پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,770 |
| تعداد مقالات | 72,943 |
| تعداد مشاهده مقاله | 132,300,450 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 103,774,681 |
مدل اجرامحور برنامه‌ریزی توسعه | ||
| مدیریت دولتی | ||
| دوره 17، شماره 2، 1404، صفحه 430-455 اصل مقاله (663.87 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jipa.2025.387853.3623 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا واعظی1؛ اعظم هوشنگی* 2؛ فرشاد مؤمنی3؛ غلامرضا کاظمیان4 | ||
| 1استاد، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| 3استاد، گروه برنامه‌ریزی و توسعۀ اقتصادی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| 4دانشیار، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| هدف: سابقۀ طولانی برنامه‌ریزی در ایران و صرف هزینه‌های انسانی و مالی، به تحقق برنامه‌ها و توسعه‌یافتگی کشور منجر نشده است. نبود درک مشترکی از توسعه، چگونگی به‌دست‌آوردن آن را تحت‌الشعاع قرار داده است. برنامه‌ریزی توسعۀ ملی با رویکردهای مختلفی از سوی دولت‌ها مواجه شده است. دولت‌ها یا به اجرای برنامۀ توسعۀ تهیه‌شدۀ دولت پیشین اهمیتی نداده‌اند یا خود اراده‌ای برای تدوین برنامۀ توسعه نداشته‌اند که این موضوع، از نبود تعهد و قابلیت دولت‌ها در قبال برنامه نشئت می‌گیرد. به‌هرحال دستاورد برنامه‌ها در کشور تا تغییرات واقعی مدنظر برنامه که انتظار آن می‌رفته است، فاصلۀ زیادی دارد که گویای ضعف در فرایند برنامه‌ریزی و قابلیت اجراست. این پژوهش با هدف تحقق اهداف توسعه‌ای مبتنی بر مبانی نظری و نتایج مطالعۀ تطبیقی، قصد دارد تا الگوی برنامه‌ریزی توسعه‌ای را ارائه کند که خروجی آن، فقط سند برنامه نیست و دستاوردها و نتایج آن، اهداف توسعه را محقق می‌کند. این مهم جز با تدوین برنامه‌هایی که قابلیت اجرا داشته باشند و ارزیابی نتایج حاصل از اجرا که میزان تحقق اهداف را بسنجد، میسر نخواهد شد. بنابراین هدف از این پژوهش، تدوین الگویی اجرامحور از برنامه‌ریزی توسعه است که در آن، فرایند برنامه‌ریزی به اندازۀ محتوای آن اهمیت داشته باشد. روش: این پژوهش به‌صورت کیفی و تطبیقی و با مطالعۀ اسنادی انجام شده است. از روش تحلیل مضمون برای تحلیل داده‌ها استفاده شد؛ از همین رو، مؤلفه‌های فرایند برنامه‌ریزی مشتمل بر تدوین، اجرا، نظارت و ارزیابی و نوع برنامه، پس از بررسی تئوریک و مبتنی بر مبانی نظری، در اسناد مرتبط با برنامه‌ریزی توسعۀ ایران آسیب‌شناسی شد؛ سپس کشورهای چین، مالزی و هند نیز به همین روش بررسی شدند. یافته‌ها: یافته‌های مبتنی بر آسیب‌شناسی فرایند برنامه‌ریزی در ایران، از تمرکز و غیرمشارکتی بودن فرایند برنامه‌ریزی، از هم‌گسیختگی و ناهماهنگ‌بودن برنامه‌ها و اجرای آن، ضعف و بی‌توجهی در اجرا، سوگیری‌های سیاسی و کارشناسی‌نبودن فرایند تدوین و تصویب و در نهایت، نبود نظارت و پاسخ‌گویی در قبال تحقق برنامه حکایت می‌کند. به عبارت دیگر، نبود ظرفیت اجرا در کشور مشهود است؛ در حالی‌که در کشورهای منتخب مورد بررسی، این قابلیت با نهادسازی، حاکمیت قانون، برنامه‌ریزی مشارکتی، انسجام و استمرار فعالیت برنامه‌ریزی، رو به ارتقا بوده و دستاوردهای توسعه‌ای به همراه داشته است. نتیجه‌گیری: الگوی پیشنهادی این پژوهش برای افزایش ظرفیت دولت به‌منظور برنامه‌ریزی توسعه، به‌عنوان هدف و ابزار اجرای برنامه، یک مدل حلزونی است که علاوه‌بر قابلیت‌سازی برای حکومت، مبتنی بر دستاوردهای حاصل از اجرا در هر مرحله، به تعدیل و اصلاح برنامه‌ها و فرایندها بر اساس ارزیابی‌های مستمر اقدام می‌کند. برنامه‌ها از طریق برساخت مسائل خوب، به‌صورت مشارکتی تهیه می‌شود و بر اساس امکان‌پذیر بودن اجرای آن، در اولویت قرار می‌گیرد. برنامه با مشارکت ذی‌نفعان اجرا و نظارت می‌شود و در نهایت، دستاوردها ارزیابی و درس آموخته‌های آن، در راستای توانمندسازی استفاده می‌شود تا ظرفیت ارتقایافتۀ دولت، فرصت‌های جدیدی را در برنامه‌های اصلاحی یا آتی محقق کند. مؤلفه‌های ظرفیت حکومت، شامل ظرفیت اداری، قانونی، مالی و اجرایی، هم به‌عنوان هدف و هم به‌عنوان ابزار برای توسعه ضروری است. سند برنامه به‌تنهایی پایان برنامه‌ریزی نیست؛ بلکه بخشی از فرایند مشارکتی برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی نتایج است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| برنامه‌ریزی توسعۀ ملی؛ ظرفیت دولت؛ قابلیت اجرای برنامه؛ مدیریت مبتنی بر نتایج؛ مسئله‌محور | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Implementation-driven of Development Planning Model | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Vaezi1؛ Azam Houshangi2؛ Farshad Momeni3؛ Gholamreza Kazemian4 | ||
| 1Prof., Department of Public Administration, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran. | ||
| 2Ph.D. Candidate, Department of Public Administration, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran. | ||
| 3Prof., Department of Economic Planning and Development, Faculty of Economics, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran. | ||
| 4Associate Prof., Department of Public Administration, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Objective Despite Iran’s long history of national development planning and the considerable investment of human and financial resources, the country has not successfully realized the goals outlined in its plans. A major barrier to progress is the lack of a shared understanding of what development entails, which has created ambiguity around how it should be achieved. Over time, development planning has been approached differently by various governments—some have lacked the will to create a development plan, while others have refused to implement plans prepared by previous administrations. These issues stem from a lack of both commitment and capacity among governments to pursue and sustain development agendas. As a result, the actual outcomes of development plans in Iran have fallen short of expectations, highlighting weaknesses in both the planning process and implementation capacity. With the aim of addressing these shortcomings and promoting the realization of development goals grounded in theory and comparative study, this research seeks to propose a model of development planning that prioritizes implementation. The intended outcome is not merely the production of another plan document, but the achievement of tangible developmental results. This can only be accomplished by designing feasible plans and evaluating implementation outcomes to determine the degree to which goals have been met. Therefore, the purpose of this research is to propose an implementation-oriented development planning model in which the process of planning is valued as much as the content itself. Methods This research adopted a qualitative and comparative approach supported by documentary analysis. The data were analyzed using content analysis methodology. Key components of the planning process—formulation, implementation, monitoring, evaluation, and the nature of the programs—were studied in Iranian development planning documents. Following a theoretical review, these components were pathologically examined in the Iranian context and then compared with their counterparts in China, Malaysia, and India. Results Findings based on the pathology of Iran’s planning process reveal several critical issues: centralization and lack of participatory processes in planning, fragmentation and incoherence in both programs and their implementation, a lack of attention to execution, political interference, inadequate expertise in plan formulation and approval, and an overall absence of oversight and accountability in program implementation. These indicate a significant lack of implementation capacity in Iran. In contrast, the countries studied—China, Malaysia, and India—demonstrated growing implementation capacity through institution building, adherence to the rule of law, participatory planning, and the coherence and continuity of development initiatives, all of which contributed to their developmental successes. Conclusion The model proposed by this study to enhance governmental capacity for development planning—both as a goal and as a tool for program implementation—is a spiral model. This model builds government capacity through implementation achievements at each stage and continuously refines plans and processes based on ongoing evaluations. Programs are designed through participatory problem-solving and are prioritized based on implementation feasibility. Implementation and monitoring are conducted with the active involvement of stakeholders, and achievements are evaluated to derive lessons that inform future reforms and programs. Government capacity is defined through four essential components: administrative, legal, financial, and executive capabilities—each of which is vital as both an end goal and a means to support development. In this model, the program document is not the endpoint of planning, but part of an integrated, participatory cycle of planning, implementation, and evaluation aimed at achieving sustained and meaningful development. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| National development planning, Program implementability, Problem-driven, Results-based management, State capability | ||
| مراجع | ||
|
اندروز، مت؛ پریچت، لنت و ولکاک، مایکل (1399). توسعه به‌مثابۀ توانمندسازی حکومت، شواهد، تحلیل و عمل (جعفر خیرخواهان و مسعود درودی، مترجمان)، (چاپ دوم)، (با مقدمۀ احمد میدری) تهران: انتشارات روزنه.
متوسلی، محمود؛ مؤمنی، فرشاد؛ لاجوردی، رزیتا و رنجبر، محمد مجیر (1397). عقلانیت و آشفتگی در برنامه‌ریزیی (با تأکید بر تئوری عقلانیت گولت)، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 18(69)، 193-225.
متوسلی، محمود؛ بیگی هرچگانی، اسماعیل؛ فرمهینی فراهانی، بهراد (1399) کاربرد نهادگرایی استروم در برنامه‌ریزی توسعه. فصلنامه پژوهش‌های برنامه و توسعه، 1(3)، 10-35.
مک ناب، دیوید ای. (1395). روشهای تحقیق کمی و کیفی مدیریت دولتی و سازمانهای غیرانتفاعی (جلد اول)، (رضا واعظی و محمدرضا آزمندیان، مترجمان)، (اثر اصلی، 2008) تهران: انتشارات صفار.
واعظی، رضا؛ شمس، لیلا؛ ملکی، مصطفی (1400). مدیریت تطبیقی و توسعه (مفاهیم، نظریه‌ها و مدلها) (چاپ اول)، تهران: انتشارات صفار.
References Andrews, M., Prepchet, L. & Woolcock, M. (2019). Development as Empowerment of Government, Evidence, Analysis, Practice. (With an introduction by Ahmad Midari). (Jafar Khizkhahan and Masoud Daroudi, translators). (2th Ed.). Tehran: Daily Publications. (in Persian) Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 14, 77-101. Chimhowu, A. O., Hulme, D. & Munro, L. T. (2019). The ‘New’national development planning and global development goals: Processes and partnerships. World development, 120, 76-89. Fukuyama, F. (2014). America in decay: The sources of political dysfunction. Foreign Affairs, 93, 5. Fukuyama, F. (Ed.). (2008). Falling behind: explaining the development gap between Latin America and the United States. Oxford University Press. McNabb, D. E. (2008). Quantitative and Qualitative Research Methods in Public Administration and Nonprofit Organizations (Volume 1), (Reza Vaezi and Mohammad Reza Azmandian, translators), Tehran: Saffar Publications. (in Persian) Mehrotra, S. & Guichard, S. (Eds.). (2020). Planning in the 20th century and beyond: India's planning commission and the NITI Aayog. Cambridge University Press. Migai, J. A. (2023). An Assessment of the Implementation of Results Based Management Approach in the Public Sector: a Case Study of the National Treasury, Department of Government Investment and Public Enterprises (GIPE) (Doctoral dissertation, University of Nairobi). Motavaseli, M., Momeni, F., Lajevardi, R. & Ranjbar, M. M. (2018). Rationality and Chaos in Planning: An Emphasis on Goulet's Theory of Rationality. Economics Research, 18(69), 193-225. doi: 10.22054/joer.2018.8868 (in Persian) Motvaseli, M., Beigi Harcheganei, E. & Farmahini Farahani, B. (2020). Application of Elinor Ostrom's Institutionalism in Development Planning. Program and Development Research, 1(3), 10-35. doi: 10.22034/pbr.2020.109231 (in Persian) Munro, L. T. (2020). The resurgence of national development planning: how did we get back here?. International Development Planning Review, 42(2), 127-138. Namey, E., Guest, G., Thairu, L., & Johnson, L. (2008). Data reduction techniques for large qualitative data sets. Handbook for team-based qualitative research, 2(1), 137-161. North, D. C. (1990). Institutions, Institutional Change and Economic Performance, Cambridge University Press, New York. Ubels, J., Acquaye-Baddoo, N. A., & Fowler, A. (Eds.). (2010). Capacity development in practice. Earthscan. UNDP (2009). Handbook on planning, monitoring and evaluating for development results, United Nations Development Programme. Vaezi, R., Shams, L. & Maleki, M. (2021). Comparative and Development Administration (concep, Theories and Models) Tehran, Saffar. (in Persian) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 19 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 8 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب