پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,572 |
| تعداد مقالات | 71,020 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,495,897 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,757,841 |
تحلیلی بر تاب‌آوری سکونتگاه‌های روستایی با تأکید بر زلزله (مطالعۀ موردی: دهستان حومۀ شهرستان لامرد) | ||
| مدیریت مخاطرات محیطی | ||
| مقاله 6، دوره 5، شماره 1، فروردین 1397، صفحه 67-83 اصل مقاله (689.2 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی بنیادی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhsci.2018.251995.334 | ||
| نویسندگان | ||
| فاضل حاجی زاده* 1؛ مصطفی ایستگلدی2 | ||
| 1کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
| 2استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه زابل، زابل، ایران | ||
| چکیده | ||
| وقوع مخاطرات طبیعی از جمله سیل و زلزله در سکونتگاه‌های انسانی آسیب‌های جبران‌ناپذیری در پی دارد. از این‌رو در زمینۀ کاهش تأثیرات آن، توجه به رویکرد تاب‌آوری مطرح شده است. پژوهش حاضر در پی سنجش و ارزیابی تاب‌آوری سکونتگاه‌های روستایی دهستان حومۀ شهرستان لامرد است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات به دو صورت اسنادی و میدانی (پرسشنامه) جمع‌آوری شد. جامعۀ آماری پژوهش، روستاهای واقع در دهستان حومۀ شهرستان لامرد بود. 14 روستای دارای 20 خانوار و بیشتر به‌عنوان نمونه انتخاب شد و براساس روش کوکران، 355 سرپرست تعیین و به شیوۀ تصادفی ساده به تعداد خانوارهای روستایی توزیع و تکمیل شد. یافته‌های آزمون تی تک‌نمونه‌ای، نشان‌دهندۀ تاب‌آوری کم روستاهای تحت پژوهش است، به‌گونه‌ای که شاخص اجتماعی با میانگین 08/3 در بیشترین حد قرار دارد و شاخص‌های اقتصادی، زیرساختی و مدیریتی- نهادی به ترتیب پایین‌تر از حد میانگین آزمون (عدد 3) قرار دارند. در مرحلۀ بعد با استفاده از مدل تحلیل مسیر به بررسی تأثیر هر یک از شاخص‌های چهارگانه بر تاب‌آوری سکونتگاه‌ها پرداخته شد و مشخص شد که شاخص‌های اقتصادی و مدیریتی- نهادی به‌ترتیب با داشتن ضریب 361/0 و 282/0 بیشترین و کمترین ضریب تأثیر را در میزان تاب‌آوری سکونتگاه‌های روستایی دارند. در پایان پژوهش به‌منظور تاب‌آور کردن روستاها، راهبردهای راهگشا متناسب با یافته‌های پژوهش ارائه شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاب‌آوری؛ زلزله؛ شهرستان لامرد؛ مخاطرات طبیعی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of the Resilience of Rural Settlements with Emphasis on Earthquake (Case Study: Homeh District Lamerd Sub-Province) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Fazel Hajizadeh1؛ Mostafa Istgaldi2 | ||
| 1Master of Geography and Urban Planning, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran | ||
| 2Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Zabol University, Zabol, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Abstract The occurrence of natural hazards such as floods and earthquakes in human settlements causes irreparable damage. Hence, in order to reduce its effects, attention has been paid to the resilience approach. In this regard, the present study seeks to measure and assess the resilience of rural settlements in the suburbs of Lamerd County in four dimensions of economic, infrastructural, social, and institutional management. The research method was descriptive-analytic, which was done in both documents, and field (questionnaire). The statistical population of the study was rural villages in the suburbs of Lamerd city, with 14 villages having 20 households as samples, and the unit for analyzing the supervisors of households living in sample villages. Based on Cochran method, 355 supervisors were selected, and randomly assigned to the proportion of households in rural areas that was distributed and completed. The results of one-sample t-test indicate that the resilience of the studied villages is low, so that the social index with the mean of 3.8 was the highest. The economic, infrastructural and managerial-institutional indicators were respectively 2.79, 58 / 2 and 30/2 are lower than the average of the test (number 3). In the next step, using the path analysis model, the effect of each of the four indicators on the resilience of the settlements was investigated. Economic and institutional-managerial indices with the coefficient of 361/0 and 282/0 respectively, were the most and the least coefficient of influence. At the end of the research, strategies for re-stabilizing villages are presented in accordance with the research findings. Introduction Every year, millions of people all over the world die out of the natural and abnormal events of the year. The problem of natural hazards has long been a human being, and has always been a part of the history of human life. In the meantime, hazardous, devastating earthquakes are responsible for the largest number of human and financial losses, and the number of human casualties in developing countries is several times higher in developed countries. Given the seismic state of our country and the vulnerability of cities to earthquakes, today one of the most important approaches of urban planners to address this phenomenon is addressing the issue of urban immunization and preventive measures to reduce the damage caused by earthquake. In this regard, the role of resiliency is considered as one of the preventive approaches to reduce the damage caused by the earthquake. This concept, with its development in engineering science and then in the social sciences, has created a new approach to crisis management that manages crisis management from passive reaction and planning to reduce vulnerabilities to empowering communities in confronting crisis and their capacity to restore their conditions. In general, there are two types of natural disaster strategies that include prediction strategies and resiliency strategies; the first is to deal with known problems, and the latter to deal with unknown problems. In the meantime, resiliency means improving the community's ability to plan, prepare for absorption and improvement, and more success in coping with the unplanned consequences of accidents, and repairing and improving the socially, economically, ecologically, and physically damaged community. Methodology Among the residential places in this village, 14 villages have 20 households and more (Zanganeh, Ghaleh Mozaffar, Lashkhun, Noorabad, Hassan Abad, Tarman, Qala Ali Baba, Kachalha, Lashkhareh, Navbandi, Khalifeha, Sabkhi, Qala of Ghulam Abdullah, Mirhassani) are selected as sample villages. Regarding 958 households in these fourteen villages, using the Cochran sampling formula, the sample size was determined by 242 people, who were selected as the statistical sample to achieve more accurate results to 355 (headed households), and the questionnaire was selected in a simple random manner, which was distributed to rural households in proportion to households. To obtain a general picture of the level of resilience of rural settlements in the four indicators, one sample T-test was used. In the second stage, using the path analysis model, the relationship between each of the four indicators with the index of the stabilization of the settlements was studied, so that the indicator of settlements stabilization in a separate process as a dependent variable and four indicators of research were considered as independent variables. Discussion The results of one-sample t-test indicate that the social index with an average of 3.8 is the highest, and the economic, institutional, and institutional indicators are lower than the test hypothesis. In analyzing the relationship among the four indicators (economic, social, infrastructural, and institutional-managerial) with the indicator of the stabilization of settlements, economic and institutional-managerial factors with the coefficient of 361/0 and 282/0 have the highest and lowest coefficients of influence. Therefore, in the path analysis of the factors, the economic factor was considered as the dependent variable and other factors as independent variables. The result of the analysis shows that the independent variables have a significant effect on the dependent variable. Conclusion In this research, based on the theoretical and experimental bases of natural disaster resilience (earthquake) in relation to the selection of suitable indicators for measuring the resilience of rural settlements in the rural districts of Lamerd city, the four dimensions (economic, social, infrastructural, and institutional-managerial) were used. The results of one-sample t-test indicate that the overall resilience of the rural settlements of Lamerd city is in the lower reaches, so that the social index with the highest average of 3.8, and the economic indicators, infrastructures, and institutional-managerial with an average of 2.79, 2.58 and 2.30, respectively, are lower than the expected assay. Therefore, the results of this study are consistent with the results of Ghaffari et al (2017), Rousta et al. (2017), Moazami and Rahimi (2016), and confirm the results of previous research. In the next step, using the path analysis model, the effect of each of the four indicators on the resettlement of the settlements was studied. Economic and institutional-managerial indices with the highest and lowest coefficients were 361 and 282/0 respectively, had influence coefficient on the resilience of the settlements. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Natural hazards, resilience, earthquake, Lamerd city | ||
| مراجع | ||
|
[1]. ابراهیم‌زاده، عیسی؛ و کاظمی‌زاد، شمس‌اله (1392). «سنجش میزان رضایت‌مندی و تمایل به مشارکت شهروندان در اجرای پروژه‌های زیربنایی موردشناسی: شهرداری زاهدان»، جغرافیا و توسعه، ش 30، ص 22-1. [2]. برقی، حمید؛ هاشمی، صدیقه؛ و جعفری، نسرین (1396). «سنجش تاب‌آوری محیطی روستاهای در معرض خطر زلزله (مطالعۀ موردی: دهستان معجزات در شهرستان زنجان)»، مجلۀ پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، سال 6، ش 1، ص 97-81. [3]. پاشانژاد سیلاب، احسان؛ رفیعیان، مجتبی؛ و پورطاهری، مهدی (1396). «سنجش فضایی رابطۀ آسیب‌پذیری محیطی و ظرفیت تاب‌آوری جامعۀ روستایی در استان آذربایجان شرقی»، مجلۀ پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، سال ششم، ش 2، ص 107-93. [4]. جلالیان، حمید؛ و دادگر، حسین (1394). «پهنه‌بندی آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی در برابر زلزله با مدل AHP در محیط GIS، مطالعۀ موردی بخش چورزق شهرستان طارم»، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 26، ش 3، ص 42-29. [5]. داداش‌پور، هاشم؛ و عادلی، زینب (1394). «سنجش ظرفیت‌های تاب‌آوری در مجموعۀ شهری قزوین»، دوفصلنامۀ مدیریت بحران، ش هشتم، ص 84-73. [6]. رضایی، محمدرضا؛ رفیعیان، مجتبی؛ و حسینی، سید‌مصطفی (1394). «سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی اجتماع‌های شهری در برابر زلزله؛ مطالعۀ موردی: محله‌های شهر تهران»، فصلنامۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی، ش 94، ص 623-609. [7]. رضایی، محمدرضا؛ سرائی، محمدحسین؛ و بسطامی‌نیا، امیر (1395). «تبیین و تحلیل مفهوم «تاب‌آوری» و شاخص‌ها و چارچوب‌های آن در سوانح طبیعی»، فصلنامۀ دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دورۀ ششم، ش 1، ص 46-33. [8]. روستا، مجتبی؛ ابراهیم‌زاده، عیسی؛ و ایستگلدی، مصطفی (1396). «تحلیل تاب‌آوری کالبدی در برابر زلزله؛ مطالعۀ موردی: بافت فرسودۀ شهر مرزی زاهدان»، جغرافیا و توسعه، ش 46، ص 18-1. [9]. سلمانی‌مقدم، محمد؛ امیراحمدی، ابوالقاسم؛ و کاویان، فرزانه (1393). «کاربرد برنامه‌ریزی کاربری اراضی در افزایش تاب‌آوری شهری در برابر زمین‌لرزه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS (مطالعۀ موردی: شهر سبزوار)»، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال پنجم، ش 17، ص 34-17. [10]. شایان، محسن؛ پایدار، ابوذر؛ و بازوند، سجاد (1396). «تحلیل تأثیرات ارتقای شاخص‌های تاب‌آوری بر پایداری سکونتگاه‌های روستایی در مقابل سیلاب (مورد مطالعه: نواحی روستایی شهرستان زرین‌دشت)»، مدیریت مخاطرات محیطی، دورۀ 4، ش 2، ص 121-103. [11]. شکری فیروزجاه، پری (1396). «تحلیل فضایی میزان تاب‌آوری مناطق شهر بابل در برابر مخاطرات محیطی»، نشریۀ برنامه‌ریزی توسعۀ کالبدی، سال دوم، پیاپی 6، ص 44-27. [12]. شکور، علی؛ کریمی قطب‌آبادی، فضل‌اله؛ و ملکی، محمد (1396). «تحلیل ریسک آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی در برابر زلزله (مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان لامرد)»، فصلنامۀ برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال هفتم، ش 26، ص 92-81. [13]. ضرغامی، سعید؛ تیموری، اصغر؛ محمدیان مصمم، حسن؛ و شماعی، علی (1395). «سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری محله‌های شهری در برابر زلزله (بخش مرکزی شهر زنجان)»، نشریۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال هفتم، ش 27، ص 92-77. [14]. غفاری، عطا؛ پاشازاده، اصغر؛ و آقائی، واحد (1396). «سنجش و اولویت‌بندی تاب‌آوری شهری در مقابل زلزله (نمونۀ موردی؛ شهر اردبیل و مناطق چهارگانۀ آن)»، جغرافیا و مخاطرات محیطی، ش 21، ص 65-46. [15]. محمدی سرین‌دیزج، مهدی؛ و احدنژاد روشتی، محسن (1395). «ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی شهری در برابر مخاطرۀ زلزله؛ مورد مطالعه: شهر زنجان»، نشریۀ تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال سوم، ش 1، ص 114-103. [16]. مرکز آمار ایران (1395). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن. [17]. معظمی، بهاره؛ و رحیمی محمود (1395). «سنجش و تدوین راهبردهای تاب‌آوری در مقابل بحران، در بافت قدیم شهری (موردپژوهی: محلۀ فیض‌آباد کرمانشاه)»، فصلنامۀ جغرافیا و مطالعات محیطی، سال پنجم، ش 18، ص 34-23. [18]. نوری، هدایت‌الله؛ و سپهوند، فرخنده (1395). «تحلیل تاب‌آوری سکونتگاه‌های روستایی در برابر مخاطرات محیطی با تأکید بر زلزله (مورد مطالعه: دهستان شیروان شهرستان بروجرد)»، فصلنامۀ پژوهش‌های روستایی، دورۀ 7، ش 2، ص 285-275. [19]. Anderson, L.E.; & Cardona, M. (2013). “Building resilience against adverse Shocks: What are the determinants of Vulnerability and resilience?”, Development Resaerch working paper series, 1-21. http://www.inesad.edu.bo/pdf/wp2013/wp02_2013.pdf [20]. Boon, H.J.; Cottrell, A.; King, D.; Stevenson, R.B.; & Millar, J. (2012). “Bronfenbrenner bioecological theory for modeling community resilience to natural disasters”, Natural Hazards, 60, 381-408. [21]. Brand, F. S.; & Jax, K. (2007). “Focusing the meaning(s) of Resilience: Resilience as a Descriptive concept and a Boundary object”, Ecology and Society, 12 (1), 23. [22]. Chaffin, B. C.; & Scown, M. (2017). “Social-ecological resilience and geomorphic systems, Geomorphology”, in Press. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2017.09.038. [23]. Contreras, D.; Blaschke, T.; & Hodgson, M. (2017). “Lack of spatial resilience in a recovery process: case L’Aquila, Italy”, Technological forecasting and Social Change, Vol 121, pp: 76-88. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2016.12.010 [24]. Evans, J.P. (2011). “Resilience ecology and adaption in the experimental city”, Transactins of the instiute of britih Geographers, 36, pp: 223-237.DOI: 10.1111/j.1475-5661.2010.00420.x [25]. Fiksel, J.; Goodman, I.; & Hecht, A. (2014). “Resilience: navigating toward a sustainable future”, Solut. J. 5, pp: 38-47. [26]. Kärrholm‚ M.; Nylund‚K.; & Fuente‚ P. (2014). “Spatial resilience and urban planning: Addressing the interdependence of urban retail areas”, Cities‚ Vol 36‚ pp: 121–130. https://doi.org/10.1016/j.cities.2012.10.012 [27]. Kutum, I. ; & Al-jaberi, K. (2015). “Jordan Banks financial soundness indicators”, International journal of finance & Banking Studies (Issn: 2147-4486), 4, pp: 44-56. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2664113 [28]. Marchese, D.; Reynolds, E.; Bates, M.; Morgan, H.; Clark, S.; & Linkov, I. (2018). “Resilience and Sustainability: Similarities and differences in environmental management applications”, Science of the total Environment, pp: 613-614. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2017.09.086 [29]. Meerow, S.; Newell, J.P.; & Stults, M. (2016). “Definding urban resilience: A review”, Landscape and urban plannig, Vol 147, pp: 38-49. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2015.11.011 [30]. Mitchell, T.; & Harris, K. (2012). “Resilience: A risk management approach”, Overseas development Institute, pp: 1-7. [31]. Östh, J.; Reggiani, A.; & Galiazzo, G. (2015). “Spatial economic resilience and accessibility: A joint perspective”, Computers, Environment and Urban systems, Vol 49, pp: 148-159. https://doi.org/10.1016/j.compenvurbsys.2014.07.007 [32]. Sharifi, A. (2016). “A critical review of selected tools for assessing community resilience”, Ecological Indicators, Vol 69, pp: 629-647. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2016.05.023 [33]. Turner, M.D. (2013). “Political ecology I: an alliance with resilience”?, Progress in human Geography, Vol 38. DOI: 10.1177/0309132513502770 [34]. Wikström, A. (2013). “The challenge of change: Planing for social urban resilience: An analysis of contemporary planing aims and practices”, 1-60. URN: urn:nbn:se:su:diva-91920 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 783 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 796 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب