تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,112,407 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,216,176 |
بررسی شاخص های کیفیت زندگی مؤثر بر میزان رضایتمندی ساکنان سکونتگاه های غیررسمی (مطالعۀ موردی: محله فرحزاد تهران- فرحزاد شمالی) | ||
پژوهشهای جغرافیای انسانی | ||
مقاله 8، دوره 47، شماره 1، فروردین 1394، صفحه 97-117 اصل مقاله (1.62 M) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhgr.2015.51218 | ||
نویسندگان | ||
صبا خراسانی مقدم1؛ سید عباس یزدانفر* 2؛ سید باقر حسینی3 | ||
1دانشجوی دکتری معماری، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران | ||
2استادیار معماری، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران | ||
3دانشیار معماری، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران | ||
چکیده | ||
در سکونتگاههای غیر رسمی، وجود نابسامانیهای فراوان در ابعاد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، زیستمحیطی و... سطح زندگی ساکنان را کاهش داده است و مهمترین هدف توسعة پایدار، یعنی بهبود کیفیت زندگی و رضایتمندی ساکنان را با تهدید جدی روبهرو ساخته است. با توجه به اینکه توسعة پایدار با برآوردن نیازهای بشر، متضمن دستیابی به کیفیت زندگی و رضایتمندی در ابعاد مختلف برای همگان است، بهنظر میرسد توجه به ابعاد کیفیت زندگی و ارتقای آنها، یکی از راههای بازیابی رضایتمندی و تحقق اهداف توسعة پایدار در این سکونتگاههاست. هدف پژوهش حاضر، تعیین و بررسی ابعاد مختلف کیفیت زندگی مؤثر بر رضایتمندی ساکنان سکونتگاههای غیر رسمی در چارچوب اهداف توسعة پایدار است. روش تحقیق، پیمایشی است و دادهها براساس پرسشنامه گردآوری شدهاند. برای ارزیابی پایایی ابزار پژوهش، از روش کرونباخ و درجهت تعیین روایی، از روایی صوری استفاده شده است. جامعة آماری با حجم نمونة 110 نفر، شامل ساکنان سکونتگاههای غیر رسمی محلة فرحزاد تهران است و تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار spss صورت گرفته است. براساس نتایج، رضایتمندی ساکنان از کیفیت زندگی، در حد متوسط 5>72/2>1 با میانة نظری 3 ارزیابی شد. همچنین مطابق یافتهها، رابطة معناداری بین متغیرهای مشارکت اجتماعی (467/0r=)، همبستگی اجتماعی (477/0r=)، امنیت اجتماعی (458/0r=)، بهداشت محیط (212/0r=)، ایمنی محیط (247/0r=)، فضاهای گذران اوقات فراغت (209/0r=)، سازماندهی کالبدی فضایی ساختمانها (211/0r=) و تراکم ساختمانی (205/0r=)، با رضایتمندی ساکنان از کیفیت زندگی وجود دارد. نتایج رگرسیون چندگانه نشان میدهد که متغیر وابسته، بهطور مستقیم، از متغیرهای مشارکت اجتماعی، بهداشت محیطی، سیمای کالبدی، تراکم ساختمانی و وجود فضاهای گذران اوقات فراغت تأثیر میپذیرد و درمجموع، این متغیرها توانستهاند مقدار 533/0R2= از تغییرهای متغیر وابسته را تبیین کنند. | ||
کلیدواژهها | ||
توسعة پایدار؛ رضایتمندی؛ سکونتگاه غیر رسمی؛ کیفیت زندگی؛ محلة فرحزاد | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Investigation about the Factors of Life Quality Affecting Resident's Satisfaction in Informal Settlements (Case Study: Farahzad-Tehran, North Farahzad) | ||
نویسندگان [English] | ||
Saba khorasani Moghadam1؛ Seyyed Abbas yazdanfar2؛ Seyyed Bagher Hosseini3 | ||
1PhD candidate in architecture, Faculty of Architecture and Urbanism, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran | ||
2Assistant professor of architecture, Faculty of Architecture and Urbanism, Iran University of Science and Technology, Tehran Iran | ||
3Associate professor of architecture, Faculty of Architecture and Urbanism, Iran University of Science and Technology, Tehran Iran | ||
چکیده [English] | ||
Introduction Due to the uncontrollable process of urbanisation, within the next 30 years, up to nearly two-thirds of theworld’s population will be living in urban areas. Most of this overwhelming urbanization is expected to occur in unplanned and underserved cities in the developing world. Along with the creation of a great upset for ecosystems, infrastructure, and the capacity of local governments, the most striking aspect of this tremendous rate of urbanisation in the developing world is the extent of informal settlements which provide shelter to as much as 32-85% of the population [9] and may cover up to one third to one half of the urbanized areas of the cities.Informal settlements are the phenomena that exist in many urban parts of the world and it involves problems such as bad living conditions, poor service standards and absence of secure tenure. Since the 1960s, informal settlement interventions have been a hot topic in developing countries, especially Iran and several models have been applied to solve the situation. These areas are one of the most serious threats to sustainable development and affect the resident’s life quality.It seems that, improving the life quality could be a way to achieve the sustainable development goals. Indeed, an increasing life quality policy affects satisfaction of residents, which is one of the main goals of sustainable development. Some of the most common attributes of informal settlements are: they are built without proper professional assistance; built for the larger part by low-income urban dwellers for whom existing formal avenues are hardly realistic options; constructed with local building materials, skills, designs and technology and do not adhere to formal/legal building codes and standards. Based on population density, proportion of apartments, the number of persons per dwelling unit and housing conditions of the informal settlements can be divided into four main categories: i) The affluent settlements have the highest housing standards: substandard housing constitutes less than 15% of the dwelling stock, crowding rate is less than three persons per dwelling unit and about 40% of the fabric of thesesettlements is made of multi-storey apartment buildings; ii) The moderate settlements: have less housing quality, density and use of the housing space is similar to the above and apartment buildings made up less than 20% of the settlements of residential buildings; and iii) slums: the worst form of informal settlements, characterized by total lack of basic services. Methodology The used methods are interviews with key persons, literature studies, analysis of aerial photos, systematic observations, taking photographs and case study. During the fieldwork a participatory method is used to involve the residents in the process. The aim of this is to understand the needs, opinions and demands of residents in these areas. This method includes interviews with residents. Furthermore, the walk through method is used; observation and documentation of the existing situation while walking within the area.We also use a previous analysis of the implementation of basic services in informal settlements. We attend meetings with the area of Project Steering Committee, to understand the complexity of the project and to receive information of the problems within the area. Results and discussion Even though informal settlements consist of bad living conditions, they still can be seen as places of hope, of creativity and of resourcefulness. As they are usually resourceful because they are fast, ingenious, full of inventive surprises, and highly productive. According to the results, the social factor has the most influence on the residens satisfaction in informal settlements of Farahzad and it could be considered as a main factor in redevelopment programs. Conclusion It can be concluded that the social factor has the most importance in residents satisfaction as a main factor in redevelopment programs. It seems that, improvement in the life quality could be a way to achieve the sustainable development goals. Indeed, an increase in life quality policy affects resident satisfaction. This is one of the main goals of sustainable development. This reshapes the informal settlements urban system, in a way that may generate a higher level of quality. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Informal Settlement, Life Quality, North Farahzad, resident’s satisfaction, Sustainable Development | ||
مراجع | ||
اباذری، یوسفعلی و دیگران، 1383 ، رضایت از زندگی و ارزیابی اجتماعی: کارگاه تحلیل یافتههای پیمایش ارزشها، طرح های ملی. .2 بحرینی، حسین، 1391 ، تحلیل فضاهای شهری، مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران. .3 جمشیدیها، غلامرضا، 1383 ، تعلقات اجتماعی و اثرات آن بر بازگشت مهاجرین افغانی، نامة علوم اجتماعی، شمارة 23 ، صص 43 - 68 . .4 حاجیوسفی، علی، 1387 ، حاشیهنشینی شهری و فرایند تحول آن، هفتشهر، سال سوم، شمارة 8 ، صص 12 - 24 . .5 حبیب، فرح، 1386 ، رویکرد پایداری در متن شهرسازی، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دورة نهم، شمارة 1 ، صص 111 - 112 . .6 دهخدا، علی اکبر، 1388 ، لغتنامة دهخدا، دانشگاه تهران، تهران. .7 رفیعیان، مجتبی و دیگران، 1388 ، سنجش میزان رضایتمندی سکونتی ساکنان محلة نواب، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شمارة 67 ، صص 53 - 68 . .8 ساروخانی، باقر، 1389 ، روش تحقیق در علوم اجتماعی، جلد اول، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی . .9 سفلایی، فرزانه، 1382 ، پایداری عناصر اقلیمی در معماری سنتی ایران، مجموعة مقالات همایش بهینهسازی مصرف سوخت در ساختمان، جلد 1 ، صص 133 - 154 . .10 شیعه، اسماعیل، 1380 ، مقدمهای بر مبانی برنامهریزی شهری، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران. .11 صادقی، رسول و اسدالله نقدی، 1385 ، حاشیهنشینی چالشی فراروی توسعة پایدار شهری با تأکید بر شهر همدان، جامعه شناسی و علوم اجتماعی، شمارة 20 ، صص 213 - 234 . .12 صرافی، مظفر، 1387 ، بهسوی تدوین راهبرد ملی ساماندهی اسکان غیر رسمی، هفتشهر، سال سوم، شمارههای 9 و 10 ، صص 3 - 6 . .13 عزیزی، محمدمهدی، 1380 ، توسعة شهری پایدار: برداشت و تحصیلی از دیدگاههای جهانی، صفه، شمارة 33 ، صص 14 - 27 . .14 عظیمی، آزاده، 1389 ، ابعاد و شاخصهای کیفیت زندگی شهری، شوراها، شمارة 55 ، صص 4 - 8 . .15 عظیمی، مژگان، 1382 ، رابطة رضایت از زندگی و دینداری در بین دانشآموزان، ادارة تحقیقات آموزش و پرورش خراسان، مشهد. .16 علیخواه، فریدون، 1383 ، سنجش مفاهیم اساسی علوم اجتماعی، جلد اول، طرحهای ملی، تهران. .17 فرجی ملایی، امین، 1389 ، تحلیل شاخصهای کیفیت زندگی شهری و برنامهریزی برای بهبود آن، پایاننامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تهران. .18 قرخلو، مهدی، عبدی ینگیکند، ناصح و سعید زنگنه شهرکی، 1388 ، تحلیل سطح پایداری شهری در سکونتگاههای غیر رسمی، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شمارة 69 ، صص 1 - 16 . .19 قهرمان، آرش، 1389 ، بررسی مفهوم رضایت از زندگی و سنجش آن در میان دانشجویان دختر و پسر، دوفصلنامة تخصصی پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، صص 81 - 106 . .20 لطفی، صدیقه، 1388 ، مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامهریزی شهری، جغرافیای انسانی، صص 65 - 80 . محسنی، منوچهر، 1380 ، بررسی آگاهیها، نگرشها و رفتارهای اجتماعی فرهنگی در ایران، تهران، دبیرخانة شورای فرهنگ عمومی. .22 محمودی، محمدمهدی، 1388 ، توسعة مسکن همساز با توسعة پایدار، دانشگاه تهران، تهران. .23 مشاور سراوند، 1389 ، طرح تفصیلی منطقة 2 شهر تهران، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران. .24 نایبی، هوشنگ، 1375 ، سنجش میزان احساس خوشبختی سرپرستان خانوارهای تهرانی، پایاننامة کارشناسی ارشد رشتة جامعهشناسی، مرکز پژوهشهای بنیادی وزارت ارشاد. 25. Abazari, Y., 2004, Life Satisfaction and Social Evaluation, Ministry of Culture and Islamic Guidance, Tehran. (In Persian) 26. Adams, D., 1969, Analysis of Life Satisfaction Iindex, Journal of Gerontology, No. 24. 27. Alikhah, F., 2004, Exploring Basic Concepts of Social Sciences, National plans Publications, Tehran. (In Persian) 28. Amerigo, M., and Aragones, J. I., 1997, A Theoretical and Methodological Approach to the Study of Residential Satisfaction, Journal of Psychology, No. 17 , PP. 47-57. 29. Azimi, A., 2010, Dimensions and Indicators of Urban Life Quality, Shoraha, No. 55, PP. 4-8. (In Persian) 30. Azimi, M., 2003, Relationship between Religiosity and Life Satisfaction among Students, Department of Education investigation Khorasan, Mashhad. (In Persian) 31. Azizi, M., 2001, Sustainable Urban Development: Understanding the Worldviews, Soffeh, No. 33, PP. 14-27. (In Persian) 32. Bahreini, H., 2012, Analysis of Urban Spaces, Institute of Tehran University Publications, Tehran. 33. Blomquist, G. C., Berger, M. C. and Hoehn, J. P., 1988, New Estimates of Life Quality in Urban Areas, American Economic Review, No. 78, PP. 89-107. 34. Boyer, R. and Savageau, D., 1981, Places Rated Almanac, Rand McNelly, Chicago. 35. Chepman, D., 2007, Creating Neighborhoods and Places of the Human Environment, Translated By: Faryadi, Sh. and Tabibian, M., Institute of Tehran University Publications, Tehran. 36. Dehkhoda, A., 2009, Dehkhoda Dictionary, Tehran University Publications, Tehran. 37. Dwyer, A., 2004, Quantifying Social Vulnerability: A Methodology for Identifying Those at Risk to Natural Hazards, GeoCat No. 61168, Geoscience Australia. 38. Evans, D. R., 1994, Enhancing Quality of Life in the Population at Large, Social Indicators Research, No. 33, PP. 47-88. 39. Faraji Molayie, A., 2010, Indicators of the Urban Life Quality and Planning for its Improvement, M.S thesis Course, Geographical Field, Tehran University. (In Persian) 40. Gahreman, A., 2010, Study and Measurement of Life Satisfaction among Male and Female Students, Journal of Young Research, No.4, PP. 81-106. (In Persian) 41. Gharkhloo, M., Abdi N., Zanganeh S., 2009, Analysis Level of Sustainability in Informal Settlements, Human Geography Research, No. 69, PP. 1-16. (In Persian) 42. Gifford, R., 2009, Environmental Perception and Cognition, Translated By: Dehbashi, N., Architecture and Culture, No. 2/3. (In Persian) 43. Habib, F., 2007, Approach in the Context of Sustainable Urban Development, Environmental Science and Technology, Vol. 9, No. 1, PP. 111-112. (In Persian) 44. Hajyousefi, A., 2008, Urban Marginalization and Transformation Process, Haft Shahr, No. 8, PP. 12-24. (In Persian) 45. Healthy City Toronto, 2000, Toronto's First State of City Report, Healthy City Project, Toronto. 46. Hokao, J., 2006, Research on Residential Lifestyles in Japanese Cities from the Viewpoints of Residential Preference, Residential Choice and Residential Satisfaction, Landscape and Urban Planning, No. 78, PP. 165-178. 47. Ingelhart, R., 2005, Cultural Shift in Advanced Industrial Society, Translated By: Vatar, M., Kavir, Tehran. (In Persian) 48. Jamshidiha, Gh., 2004, Social Belonging and Its Impact on the Return of Afghan Refugees, Journal of Social Science Letters, No. 23, PP. 43-68. (In Persian) 49. Kalen, G., 2011, Selection of Urban Landscape, Translate By: Tabibian, M., Tehran University Publications, Tehran. (In Persian) 50. Lackland, David., 2001, Life Satisfaction among Students, Social Indicators. 51. Lansing, J. B. and Marans, R. W., 1989, Evaluation of Neighborhood Quality, AIP Journal, No. 20, PP. 195-199. 52. Linch, K., 2011, Face of the City, Translated By: Mozeyeni, M., Tehran University Publications. Tehran. (In Persian) 53. Liu, B. C., 1976, Quality of Life Indicators in US Metropolitan Areas, Praeger, New York. 54. Lotfi, S., 2009, The Concept of Urban Life, Human Geography, No. 4, PP. 65-80. 55. Mahmoodi, M., 2009, Housing Development Compatible with Sustainable Development, Tehran University Publications, Tehran. (In Persian) 56. Massam, B. H., 2002, Quality of Life: Public Planning and Private Living, Progress in Planning, No. 58, PP. 141–227. 57. Mcintosh, Cameron N., 2001, Report on the Construct Validity of the Temporal Satisfaction with Life Scale, Social Indicators Research, No. 54. 58. Michelson, W., 2001, An Empirical Analysis of Urban Environmental Preference, Institute of Planners, No. 31, PP. 355-360. 59. Mohseni, M., 2001, Exploring Social Knowledge, Attitudes and Behaviors in Iran, General Secretariat of the Council, Tehran. (In Persian) 60. Nayebi, 1996, Measuring Happiness amongst Households in Tehran, Master's thesis Course in Sociology, Foundation Research Center of the Ministry of Culture. (In Persian) 61. Protassenko, T., 1997, Dynamics of the Standard of Living in St. Petersburg durin Economic Reform, International Journal of Urban and Regional Research. No. 21, PP. 445-454. 62. Rafiyan, M. and Associates, 2009, Measuring Residential Satisfaction in Nawab Neighborhood, Human Geography Research, No. 67, PP. 53-68. 63. Sadeghi R. and Naghdi A., 2006, Marginalization as a Challenge of Urban Sustainable Development, Sociology and Social Sciences, No. 20, PP. 213-234. (In Persian) 64. Santos, L. D. and Martins, I., 2007, Monitoring Urban Quality of Life: The Porto Experience, Social Indicators Research, No. 80, PP. 411–425. 65. Saravand Consulting Company, 2011, Detailed Design District 2 of Tehran, Department of Housing and Urban Development, Tehran. (In Persian) 66. Sarookhani, B., 2010, Research Methods in Social Sciences, Humanities and Cultural Studies Publications. (In Persian) 67. Sarrafi, M., 2008, National Strategy to Organize an Informal Settlement, Haft Shahr, Vol. 3, No. 9/10, PP. 3-6. (In Persian) 68. Shiee E., 2001, Introduction to the Principles of City Planning, Iran University of Science and Technology, Tehran. (In Persian) 69. Soflaiee F., 2003, Stability Elements in Traditional Iranian Architecture, Proceedings of the Symposium on Energy Conservation in Buildings, PP. 133-154. (In Persian) 70. Stover, M. E. and Leven, C. L., 1992, Methodological Issues in the Determination of the Quality of Life in Urban Areas. Urban Studies, No. 29, PP. 737-754. 71. Sufian, A. J. M., 1993, A Multivariate Analysis of the Determinants of Urban Quality of Life in the World's Largest Metropolitan Areas, Urban Studies, No. 30, PP. 1319-1329. 72. Turksrer, A., 2000, Possibilities and Limitations for the Measurment For The Quality of Life in Urban Areas, Social Indicators Research, No. 53. 73. Ulengin, B. and Guvenc, U., 2001, A Multidimensional Approach to Urban Quality of Life: The Case of Istanbul, European Journal of Operational Research, No. 130, PP. 361-374. 74. UNDP, 1994, Human Development Report, Oxford University Press. 75. UNESCO, 1997, Educating for a Sustainable Future, UNESCO, Government of Greece, Theasalonik. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,158 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,113 |