پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,839 |
| تعداد مقالات | 73,822 |
| تعداد مشاهده مقاله | 136,394,834 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 106,133,337 |
مدل مفهومی تعامل به معروف بین همسران براساس منابع اسلامی | ||
| قرآن و روانشناسی | ||
| مقاله 9، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 2، خرداد 1402، صفحه 182-159 اصل مقاله (2.27 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| محمدصادق شجاعی1؛ محمدناصر سقای بی ریا2؛ علی عسگری3؛ سوده توکلی* 4 | ||
| 1گروه روانشناسی، پژوهشکده علوم انسانی، پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی، قم، ایران. | ||
| 2گروه روانشناسی، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، قم، ایران. | ||
| 3گروه روا‌‌سنجی، مؤسسه پژوهشی روان‌‌سنجی هوشبهر، تهران، ایران | ||
| 4گروه روانشناسی، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| براساس آموزه‌‌های اسلامی، معاشرت به معروف یک اصل اساسی در تعامل بین همسران محسوب می‌‌شود. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف دستیابی به مدل مفهومی تعامل به معروف با محوریت آیه 19 سوره نساء انجام شده است. تحلیل کیفی محتوای متون دینی در چهار مرحلۀ مشاهدۀ نظام‌مند، غرقه شدن در محتوا، صورت‌بندی یافتهها و بازآفرینی و ارائه، انجام شده و هر مرحله نیز از چندین گام تشکیل شده است. پایه و اساس تحلیل کیفی محتوای متون دینی، پردازش فعال متن است که در آن، پژوهشگر داده‌های متنی (مفاهیم، گزاره‌های متون دینی) را با به‌کارگیری اصول پیش‌پردازش متن، آنقدر مورد کندوکاو و تحلیل قرار می‌دهد تا به ساخت‌های کلی معنی دست یابد. سرانجام یافته‌های گردآوری شده، تجزیه و تحلیل، طبقهبندی و به شکل تازه‌ای کنار یکدیگر قرار داده می‌شوند. جهت دستیابی به این مهم، از دو روش کمّی و کیفی استفاده شد. در روش کیفی، از فرم روایی‌سنجی (شجاعی، 1388) استفاده شد که در آن، هریک از مؤلفه‌‌ها با مستندات ارائه شده و عنوان‌‌بندی، در جداول به اساتید ارائه گردید و متقن بودن یافتهها (میزان صحّت، درستی و مطابقت یافتهها با مستندات دینی) و مفید بودن یافتهها (میزان کارآمدی و قابلیت انتقال یافتهها به روانشناسی) در طیف لیکرت، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج در چهار محور مدیریت رفتار و خلق (تأمین امنیت فیزیکی، تأمین آسایش همسر، با اخلاق نیک رفتار کردن با همسر، گفتار نیکو داشتن با همسر، گشاده‌رویی، احترام گذاشتن به همسر، یکی بودن و همراهی و رعایت حقوق همسر)، مدیریت افکار (تغافل و گذشت، تغییر باورهای نادرست و تعدیل انتظارات)، درک طرف مقابل (خیرخواهی)، و ایجاد احساس مثبت (حفظ صمیمیت زناشویی، توجه به نیازهای عاطفی همسر، استمرار عشق و دوستی پیشین، ابراز هیجان مثبت) طبقهبندی شدند. اعتبار یافتهها با استفاده از دو روش کیفی و کمّی تایید شد. در روش کیفی، استنباط‌‌های انجام شده توسط اساتید انجام گرفت. در روش کمّی محاسبه نسبت روایی محتوا (CVR) و شاخص روایی محتوا (CVI)، به ترتیب بالاتر از 49/0 و 79/0 بدست آمد. در مجموع می‌توان گفت، آموزش و بهینه‌‌سازی تعامل به معروف بین همسران، به عنوان یک قاعده طلایی در زندگی می‌‌توانند به همسران کمک کنند تا به هدف زندگی مشترک (رشد و تعالی طرفینی و کسب آرامش، صلح و دوستی) دست یافته و بحران‌های زندگی مشترک را پشت‌سر بگذارند. تعامل به معروف نوعی کنشوری است که بدون بلوغ عاطفی- فکری در زوجین امکان‌پذیر نیست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معاشرت؛ تعامل به معروف؛ همسران؛ خانواده؛ زوجین | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Conceptual Model of Ta‘āmul be Ma‘rūf (Interaction in Accordance with Good Conduct) between Spouses Based on Islamic Sources | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Sadegh Shojaei1؛ Mohammad Naser Saghay Biria2؛ Ali Asgari3؛ Soodeh Tavakkoli4 | ||
| 1Department of Psychology, Humanities Research Institute, Al-Mustafa International Research Institute, Qom, Iran | ||
| 2Department of Psychology, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran | ||
| 3Department of psychometrics, Hooshbehr Psychometric Research Institute, Tehran, Iran | ||
| 4Department of Psychology, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| According to Islamic teachings, mu‘āsharat be ma‘rūf (living together in accordance with good conduct) is considered a fundamental principle in spousal interaction. Accordingly, the present study was conducted with the aim of developing a conceptual model of ta‘āmul be ma‘rūf, with particular emphasis on verse 19 of Sūrat al-Nisāʾ. The qualitative content analysis of religious texts was carried out in four stages: systematic observation, immersion in the content, formulation of findings, and reconstruction and presentation, with each stage consisting of several steps. The basis of qualitative content analysis of religious texts is the active processing of the text, in which the researcher explores and analyzes textual data (concepts and propositions derived from religious texts) through the application of pre-processing principles until arriving at overarching structures of meaning. Ultimately, the collected findings were analyzed, categorized, and reorganized in a novel arrangement. To achieve this objective, both quantitative and qualitative methods were employed. In the qualitative phase, the narrative validity form (Shojaei, 2009) was utilized, whereby each component, along with the supporting evidence and headings, was presented in tables to academic experts. The validity of the findings (the degree of accuracy, correctness, and conformity with religious sources) and the utility of the findings (the degree of applicability and transferability to psychology) were then evaluated using a Likert scale. The results were classified into four main categories: (1) behavior and temperament management (ensuring physical security, providing comfort for the spouse, treating the spouse with good morals, speaking kindly to the spouse, cheerfulness, showing respect to the spouse, unity and companionship, and observing the spouse’s rights); (2) thought management (overlooking and forgiving, correcting false beliefs, and moderating expectations); (3) understanding the other (benevolence); and (4) creating positive emotions (preserving marital intimacy, attending to the spouse’s emotional needs, maintaining prior love and friendship, and expressing positive emotions). The validity of the findings was confirmed through both qualitative and quantitative methods. In the qualitative approach, interpretations were reviewed by academic experts, while in the quantitative approach, the Content Validity Ratio (CVR) and the Content Validity Index (CVI) were calculated and found to be higher than 0.49 and 0.79, respectively. Overall, it can be concluded that training and optimizing ta‘āmul be ma‘rūf between spouses, as a golden rule in marital life, can help couples achieve the ultimate purpose of shared life (mutual growth and perfection, as well as attaining tranquility, peace, and friendship) and overcome marital crises. Ta‘āmul be ma‘rūf constitutes a form of interaction that is not possible without emotional and intellectual maturity in both partners. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Cohabitation, Ta‘Āmul Be Ma‘Rūf, Spouses, Family, Couples | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابراهیمی‌‌پور، قاسم؛ محبی، محمدعارف؛ بهادری، یوسف؛ حمزه‌‌زاده، علیرضا؛ سلطانی، مهدی؛ عباسی، مهدی و همکاران (1395). شاخص‌های خانواده مطلوب از دیدگاه اسلام، الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت. تهران: مرکز بررسی‌های راهبردی ریاست جمهوری.
ابن وهب دینوری، ابومحمد عبدالله (1424ق). الواضح فی تفسیر القرآن الکریم. بیروت: دارالکتب العلمیه، ج1.
ابن‌فارس، احمد (1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن‌‌منظور، جمال‌‌الدین (1414ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
بهشتی، احمد (1377). خانواده در قرآن. قم: نشر دفتر تبلیغات اسلامی.
بوکروشه، وفاء (2014). حق الزوجه فی المعاشره بالمعروف. الآکادیمیه للدراسات الاجتماعیه و الانسانیه، 6(2)، ص43-51.
تیمى البصری، ابوعبیده معمربن‌‌مثنی (1401ق). مجاز القرآن. بیروت: مؤسسة الرسالة، الطبعة الثانیة.
جرجانی، عبدالقاهربن عبدالرحمان (1430ق). درج الدرر فى تفسیر القرآن العظیم. اردن: دارالفکر، ج1.
جوادی آملی، عبدالله (1380). تفسیر تسنیم. قم: اسراء.
حافظی، معصومه (1400). اصل قرآنی معاشرت به معروف و بازنگری روابط همسران. قم: انتشارات جامعة‌الزهرا(س).
حافظی، معصومه؛ قاضی‌زاده، کاظم (1397). نقد و بررسی دیدگاه‌‌های مربوط به تعدد زوجات در پرتو اصل معاشرت به معروف. زن و جامعه، 9(35)، ص143-172.
حرانی، ابن شعبه (1362). تحف العقول. به تصحیح علی اکبر غفاری. قم: آل علی(ع).
حرّعاملی، محمدبن حسن (1404ق). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. تهران: مکتبه الاسلامیه.
الحمیزی، فهد (2020). المعاشره و الطاعه بالمعروف (رساله الی کل زوج و زوجه). اردن: دار الصمیعی النشر و التوزیع.
دهخدا، علی‌‌اکبر (1360). لغت‌نامه. زیر نظر معین و جعفر شهیدی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین‌‌بن محمد (1412ق). مفردات الفاظ قرآن. بیروت: دارالشامیه.
