پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,764 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,162,654 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,917,865 |
اصل‌های بوریدان و بارکن در منطق سینوی وارزیابی صحت استناد آنها به ابن‌سینا | ||
| فلسفه و کلام اسلامی | ||
| مقاله 6، دوره 51، شماره 2، بهمن 1397، صفحه 261-278 اصل مقاله (539.69 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jitp.2018.249859.522996 | ||
| نویسنده | ||
| اسدالله فلاحی* | ||
| دانشیار گروه منطق مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران | ||
| چکیده | ||
| در منطق موجهات جدید، رابطۀ جهت و سور را با فرمول‌هایی نشان می‌دهند که به افتخار ژان بوریدان و خانم روت بارکن مارکوس ـ دو منطق‌دان از سدۀ چهاردهم و بیستم میلادی ـ فرمول‌های بوریدان و بارکن نامیده شده‌اند. ضیاء موحد، لطف‌الله نبوی و مهدی عظیمی پیشینۀ این فرمول‌ها را به ابن‌سینا می‌رسانند. در این مقاله نشان می‌دهیم که ابن‌سینا فقط تمایز «جهت سور» و «جهت حمل» را بیان کرده است و اشاره‌های او در دو کتاب شفا و اشارات نشان‌دهندۀ باور او به فرمول‌های بارکن و بوریدان نیست. حتی پیروان ابن‌سینا از بهمنیار تا فخر رازی نیز از سخنان وی فرمول‌های یادشده را استنباط نکرده‌اند. نخستین کسی که به‌صراحت به این فرمول‌ها اشاره کرده، افضل‌الدین خونجی است. در این مقاله نشان خواهیم داد که خونجی این فرمول‌ها را برای قضایای خارجیه وامی‌زند و در بیان او برای قضایای حقیقیه نیز ابهامی وجود دارد که به آثار شارحان و پیروان او نیز راه یافته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابن‌سینا؛ اصل بارکن؛ اصل بوریدان؛ خونجی؛ منطق موجها | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Evaluating the Attribution of Buridan and Barcan Formulas to Ibn Sina in Sinavi Logic | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Asadollah Fallahi | ||
| . Associate Professor of Logic, The Iranian Institute of Philosophy, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| In modern modal logic, the relations between modality and quantification are shown by Buridan and Barcan formulas. Zia Movahed, Lotfollah Nabavi and Mahdi Azimi have shown Ibn Sina’s anticipation of the formulas. In this paper, I show that Ibn Sina anticipated just in de re and de dicto modalities and his points in Shifa and Isharat do not verify the attribution of the formulas to him. Even his followers, beginning from Bahmanyar to Fakhr Al-Din Razi, have not deducted the formulas from his writings. The first who stipulated the formulas was Afdal Al-Din Khunaji, who, as we shall show, denied them for the actualist reading of the quantifiers, and in his discussion of the formulas for the possibilist reading, there were some ambiguities, which are present in his commentators and his followers. Then came shams Al-Din Samarqandi and Qutb Al-Din Razi, who opposed Khunaji; so, we cannot attribute the belief in the formulas to Ibn Sina, nor his followers. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Avicenna, Barcan Formula, Buridan Formula, Khunaji, Modal Logic | ||
| مراجع | ||
|
[1]. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1375). الإشارات و التنبیهات. قم، نشر البلاغة. [2]. ـــــــــــــــــــــــــ (1970م.). الشفاء. المنطق. العبارة. القاهره. دار الکاتب العربی للطباعه و النشر. [3]. ارموی، سراج‌الدین (1373). بیان الحقّ و لسان الصدق. تصحیح و تحقیق غلامرضا ذکیانی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، به راهنمایی احمد بهشتی. تهران، دانشگاه تهران. [4]. ـــــــــــــــــــ (1393). مطالع الأنوار. در لوامع الأسرار فی شرح مطالع الأنوار. تصحیح و مقدمه از علی اصغر جعفری ولنی. تهران، انتشارات دانشگاه تهران. [5]. اژه‌ای، محمد علی (1387). «جهت سور و جهت حمل در منطق قدیم». حکمت و فلسفه. شمارۀ 15. صص 91ـ101. [6]. ــــــــــــــــــ (1394). «جهت سور و جهت حمل در منطق قدیم». پژوهش‌هایی در آثار علمی و فلسفی بوعلی سینا. گردآوری و ویرایش: جعفر آقایانی چاوشی. تهران، انتشارات بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی سینا با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی سینا. [7]. اصفهانی، محمد حسن (1394). عون إخوان الصفا علی فهم کتاب الشفاء. تصحیح و تحقیق علی اوجبی. تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران. [8]. خونَجی، افضل‌الدین (1389). کشف الاسرار عن غوامض الافکار. مقدمه و تحقیق خالد الرویهب. تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران و مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین ـ آلمان. [9]. سمرقندی، شمس‌الدین محمد (2014م.). قسطاس الأفکار فی تحقیق الأسرار، با مقدمه، تصحیح، ترجمه و شرح نجم‌الدین پهلوان، استانبول، تورکیه یازما اثرلر کورومو باشکانلیقی. [10]. طوسی، نصیر‌الدین (1375). شرح الإشارات و التنبیهات. قم، نشر البلاغه. [11]. عظیمی، مهدی (1394). تحلیل منطقی گزاره. شرح منطق اشارات (نهج سوم تا ششم). قم، مجمع عالی حکمت. [12]. فخر رازی، محمد بن عمر (1384). شرح الإشارات و التنبیهات. با مقدمه و تصحیح علی رضا نجف زاده. تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. [13]. فلاحی، اسدالله (1389). «قرص نان و دانش‌آموزی (تحلیلی دربارۀ جهت سور. جهت حمل. عموم مجموعی و عموم افرادی)». وبلاگ منطق در ایران. نشانی: http://logiciran.blogfa.com/post-142.aspx . [14]. ـــــــــــــــ (1390). «تحلیل عموم‌های سه‌گانۀ اصول فقه در منطق جدید». منطق‌پژوهی. شمارۀ 3. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. بهار و تابستان. ص 103ـ126. [15]. قطب رازی، محمد بن محمد (1375). المحاکمات بین شرحی الإشارات و التنبیهات. در پانوشت شرح الإشارات و التنبیهات. قم، نشر البلاغه. [16]. ــــــــــــــــــــــــــــ (1393). لوامع الأسرار فی شرح مطالع الأنوار. تصحیح و مقدمه از علی اصغر جعفری ولنی. تهران، انتشارات دانشگاه تهران. [17]. کاتبی، نجم‌الدین (ن.خ. 1417). شرح کشف الاسرار. نسخۀ خطی. کتابخانۀ استانبول جار الله. شمارۀ 1417. [18]. موحد، ضیاء (1381). منطق موجهات. تهران، هرمس. [19]. ــــــــــــــ (1394). تأملاتی در منطق ابن سینا و سهروردی. تهران، هرمس. [20]. نبوی، لطف‌الله (1379). «تمایز de re و de dicto در منطق سینوی و تصویر آن در معناشناسی کریپکی». مدرس. 4ـ1. 149ـ157. [21]. ـــــــــــــــ (1381). منطق سینوی به روایت نیکلاس رشر. تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. [22]. Hughes, G. E., and M. J. Cresswell (1996). A New Introduction to Modal Logic. London and New York, Routledge. [23]. Movahed, Zia (2003). “Ibn-Sina’s Anticipation of the Formulas of Buridan and Barcan”. in Ali Enayat, Iraj Kalantari, & Mojtabi Moniri (editors). Logic in Teheran: Proceedings of the Workshop and Conference on Logic, Algebra and Arithmetic, held October 18-22. 2003. LNL 26 Wellesley, MA: ASL/A K Peters, Ltd. pp. 248-255. [24]. --------- (2010). “De re and De dicto modality in Islamic traditional logic”. Sophia Prennis. vol. 2 n. 2. pp. 5-15. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 439 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 296 |
||