پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,839 |
| تعداد مقالات | 73,822 |
| تعداد مشاهده مقاله | 136,406,968 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 106,135,810 |
جستاری بر تطبیق پروفایل کیفری در روانشناسی جنایی و دینی: ارائه الگوی نحوه برخورد با مجرمین گنهکار در آموزه‌های قرآنی و اسلامی | ||
| قرآن و روانشناسی | ||
| مقاله 5، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 2، خرداد 1402، صفحه 94-71 اصل مقاله (2.39 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| سیدمحمدرضا موسوی فرد* 1؛ مریم فراتی2 | ||
| 1گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران | ||
| 2گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| هدف این پژوهش، بررسی تطبیقی دیدگاه‌های روانشناسی جنایی و تعالیم قرآنی-اسلامی در نحوه برخورد با مجرمین بوده است. این مطالعه درصدد است تا با تطبیق ابزار علمی پروفایل جنایی با آموزه‌های دینی در زمینه توبه، اصلاح و بازگشت به جامعه، الگویی انسانی و کارآمد برای سیاست‌گذاری کیفری ارائه دهد که ضمن حفظ عدالت، به بازپروری مجرم و کاهش تکرار جرم کمک کند. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش بوده که چگونه می‌توان از طریق پیوند پروفایل جنایی با مبانی دینی، به مدلی تلفیقی دست یافت که هم جنبه‌های قانونی و بازدارنده را رعایت کند و هم نگاهی اصلاح‌محور و پیشگیرانه داشته باشد. همچنین به بررسی ظرفیت‌های آموزه‌های اسلامی، مانند توبه و عفو، در هم‌افزایی با ابزارهای روانشناسی جنایی برای ایجاد سیاستی کیفری متوازن پرداخته شده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر بررسی منابع کتابخانه‌ای و اسناد علمی بوده است. داده‌ها از متون دینی معتبر ازجمله قرآن کریم، روایات اسلامی و کتب فقهی، و همچنین مقالات و کتب علمی در حوزه جرم‌شناسی و روانشناسی جنایی گردآوری شدند. منابع با معیارهایی نظیر اعتبار علمی، تاریخ انتشار (طی بیست سال گذشته) و ارتباط مستقیم با موضوع انتخاب شدند. مراحل تحقیق شامل جمع‌آوری منابع از کتابخانه‌های دانشگاهی و پایگاه‌های داده علمی، دسته‌بندی آنها به دو گروه دینی و روان‌شناختی، و تحلیل تطبیقی مفاهیم کلیدی مانند شخصیت مجرم، توبه و اصلاح بود. تحلیل محتوا برای استخراج نقاط اشتراک و تفاوت‌ها به‌کار گرفته شد، تا چارچوبی نظری برای مدل تلفیقی تدوین گردد. محدودیت این روش، وابستگی به منابع موجود و عدم امکان پژوهش میدانی به دلیل ماهیت نظری موضوع بود. یافته‌های پژوهش نشان داد که اصول قرآنی مانند توبه، اصلاح، عفو، عدالت و حفظ کرامت انسانی، ظرفیت بالایی برای هم‌راستاسازی با ابزارهای روانشناسی جنایی، به‌ویژه پروفایل جنایی داشتند. پروفایل جنایی با تحلیل ویژگی‌های روانی و رفتاری مجرم، امکان شناخت دقیق‌تر علل جرم و طراحی مداخلات مؤثر را فراهم کرد. از سوی دیگر، آموزه‌های اسلامی بر اصلاح اخلاقی و بازگشت مجرم به جامعه از طریق توبه و تربیت دینی تأکید داشتند. بررسی تطبیقی نشان داد که هر دو رویکرد، به جای تمرکز صرف بر مجازات، به درک علل ریشه‌ای جرم و بازپروری مجرم اهمیت داده‌اند. این هم‌افزایی می‌تواند به سیاست‌های کیفری منجر شود که نه‌تنها نظم اجتماعی را حفظ کند، بلکه با ارائه فرصت‌های اصلاحی، از تکرار جرم نیز جلوگیری شود. برای مثال، ترکیب پروفایل جنایی با آموزه‌های توبه می‌تواند به شناسایی مجرمانی با پتانسیل اصلاح و طراحی برنامه‌های بازپروری متناسب با شخصیت آنها کمک کند. تلفیق پروفایل جنایی با اصول اسلامی می‌تواند به الگویی نوین و انسانی برای مواجهه با مجرمین منجر شود که در عین رعایت عدالت، بر بازپروری و پیشگیری از جرم تمرکز دارد. این مدل تلفیقی، با بهره‌گیری از شناخت علمی روانشناسی جنایی و بصیرت اخلاقی-معنوی اسلام، سیاست‌های کیفری‌ای را پیشنهاد می‌دهد که مجازات‌ها را هدف‌مند، متناسب و انسانی می‌سازد. این رویکرد نه‌تنها در حفظ نظم اجتماعی اثربخش است، بلکه با تقویت کرامت انسانی و ارائه فرصت‌های اصلاحی، از بازگشت مجرم به چرخه جرم جلوگیری می‌کند. برای اثربخشی بیشتر، پیشنهاد می‌شود این مدل با مطالعات میدانی و تجربی تکمیل شود، تا کاربرد عملی آن در نظام‌های قضایی بررسی گردد. این همگرایی می‌تواند به بهبود نظام عدالت کیفری در جوامع اسلامی و حتی غیراسلامی کمک کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آموزه‌های اسلامی؛ پروفایل جنایی؛ توبه؛ جرم؛ مجرم؛ روانشناسی جنایی؛ عدالت کیفری؛ روانشناسی دینی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Comparative Inquiry into Criminal Profiling in Forensic and Religious Psychology: Presenting a Model for Addressing Sinful Offenders in Qur’anic and Islamic Teachings | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Seyed MohammadReza Mousavifard1؛ Maryam Forati2 | ||
| 1Department of Criminal Law and Criminology, Semnan Branch, Islamic Azad University, Semnan, Iran | ||
| 2Department of Criminal Law and Criminology, Damghan Branch, Islamic Azad University, Damghan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The aim of this research is to conduct a comparative study of the perspectives of forensic psychology and Qur’anic–Islamic teachings regarding the treatment of offenders. This study seeks to align the scientific tool of criminal profiling with religious teachings on repentance (tawbah), reform (islāh), and reintegration into society, in order to propose a humane and effective model for criminal policymaking that preserves justice while facilitating offender rehabilitation and reducing recidivism. The central question addressed is how criminal profiling can be integrated with religious foundations to develop a combined model that observes legal and deterrent aspects while also adopting a reform-oriented and preventive outlook. The study further examines the capacities of Islamic teachings—such as repentance and forgiveness (‘afw)—in synergy with forensic psychological tools to formulate a balanced penal policy. The research method is descriptive-analytical, based on the review of library resources and scientific documents. Data were collected from authoritative religious sources, including the Holy Qur’an, Islamic traditions (riwāyāt), and jurisprudential works, as well as from scholarly books and articles in the fields of criminology and forensic psychology. The sources were selected based on criteria such as academic credibility, publication within the past twenty years, and direct relevance to the subject matter. The stages of research included gathering materials from university libraries and academic databases, categorizing them into religious and psychological groups, and conducting a comparative analysis of key concepts such as criminal personality, repentance, and reform. Content analysis was employed to extract commonalities and differences, which were then used to construct a theoretical framework for the integrated model. A limitation of this approach was its reliance on existing sources and the absence of field research, owing to the theoretical nature of the topic. The findings revealed that Qur’anic principles such as repentance, reform, forgiveness, justice, and the preservation of human dignity possess significant capacity for alignment with forensic psychological tools, particularly criminal profiling. Criminal profiling, through analyzing the psychological and behavioral characteristics of offenders, enables a more precise understanding of the causes of crime and facilitates the design of effective interventions. Conversely, Islamic teachings emphasize moral reform and the reintegration of offenders into society through repentance and religious training. The comparative analysis indicated that both approaches, rather than focusing solely on punishment, prioritize understanding the root causes of crime and the rehabilitation of offenders. This synergy can yield criminal policies that not only preserve social order but also prevent recidivism by providing opportunities for reform. For instance, the integration of criminal profiling with the doctrine of repentance can assist in identifying offenders with the potential for reform and in designing rehabilitation programs tailored to their personality traits. The fusion of criminal profiling with Islamic principles may thus lead to an innovative and humane model for addressing offenders that, while ensuring justice, emphasizes rehabilitation and crime prevention. This integrated model, by combining the scientific insights of forensic psychology with the moral–spiritual wisdom of Islam, proposes criminal policies that render punishments purposeful, proportionate, and humane. Such an approach is not only effective in maintaining social order but also prevents offenders from re-entering the cycle of crime by enhancing human dignity and offering opportunities for reform. For greater effectiveness, it is recommended that this model be complemented with empirical and field studies in order to examine its practical applicability within judicial systems. This convergence can contribute to the improvement of criminal justice systems in both Islamic and non-Islamic societies. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islamic Teachings, Criminal Profiling, Repentance (Tawbah), Crime, Offender, Forensic Psychology, Criminal Justice, Religious Psychology | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آقاپور، علی؛ پورجمال، یعقوب (1400). جایگاه نهاد توبه در سقوط مجازات حد از منظر فقه و قانون. فقه و حقوق نوین، 2(8).
ابراهیمی، زهرا (1400). پاسخ به شبهاتی در ارتباط با برخورد با مجرمان در نگاه دین. قابل دسترس در:
https://mehrnews.com/xW2gL
ارمی، ابوالقاسم؛ وحدتی شبیری، سید حسن (1398). بررسی مبانی و ادلّه دام‌گستری در متون دینی. پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن، 8(1)، ص83-108.
بیک، محمدتقی؛ آقابابایی، ناصر؛ فتحی آشتیانی، علی (1394). رابطه احساس گناه و شرم با دینداری و سلامت روان. پژوهشنامه روانشناسی اسلامی، 1(1).
جاویدی، مجتبی (1397). علت‌شناسی جنایی در سنجه حکمت اسلامی. مطالعات حقوقی، 10(29).
جمشیدی، جواد (1395). بررسی ویژگی‌های منافقان در قرآن کریم. پویش در آموزش علوم انسانی، 1(2)، ص35-44.
حبیب‌زاده، محمدجعفر (1397). اصل برائت در حقوق کیفری اسلامی. فقه و حقوق اسلامی، 9(1)، ص35-45.
حسن‌زاده، صالح (1392). نحوه برخورد با بغات در فقه با تکیه بر قرآن کریم. سراج منیر، شماره 12.
خمینی، سید روح‌الله (۱۴۲۱ق). تحریر الوسیله. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج2.
رحمدل، منصور (1396). بازپروری مجرمان از منظر جرم‌شناسی. تحقیقات حقوقی، 12(3)، ص65-80.
سرخوش، جواد؛ حسن‌پور اصیل، سودابه (1399). تبیین ماهیت اصلاح مجرم و مصادیق آن در تأثیرگذاری توبه در محاکم. در: شیراز: نخستین کنفرانس ملی حقوق، فقه و فرهنگ.
شیخ بهائی، محمد (1431ق). الأربعون حدیثا. محقق: القسم الثقافی لجماعة العلماء و المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم المقدسة. قم: جماعة العلماء و المدرسین فی الحوزة العلمیة.
شیخ، سعید (1403). تحلیل فقهی- حقوقی خشونت جنسی علیه زنان با تأکید بر روانشناسی جنایی در پرتو اسناد و کنوانسیون‌های بین‌المللی. رسالت حقوق کیفری، 6(12)، ص1-25.
طباطبایی، سید محمدحسین (۱۳۹۰). تفسیر المیزان. تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه، ج16.
قدسی، ابراهیم؛ قلی‌زاده، بهروز؛ شیخ اسلامی، عاطفه (1400). پیشگیری از تکرار جرم با حفظ کرامت انسانی بزهکار با نگاهی به آموزه‌های جرم‌شناختی. پژوهش‌های حقوقی، 20(45).
کارگری، نوروز (1402). علت‌یابی اقدامات تروریستی بر پایه نظریات جرم‌شناختی. تحقیقات حقوقی، 26(101).
کریم‌پور، نسرین؛ فرامرزی بابادی، محمد (1402). جرم‌انگاری از دیدگاه روانشناسی مطابق قوانین ایران. در: مجموعه مقالات سومین کنفرانس بین‌المللی علوم تربیتی، روانشناسی، مشاوره، آموزش و پرورش.
محقق حلّی، جعفربن حسن (1429ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، ج4.
میرانی، ارسطو (1398). خاستگاه روانی احساس گناه در عهد عتیق و عهد جدید: رهیافتی روان کاوانه. پژوهشنامه ادیان، 13(25)، ص265-289.
ناصری، جعفر؛ ناظمی اشنی، محمدحسین؛ سلیمی، علیرضا؛ حسینی، سید علیرضا (1399). جایگاه توبه در سقوط جرایم علیه امنیت ملی از منظر فقهی و حقوقی. پژوهش‌های فقهی، 16(4).
نجفی ابرندآبادی، علی حسین (1394). جرم‌شناسی و عدالت کیفری اسلامی. تهران: انتشارات میزان.
نجفی، محمدحسن (۱۴۰۴ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج41.
Bartol, C.R. & Bartol, A.M. (2021). Criminal behavior: A psychological perspective. 12th ed. Boston: Pearson.
Canter, D. (2000). Offender profiling and criminal differentiation. Legal and Criminological Psychology, 5(1). https://doi.org/10.1348/135532500167958
Daly, M. & Wilson, M. (1997). Crime and Conflict: Homicide in Evolutionary Psychological perspective. Crime and Justice, no. 22. https://doi.org/10.1086/449260
Devery, C. (2010). Criminal profiling and criminal investigation. Journal of Contemporary Criminal Justice, 26(4). https://doi.org/10.1177/1043986210377108
Douglas, J.E. & Burgess, M. (1986). Criminal Profiling - A Viable Investigative Tool Against Violent Crime. FBI Law Enforcement Bulletin, 55(12).
Douglas, J.E., Burgess, A.W., Burgess, A.G. & Ressler, R.K. (1992). Crime classification manual: A standard system for investigating and classifying violent crimes. San Francisco: Jossey-Bass.
Holmes, R.M. & Holmes, S.T. (2008). Profiling violent crimes: An investigative tool. 4th ed. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Jacobsson, M. (2023). Experience of guilt in court hearings-Comparing rape, assault, and fraud cases. International Journal of Social Welfare, 33(1). https://doi.org/10.1111/ijsw.12598
Kaya, Ş., Tasic, G., Baykara, S., Kilic, N. & Özsoy, F. (2023). Feelings of guilt, shame, and forgiveness of the detainees and convicts in a psychiatric prisoner’s service. Family Practice and Palliative Care, 8(2). https://doi.org/10.22391/fppc.1219568
Kiryakin, A. (2023). Guilt and Responsibility for Crime in the Philosophical Views of L.N. Tolstoy and F.M. Dostoevsky. Logos et Praxis, p. 49-59. https://doi.org/10.15688/lp.jvolsu.2023.2.6. Tonry, M. (2011). Punishment and crime: The limits of punitive crime control. Oxford: Oxford University Press.
Turvey, B.E. (2011). Criminal profiling: An introduction to behavioral evidence analysis. Academic press.
Wood, H. (2014). Internet offenders from a sense of guilt Routledge eBooks. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,210 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 95 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب