پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,839 |
| تعداد مقالات | 73,822 |
| تعداد مشاهده مقاله | 136,394,846 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 106,133,337 |
ظرفیت‌سنجی گونههای مرجعیت علمی قرآن در مطالعات روانشناختی | ||
| قرآن و روانشناسی | ||
| مقاله 7، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 2، خرداد 1402، صفحه 136-121 اصل مقاله (1.94 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسنده | ||
| مرتضی عزیزی* | ||
| جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| هدف پژوهش حاضر بررسی ظرفیت‌های مرجعیت علمی قرآن در مطالعات روانشناختی بوده و درصدد پاسخ به این سؤال است که آیا تمامی گونههای مرجعیت علمی قرآن، قابلیت انجام مطالعات روانشناختی را دارند؟ مرجعیت علمی قرآن به عنوان یک اَبَرنظریه، ظرفیت‌های گسترده‌ای را برای مطالعات میان‌رشته‌ای فراهم می‌کند. یکی از این حوزه‌ها، مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن و روانشناسی است. پنج گونه مرجعیت علمی قرآن مطرح شده است: ۱- گونه اثرگذاری استنباطی (مرجعیت به منزله منبع)، ۲- گونه اثرگذاری استلهامی (مرجعیت به منزله الهام‌بخشی)، ۳- گونه اثرگذاری استکمالی (مرجعیت به منزله کمال‌بخشی)، ۴- گونه اثرگذاری حکمیتی (مرجعیت به منزله میزان)، و ۵- گونه اثرگذاری نگرشی و بینشی (مرجعیت به منزله تعیین‌کننده و تغییر‌دهنده نگرش یا بینش). در این راستا، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی و تحلیل پنج گونه مرجعیت علمی قرآن پرداخته می‌شود. یافته‌ها نشان می‌دهند که قرآن به‌عنوان یک منبع غنی وحیانی، ظرفیت‌های متنوعی برای تحلیل و بررسی جنبه‌های مختلف روانشناسی دارد. در گونه اثرگذاری استنباطی، قرآن به‌عنوان منبعی برای استخراج آموزه‌های روانشناختی مورد استفاده قرار می‌گیرد و پژوهشگرانی نظیر نجاتی و کاویانی به بررسی این مفاهیم پرداخته‌اند. گونه اثرگذاری استلهامی نشان می‌دهد که قرآن می‌تواند الهام‌بخش پژوهشهای روانشناختی باشد و قصص و حکایت‌های قرآنی به‌عنوان الگوهای مثبت و منفی در تحلیل رفتارها استفاده می‌شوند. در گونه اثرگذاری استکمالی، مفاهیم قرآنی به‌عنوان بُعدی مکمّل برای نظریه‌های روانشناسی معرفی می‌شوند که می‌توانند به تکامل این نظریه‌ها کمک کنند. گونه اثرگذاری حکمیتی قرآن به‌عنوان معیاری برای صحّت‌سنجی مطالعات روانشناختی مورد بررسی قرار می‌گیرد و پژوهشگران تطبیقی به ارزیابی مفاهیم روانشناسی در مقابل آموزه‌های قرآنی می‌پردازند. در نهایت، گونه اثرگذاری نگرشی و بینشی، تأثیر قرآن بر تغییر نگرش‌ها و بینش‌های پژوهشگران در علم روانشناسی را مورد توجه قرار می‌دهد. نتایج این پژوهش نشان‌دهنده ظرفیت‌های فراوان قرآن در مطالعات روانشناختی و ضرورت بهره‌گیری از آن در تحلیل و تبیین مسائل روانشناختی معاصر است. همچنین، پژوهش حاضر می‌تواند به‌عنوان مبنایی برای تحقیقات آینده در این حوزه به‌کار رود و توجه به اصول و مبانی قرآنی را در طراحی و اجرای تحقیقات روانشناختی ضروری می‌سازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مرجعیت علمی؛ قرآن کریم؛ مطالعات روانشناختی؛ روانشناسی؛ اثرگذاری استنباطی؛ اثرگذاری استلهامی؛ اثرگذاری استکمالی؛ اثرگذاری حکمیتی؛ اثرگذاری نگرشی و بینشی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Assessing the Capacities of the Types of Scientific Authority of the Qur’an in Psychological Studies | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Morteza Azizi | ||
| Al-Mustafa International University, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The present study aims to examine the capacities of the scientific authority of the Qur’an in psychological studies and seeks to answer the question of whether all types of the Qur’an’s scientific authority are applicable in conducting psychological research. As a meta-theory, the scientific authority of the Qur’an provides extensive capacities for interdisciplinary studies, one of which is the intersection of Qur’anic studies and psychology. Five types of the Qur’an’s scientific authority have been identified: (1) inferential influence (authority as source), (2) inspirational influence (authority as inspiration), (3) perfectional influence (authority as complement), (4) judicial influence (authority as criterion), and (5) attitudinal and insight-giving influence (authority as determinant and transformer of attitude or insight). Accordingly, using a descriptive–analytical method, the study investigates and analyzes these five types of scientific authority of the Qur’an. The findings indicate that the Qur’an, as a rich source of divine revelation, offers diverse capacities for analyzing and examining various aspects of psychology. In the inferential influence type, the Qur’an is employed as a source for extracting psychological teachings, and scholars such as Nejatī and Kaviani have examined these concepts. The inspirational influence type demonstrates that the Qur’an can inspire psychological research, with its narratives and stories serving as positive and negative models for behavioral analysis. In the perfectional influence type, Qur’anic concepts are introduced as complementary dimensions to psychological theories, contributing to their further development. The judicial influence type regards the Qur’an as a criterion for evaluating the validity of psychological studies, with comparative researchers assessing psychological concepts against Qur’anic teachings. Finally, the attitudinal and insight-giving influence type highlights the Qur’an’s impact on transforming the attitudes and insights of researchers in the field of psychology. The results of this study reveal the abundant capacities of the Qur’an in psychological studies and underscore the necessity of utilizing it in analyzing and explaining contemporary psychological issues. Furthermore, this study can serve as a foundation for future research in the field and emphasizes the importance of integrating Qur’anic principles and foundations in the design and implementation of psychological studies. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Scientific Authority, Holy Qur’an, Psychological Studies, Psychology, Inferential Influence, Inspirational Influence, Perfectional Influence, Judicial Influence, Attitudinal and Insight-Giving Influence | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ایمانی‌فر، حمیدرضا؛ بستانی، قاسم؛ دودمان، فرح؛ رییسی، روح‌الله (1390). مواجهه با مرگ از دیدگاه قرآن و روانشناسی. پژوهشهای میان‌رشته‌ای قرآن کریم، 2(4).
بستانی، محمود (1367). اسلام و روانشناسی. مشهد: انتشارات بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
بشیری، ابوالقاسم؛ حیدری، مجتبی (1396). روانشناسی شخصیت (نظریه‌های شخصیت با نگرش به منابع دینی). قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
بهرامی احسان، هادی؛ روحانی، زینب سادات (1399). مقایسه تطبیقی مفهوم‌شناسی روان و نفس از منظر روان شناسی و قرآن. در: مجموعه مقالات اولین همایش ملی قرآن و روانشناسی.
بهمنی، سعید (1388). معیار پژوهش قرآنی. پژوهشهای قرآنی، شماره 57.
پارسامنش، احمد (1401)، بررسی تاثیر مستمر قرآن بر آرامش قلبی از دیدگاه قرآن کریم. معارف علوم اسلامی و علوم انسانی، شماره 11.
توانایی، محمدحسین؛ اسحق تیموری، فرحناز (1391). مدیریت اضطراب در روانشناسی و آموزه‌های قرآن کریم. مطالعات قرآنی، شماره 11.
حافظ‌نیا، محمدرضا (1391). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: انتشارات سمت.
حسن وندی، محسن؛ اکبرنژاد، مهدی؛ مروتی، سهراب؛ رحیمیان بوگر، اسحق (1402). مفهوم‌شناسی تطبیقی نارسیسیسم و عُجب در روانشناسی و آموزه‌های اسلامی. مطالعات اسلامی در حوزه سلامت، شماره 23.
حسینی، سید ابوالقاسم (1364). بررسی مقدماتی اصول روانشناسی اسلامی. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
رضایی اصفهانی، محمدعلی (1390). نظریه‌‌پردازی‌های علمی قرآن. پژوهشنامه قرآن و حدیث، شماره 9.
رضایی اصفهانی، محمدعلی (1396). مرجعیت علمی قرآن کریم. در: قم: اولین همایش قرآن و علوم انسانی.
رضایی اصفهانی، محمدعلی (1400). مرجعیت علمی قرآن کریم. قم: انتشارت بوستان کتاب.
روح‌الله، محمدعلی‌نژاد عمران؛ کمالوند، پیمان (1395). مفهوم‌شناسی تطبیقی عزت نفس در قرآن و روانشناسی انسان‌گرا. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، شماره 27.
زعفری‌زاده، مهدیه (1397). مبانی و شاخصه‌های روانشناسی اسلام از دیدگاه قرآن. تهران: پندار قلم.
شجاعی، محمدصادق (1399). روانشناسی در قرآن و حدیث. انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ چهارم، ج1.
شجاعی، محمدصادق (1402). روانشناسی شخصیت از دیدگاه اسلام. قم: انتشارات جامعة المصطفی العالمیة.
شریفی، منیره و همکاران (1393). بررسی روانشناختی خوش‌بینی و تاثیر آن در امنیت خانواده از منظر قرآن کریم. کوثر، 14(49).
شیرزاد، علیرضا؛ رضایی، محمدعلی (1399). تاثیر قرآن و روانشناسی معاصر. پژوهشهای اسلامی، 12(3)، ص45-62.
عزیزی ابرقوئی، محسن (1399). استخراج مبانی انسان‌‌شناختی قرآنی و بررسی نقش این مبانی در روانشناسی اسلامی. در: اولین همایش ملی قرآن و روانشناسی.
فاکر میبدی، محمد؛ رفیعی، محمدحسین (1398). مرجعیت علمی قرآن از نگاه علامه طباطبایی. مطالعات علوم قرآن، شماره 1.
فدایی، احسان و همکاران (1401). الگوی مفهومی انگیزش قرآن‌بنیان. مطالعات اسلام و روانشناسی، شماره 30.
کاویانی، محمد (1392 الف). رویکردی جامع به مباحث انگیزش از دیدگاه قرآن. مطالعات اسلام و روانشناسی، 7(13)، ص67-93.
کاویانی، محمد (1392 ب). چیستی، چرایی و چگونگی «هندسه معرفتی اسلام، و جایگاه روانشناسی اسلامی. مطالعات اسلام و روانشناسی، 13(32).
کاویانی، محمد (1393). روانشناسی در قرآن، مفاهیم و آموزه‌‌ها. قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کاویانی، محمد (1395). جایگاه «فراروانشناسی» در روانشناسی اسلامی. تحقیقات بنیادین علوم انسانی، 2(3).
کاویانی، محمد (1402). مروری بر واژگان روانشناختی قرآن. قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کلانتری، مهرداد (1398). مفاهیم قرآنی از دیدگاه روانشناسی. اصفهان: انتشارات کنکاش.
محسن‌زاده لداری، فریده؛ حسینی طبقدهی، منیرالسادات (1395). تاثیر قرآن در درمان بیماری‌ها: مروری بر مطالعات. اسلام و سلامت، 3(1)، ص22-28.
محمودی‌تبار، رفعت (1399). روانشناسی قرآنی. تهران: نشر زانست.
مرویان حسینی، سید محمود؛ حسینی، سید ابوذر (1392). اعجاز روانشناختی قرآن. قرآن و علم، شماره 13.
مطهری، مرتضی (1370). آزادی معنوی. انتشارات صدرا.
منشور مرجعیت علمی قرآن (1402). قابل دسترس در: https://B2n.ir/q02291
ناروئی نصرتی، رحیم (1395). چشم‌انداز شکل‌‌گیری روانشناسی براساس مبانی قرآنی. اسلام و پژوهشهای روانشناسی، 2(3).
ناروئی نصرتی، رحیم و همکاران (1402). مبانی روانشناسی اسلامی. قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
نجاتی، محمدعثمان (1387). قرآن و روانشناسی. ترجمه عباس عرب. مشهد: انتشارات بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی.
واعظی، محمود؛ نبوی، سید مجید؛ کمالی، لیلا (1400). بررسی راهکارهای درمان هیستریک از منظر قرآن و روانشناسی. قرآن و علوم اجتماعی، 1(1)، ص10-26. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 89 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 17 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب