پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,764 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,148,410 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,908,642 |
مقایسه تطبیقی دیدگاه سروش و شهید مطهری پیرامون مختصات مفهومی علم دینی | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| مقاله 2، دوره 8، شماره 2، مهر 1397، صفحه 37-70 اصل مقاله (516.47 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2018.71326 | ||
| نویسندگان | ||
| نوراله نورانی* 1؛ حمید پارسانیا2 | ||
| 1دانشجوی دکتری بررسی مسائل اجتماعی ایران | ||
| 2دانشیار دانشکده علوم اجتماعی تهران | ||
| چکیده | ||
| پس از رنسانس و رشد علم تجربی در اروپا، میان علوم تجربی(روش تجربی) و مدعیات کلیسا(روش نقلی)، اختلافات بنیادینی شکل گرفت که در نتیجه آن جامعه اروپایی رای به تعارض میان علم و دین داد. با گسترش علوم تجربی و دستاوردهای آن به جوامع اسلامی این چالش به شکل عمیق‌تری شکل گرفت و متفکرین و صاحب‌نظران این حوزه را درگیر نمود. در ایران نیز استاد شهید مطهری و دکتر عبدالکریم سروش به عنوان دو صاحب‌نظر مهم حوزه معرفت‌شناسی، مواضع متضادی را در رابطه با مختصات مفهومی علم دینی اتخاذ نمودند که جریان‌های فکری پس از خود را متاثر ساخت. در این پژوهش، با اتکای بر سه پرسش اصلی، مواضع این دو متفکر پیرامون ماهیت(تعریف) علم، روش علم و امکان و امتناع تاسیس علم دینی به صورت تطبیقی مورد واکاوی قرار گرفته است. در نتیجه تحلیل صورت گرفته، مشخص شد، از آنجایی که از نظر سروش، علم تجربی دارای حوزه هم‌عرض و مستقلی نسبت به سایر اقسام معرفت است و روش آن نیز روش تجربی با اتکای بر منطق ابطال‌گرایی است، امکان تاسیس علم دینی وجود ندارد. در نقطه مقابل، از نظر شهید مطهری، علم تجربی به مثابه یکی از اقسام معرفت دارای ارتباط طولی با سایر اقسام معرفت است. از نظر ایشان، روش علم، روش تجربی مبتنی بر منطق قیاس بوده و در صورتی که این روش را بکارگیرد و برطرف‌کننده نیازهای فردی و اجتماعی جامعه اسلامی باشد و در نهایت از سوی اسلام هدف‌گذاری شود، علم دینی محسوب شده و حجیت دینی نیز دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| "شهید مرتضی مطهری"؛ "عبدالکریم سروش"؛ "ماهیت علم"؛ "روش علم"؛ "علم دینی" | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A comparative study of Soroush's and Shahid Motahhari's Perspectives on the concept of religious science | ||
| نویسندگان [English] | ||
| nouroallah nourani1؛ hamid parsaniya2 | ||
| 1Researcher | ||
| چکیده [English] | ||
| After the Renaissance and the growth of empirical sciences in Europe, fundamental divisions emerged between the empirical sciences (empirical methods) and the church claims, which resulted in the European community voting for a conflict between science and religion. Given the dissemination of empirical sciences and their achievements in Islamic societies, this challenge has deepened and has involved thinkers and experts of this field. Shahid Morteza Motahari and Abdolkarim Soroush, as two prominent epistemologists in Iran, adopted contradictory positions regarding the conceptual aspects of religious science, which affected the subsequent intellectual currents. This study, based on three main questions, has comparatively analyzed the positions of these two thinkers on the nature of science, the method of science and possibility/impossibility of founding a religious science. As a result, since Soroush believes empirical science has an autonomous domain compared to other types of knowledge and its empirical method is based on the falsification logic, there is no possibility of establishing a religious science. On the contrary, according to Shahid Motahari, empirical science, as one type of knowledge, has a longitudinal relationship with other forms of knowledge. In his view, the method of science is empirical, and using logic of analogy and, if used in this way, and satisfies the individual and social needs of the Islamic society, and if, ultimately, targeted by Islam, can be considered as religious science and has religious authority. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Morteza Motahhari, Abdolkarim Soroush, definition of science, method of science, religious science | ||
| مراجع | ||
|
- پارسانیا، حمید (1385)، علم و فلسفه، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. - جمشیدیها، غلامرضا و نورانی، نوراله (1397)، «جامعه‌شناسی برهانی؛ نگاهی نو در نظریه‌پردازی جامعه‌شناسی»، نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، دوره هشتم، شماره 1، بهار و تابستان: 37-58. - جوادی آملی، عبدالله (1386)، معرفت‌شناسی در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء. - جوادی آملی، عبدالله (1386)، شریعت در آینه معرفت، قم: مرکز نشر اسراء. - جوادی آملی، عبدالله (1386)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم: مرکز نشر اسراء. - چالمرز، آلن اف (1383)، چیستی علم، ترجمه: سعید زیباکلام، تهران: انتشارات سمت. - سروش، عبدالکریم (1366)، تفرج صنع، تهران: انتشارات صدا و سیما. - سروش، عبدالکریم (1372)، علم‌شناسی فلسفی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. - سروش، عبدالکریم (1375)، علم چیست؟ فلسفه چیست؟، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط. - سروش، عبدالکریم (1387)، قبض و بسط تئوریک شریعت، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط. - سروش، عبدالکریم (1376)، درس‌هایی در فلسفه علم‌الاجتماع، تهران: نشر نی. - سروش، عبدالکریم (1361)، دانش و ارزش، تهران: انتشارات یاران. - سروش، عبدالکریم (1374)، «دین اقلی و اکثری»، کیان، شمارۀ 41. - سروش، عبدالکریم (1375)، فربه‌ترازایدئولوژی، تهران: صراط. - سروش، عبدالکریم (1379)، نهادناآرامجهان، تهران: صراط. - سروش، عبدالکریم (1385)، مداراومدیریت، تهران: صراط. - سروش، عبدالکریم (1384)، «مردم‌سالاری و چالش تشیع»، به نقل از: www.drsoroush.com - سروش، عبدالکریم (1387)، «کلام محمّد»، به نقل از: www.drsoroush.com - سوزنچی، حسین (1389)، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی. - ریموند پوپر، کارل (1370)، منطق اکتشاف علمی، ترجمۀ احمد آرام، تهران: سروش. - ریموند پوپر، کارل (1372)، واقعگرایی و هدف علم، ترجمۀ احمد آرام، تهران: سروش. - کچوئیان، حسین (1387)، تطورات هویتی ایران، تهران: نشر نی. - کچوئیان، حسین و نورانی، نوراله (1392)، «جریان‌شناسی معرفتی ایران پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامه نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، دوره سوم، شماره 1، بهار و تابستان: 11-89. - کریپندورف، کلوس (1396)، مبانی روش‌شناسی تحلیل محتوا، ترجمۀ هوشنگ نائبی، تهران: نشر نی. - فولادی، حفیظ الله (1384)، معرفت و جامعه، قم: پژهشگاه حوزه و دانشگاه. - فلیک، اووه (1392)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی. - گیلیس، دانالد (1381)، فلسفه علم در قرن بیستم، ترجمۀ حسن میانداری، تهران: سمت. - مطهری، مرتضی (1361)، شناخت در قرآن، تهران: انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. - مطهری، مرتضی (1377 الف)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، جلد1، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1377 ب)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، جلد6، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1380)، مجموعه یادداشت ها، جلد6، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1381)، اسلام و نیازهای زمان، جلد1، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1385 الف)، علل گرایش به مادیگری، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1385 ب)، جهان‌بینی توحیدی، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1383 الف)، کلیات علوم اسلامی، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1385 ج)، جامعه و تاریخ، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1385 د)، انسان و ایمان، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1383 ب)، بیست گفتار، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1367)، مسئله شناخت، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1382)، ده گفتار، تهران: انتشارات صدرا. - هات، جان اف (1385)، علم و دین از گفتگو تا تعارض، ترجمه: بتول نجفی، قم: طه. - هالینگ دیل، ر. ج (1364)، مبانی و تاریخ فلسفه غرب، ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ، تهران: انتشارات کیهان. - هولستی، اُل-آر (1380)، تحلیل محتوا در علوم‌اجتماعی و انسانی، ترجمۀ نادر سالارزاده امیری، تهران: دانشگاه علامۀ طباطبائی(ره). - Cross, steve (2011), Sociological theory and analysis, University of London.
- Knorr-cetina, Karin (1981), The Manufacture of Knowledge, Pergamon press, New York.
- Mantzavinos. C (2009), Philosophy of the SocialSciences, Cambridge University Press.
- Porter, theodore and Ross, Dorothy (2008), Science, the modern social sciences, Cambridge University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,406 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 793 |
||