رفسنجانی مقدم، مصطفی؛ محمدیان، علی (1394). پژوهشی پیرامون ماده 1103 قانون مدنی «تکلیف زوجین نسبت به حسن معاشرت با یکدیگر. مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان)، 18(70)، ص46-7.
زحیلی، وهبه (1418ق). التفسیر المنیر فى العقیدة و الشریعة و المنهج. دمشق: دارالفکر.
سالاری‌‌فر، محمدرضا (1389). خانواده در نگرش اسلام و روانشناسی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
سبزواری، سید عبدالأعلی (1413ق). مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام. قم: مؤسسه المنار.
ستوده، هدایت‌‌الله؛ بهاری، سیف‌‌الله (1386). آسیب‌شناسی خانواده. تهران: انتشارات ندای آریانا.
شبیری زنجانی، موسی (1419ق). کتاب النکاح. قم: مؤسسه پژوهشی رای‌پرداز.
شجاعی، محمدصادق (1388). نگاهی به ریشه‌‌های روانشناسی صفات شخصیت در اخلاق. مطالعات اسلام و روانشناسی، 3(4)، ص129-153.
شهریاری، مرضیه؛ نواح، عبدالرضا (1401). تجربه زیسته زنان متقاضی طلاق از فرآیندهای وقوع طلاق. تحقیقات فرهنگی ایران، 15(1)، ص97-120.
شیخ صدوق، محمدبن علی (1413ق). من لایحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
صدر، محمدباقر (۱۳۹۵ق). المعالم الجدیده. تهران: مکتبه النجاح.
طباطبایی، سید محمدحسین (1367ق). المیزان فی تفسیر القرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج6، 3-4.
طبرسی، فضل‌‌بن حسن (1379ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو، ج3، 1.
طبری، محمدبن جریر(1412ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفه، ج3، 1.
طریحی، فخرالدین‌‌بن محمد (1375). مجمع البحرین. تهران: المکتبه المرتضویه.
طنطاوی، سید محمد (1997). اللتفسیر الوسیط. قاهره: دارتهضه مصر للطباعه و النشر و التوزیع، ج1، 3.
طوسی، ابن جعفر محمد بن الحسن (1419ق). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: داراحیاء التراث العربی، ج3.
عمرانی، سیده نرجس؛ شریعتی، الهام (1399). اصل معاشرت به معروف در نظام حقوق خانواده از منظر قرآن و سنّت. در: اولین همایش ملی قرآن و روانشناسی، ص602-619.
عمید، حسن (1389). فرهنگ فارسی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
فیروزآبادی، محمدبن یعقوب (بی‌تا). القاموس المحیط. بیروت: دار الجبل.
فیض کاشانی، ملامحسن (1091ق). تفسیر صافی. تهران: مکتبه الصدر.
قرائتى، محسن (1388). تفسیر نور. قم: مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن.
قرشی بنایی، سید علی اکبر (1371). قاموس القرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ ششم.
قرطبی، محمدبن احمد (1405ق). الجامع الاحکام القرآن. بیروت: داراحیاء التراث العربی، ج5.
قشیری، عبدالکریم‌‌بن هوازن (2000). تفسیر لطائف الاشارات. قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب.
کرمی، محمد (1402ق). التفسیر لکتاب الله المنیر. قم: مطبعه العلمیه.
کلینی، محمدبن یعقوب (1407ق). الکافی. تحقیق على اکبر غفارى. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
مراغی، احمد مصطفی (بی‌تا). تفسیر المراغی. بیروت: دارالفکر، ج4، 1.
مصطفوی، حسن (1360). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
معلوف، لویس (1382). المنجد. ترجمه محمد بندر ریگی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
معین، محمد (1386). فرهنگ فارسی. تهران: نشر امیرکبیر.
مکارم شیرازى، ناصر (1371). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
نجفی، محمدجواد؛ گلپور، صدیقه (1399). بنیاد عدالت در آیه معاشرت به معروف. تحقیقات علوم قرآن و حدیث، 17(3)، ص197-232.
نوبهار، رحیم؛ حسینی، سیده ام‌البنین (1394). قاعده لزوم معاشرت به معروف در روابط زن و شوهر. خانواده‌پژوهی، 11(1)، ص53-72.
یونسی، سید جلال (1388). مدیریت روابط زناشویی، آسیب‌ها و راه‌حل‌ها در روابط زناشویی. نشر قطره.
Amato, P.R. (2010). Research on divorce: Continuing trends and new developments. Journal of marriage and family, 72(3), p. 650-666.
Johnson, S.M. (2003). The revolution in couple therapy: A practitioner‐scientist perspective. Journal of marital and family therapy, 29(3), p. 365-384.
Kepler, A. (2015). Marital satisfaction: the impact of premarital and couples counseling. Master of social work clinical research papers.
Shultz, K.S., Whitney, D.J., Zickar & Mi.J. (2014). Measurement theory in action; case studies and exercises. Second Edition. Taylor & Fracis. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 232 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 14 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب