پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,113,044 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,216,872 |
نقد و بررسی اصول نورشناسی غلامحسین جونپوری | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| مقاله 6، دوره 46، شماره 2، اسفند 1392، صفحه 237-257 اصل مقاله (707.5 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2017.237268.653786 | ||
| نویسندگان | ||
| ایرج نیک سرشت* 1؛ نعیم شرافت2 | ||
| 1عضو هیات علمی دانشگاه تهران | ||
| 2دانشجوی دکتری تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی | ||
| چکیده | ||
| در این مقاله فصل دوم از کتاب جامع بهادرخانی با موضوع نورشناسی برای شرح و نقد برگزیده شده است. سوال مبنایی این مقاله بررسی میزان اثرپذیری نورشناسی جامع بهادرخانی از مکاتب قدیم و جدید است. فرضیه اصلی این است که جامع بهادرخانی با وجود تمام پیشرفت‌های حاصل شده در نورشناسی جدید، همچنان بر اساس متون نورشناسی هندسی دوره یونانی و دوره اسلامی موجود در زمان خود به نورشناسی می‌نگرد و پافراتر از ریاضیات اقلیدسی نمی‌گذارد. این در حالی است که بر اساس مصادیقی از روابط هندسی و آخرین اکتشافات نجومی که جونپوری در کتاب خود بدان اشاره می‌کند، احتمالا او از آخرین تحولات نورشناسی هندسی جدید زمان خود نیز مطلع بوده است. حال بر اساس این فرضیه اصلی، فرضیه دیگری نیز به ذهن خطور می‌کند و آن اینکه: نورشناسی به طور خاص و ریاضی به طور عام شامل حساب، هندسه، نجوم و نورشناسی، در قرن نوزده میلادی شبه قاره بیشتر جنبه هندسی داشته و از عمق فلسفی بی‌بهره بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| "جامع بهادرخانی"؛ "غلامحسین جونپوری"؛ "اصول نورشناسی"؛ "نظریه پرتو رویت"؛ "نظریه انطباعی" | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Ghulām Ḥusayn Junpūrī’s Principles of Optics | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Iraj Nikseresht1؛ Naaem Sherafat2 | ||
| 1Assistant Professor | ||
| 2university of Imam Khomeini | ||
| چکیده [English] | ||
| The present article discusses and criticizes the chapter two of Bahādurkkhānī’s Jāmī‘ on optics. The basic question is the extent to which this book is influenced by old book of optics. The main hypothesis is that despite all scientific advances in new optics, Bahādurkkhānī’s Jāmī‘ still relies on optics of ancient Greece and his Islamic era and does not step beyond Euclidean mathematics. According to his references to geometric relationships and the last astronomical discoveries we can say that Bahādurkkhānī probably was aware of the latest advances in new geometric optics. As a result, optics and mathematics had a strong geometric aspect in the India of 19th century without deep philosophical aspects. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Bahādurkkhānī’s Jāmī', Ghulām Ḥusayn Junpūrī, Principles of optics | ||
| مراجع | ||
|
ابن هیثم،المناظر، ترکیه: نسخۀ کتابخانۀ ایاصوفیا، به شماره 2448، زبان نسخه: عربی، تقدیم شده به سلطان محمّد ابن السلطان مرادخان (متولد803 ه.ق ـ متوفی 989ه.ق.)، تاریخ نسخه: 869 ه.ق. بنیاد دانشنامۀ بزرگ فارسی، خلاصۀ زندگینامۀ علمی دانشمندان،گروهی از مترجمان، ویرایش فریبرز مجیدی، تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی، چاپ دوم، 1383هـ.ش. جونپوری، غلامحسین، جامع بهادرخانی، کلکته، 1835م، تجدید چاپ در تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی ـ دفتر گسترش تولید علم، 1386هـ.ش. خیابانی تبریزی، میرزا محمّد علی مدرّس، ریحانۀ الادب فی تراجم المعروفین بالکنیۀ او اللقب، تهران: خیام، 1369هـ.ش. راشد، رشدی، «از هندسه دید تا ریاضیات پدیده های نوری»، ترجمه محمدهادی شفیعیها. مجلّۀ میراث جاویدان وقف، صص: 34ـ25، سال چهارم، شماره 3، 1375هـ.ش. فارسی، کمال الدین، تنقیح المناظر، حیدرآباد دکن، نسخۀ موجود در تالار نسخ نفیس کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، تاریخ نسخه 1954م. کِنِدی، ادوارد استوارت، پژوهشی در زیج‌های دورۀ اسلامی، ترجمۀ محمّد باقری، تهران: علمی، فرهنگی، 1374ه.ش. لیندبرگ، دیوید سی، سرآغازهای علم در غرب، ترجمۀ فریدون بدره‌ای، تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1377ه.ش. معصومی همدانی، حسین، «حرف تازه ابن هیثم»، تهران: مجلۀ نشر دانش، مهر و آبان، شمارۀ 18، صص: 58ـ47، 1362ه.ش. همو ، «کندی، ابن سینا و مبانی علم مناظر»، جشن‌نامۀ استاد دکتر محمد خوانساری، ویراستار حسن حبیبی، تهران:1384ه.ش. نظیف بک، مصطفی، الحسن بن الهیثم بحوثه و کشوفه البصریّۀ، مصر: چاپخانه الاعتماد مصر، 1943م. Ansari, S. M. Razaullah & Sarma, S. R, "Ghulām Husain Jaunpurī’s Encyclopaedia of Mathematics and Astronomy", Studies in History of Med. & Science, Vol. 16, No.1–2, New Series, pp.77–93, 1999/2000.
Descartes, Rene, "The Passions of the Souls", English translation in CSM, vol. I, 1649.
Kepler, Johannes, Paralipomènes à Vitellion, Vrin: trad. C. Chevalley, chapitre V, 1604.
Lejeune, Albert, “Recherches sur la catoptrique grecque d'après les sources antiques et médiévales”, Academie Royale de Belgique Memoires. Classe des lettres, 2d serie, Vol.52 , fase. 2, Pp. 152-166,1957-58.
Lindberg, David. C, Theories of Vision from al-Kindi to Kepler, Chicago: University of Chicago Press, 1976.
Idem, "The Genesis of Kepler's Theory of Light: Light Metaphysics from Plotinus to Kepler". Osiris. 2nd Series, Vol.2, 1986.
Rashed, Roshdi, "A pioneer in anaclastics: Ibn Sahl on burning mirrors and lenses". Isis. 81, Pp. 464–491. doi:10.1086/355456,1990.
Ronchi, Vasco, Histoire de la lumière, traduit de litalien par Juliette TATON, Paris: Armand Colin, pp. 14-16, 1956.
Shapiro, Alan, E, "The Evolving Structure of Newton's Theory of White Light and Color". Isis. Vol. 71, No. 2, Pp. 211- 235, Jun, 1980.
Smith, A. M, Descartes's Theory of Light and Refraction: A Discourse on Method, American Philosophical Society, 1987.
Wolf, K. B, "Geometry and dynamics in refracting systems", European Journal of Physics 16, Pp. 14–20, 1995. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 474 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 593 |
||