparing it with the Zand. Samīrā publication (in Persian). Seymeddinov, Dādixudā (2004). “A report of a prose of Bukhara folklore”, Nāma-yi Pažuhišgāh (The International Journal of Ancient Iranian Studies), Vol No: 7, pp. 5-14 (in Persian). Shahidi, Ali (2006). “The Seals of Khusro Parviz/ Khusro II”, Nāme-ye Irān-e Bāstān (The International Journal of Ancient Iranian Studies), Vol No: 11-12, pp. 27-41 (in Persian). --------------- (2008). “The Seals of Khusro I”, One for the Earth: Prof. Dr. Y. Māhyār Nawābi Memorial Volume, Centre for the Great Islamic Encyclopaedia, Tehran, pp. 57-63 (in Persian). Tafzzolī, Aḥmad (1997). History of Iranian literature before Islam. Sokhan Publication (in Persian). Weber, D. (2021). Living Together in Changing Iran. Pahlavi Documents on Arabs and Christians in Early Islamic Times. 139-164. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 85 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 55 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب