پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,578 |
| تعداد مقالات | 71,072 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,696,409 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,926,708 |
فرایند معناسازی در داستان ذوالقرنین در قرآن کریم | ||
| ادب عربی | ||
| مقاله 14، دوره 11، شماره 2، مهر 1398، صفحه 253-272 اصل مقاله (679.56 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jalit.2019.257510.611902 | ||
| نویسنده | ||
| صابره سیاوشی* | ||
| استادیار زبان و ادبیات عربی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
| چکیده | ||
| داستان، یکی از اسلوبهای مهم و کاربردی قرآن برای انتقال معانی و مفاهیم است. جستار پیش رو، با هدف گام‌نهادن در این مسیر و انتقال معانی و کاربردیکردن مفاهیم قرآنی، از نشانه ـ معناشناسی گفتمانی استفاده کرده است که رویکردی نوین در تحلیل و سنجش متن به شمار میرود. رویکردی که به عنوان رهیافتی نو در نقد ادبی، امکان تحلیل روشمند متون را فراهم میکند. داستان ذوالقرنین در قرآن کریم، ظرفیت مطالعه از دیدگاه نشانه ـ معناشناختی را دارد. داستان مهمی که با هدف تربیتی و تبلیغ ارزشها بیان شده و یکی از الگوهای مهمی را که در جهان انسانیت نقش داشتهاند، به تصویر می‌کشد. از این رو، نگارنده با هدفِ به دست دادن طرحی از فرایند تولید و صورتبندی معنا در داستان ذوالقرنین، در جستجوی فرایند گفتمانی حاکم بر داستان مذکور است. یافتهها نشان میدهد که گفتمان حاکم بر داستان ذوالقرنین (در سفرهای سهگانه، به ویژه در سفر سوم با هدف ساخت سد) کنشمحور است. کارکرد کنشی، نقش مهمی در فرایند روایی داستان دارد و فضای کنشی، فرایند تولید معنا را کنترل میکند. کنشگران، با کسب توانش و طی یک فرایند کنشی، از بحران معنا، رهایی یافته و از وضعیت سلبی انفصال از امنیت به وضعیت ایجابی اتصال به امنیت رسیدهاند؛ ضمن آنکه پیش از این، ابژۀ ارزشی را توسط نیروی بیرونی از دست داده بودند و طی این فرایند، موفق به تصاحب ابژۀ ارزشی شده و با ارزشِ کمی و کیفی پیوست یافتند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نشانه ـ معناشناسی؛ نظام گفتمانی؛ گفتمان کنش محور؛ ابژۀ ارزشی؛ ذوالقرنین | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Study of the Semantic Process in the Story of Dhul-Qarnayn in the Quran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| sabereh siavashi | ||
| Assistant Professor of Arabic Language and Literature, Institute for Humanities and Cultural Studies | ||
| چکیده [English] | ||
| Storytelling is one of the important and practical tactics employed in the Koran to convey meanings and concepts. The present article adopts discourse semio-semantics, which is considered as a new approach and which provides the possibility of systematic analysis and evaluation of texts, to make a contribution to this process of conveying Koranic meanings and terms. The story of Dhul-Qarnayn in the Koran, an important didactic story which depicts one of the important idols who played a role in humanity’s world, has the potential to be studied from a semio-semantic perspective. The Koran introduces Dhul-Qarnayn by describing his three journeys. There are sixteen verses in the eighteenth chapter (sūrat) of the Koran, i.e. “The Cave” (Al-Kahf), about his personality and actions. Therefore, the writer seeks to discover the discourse process governing this story in order to provide a plan for the process of production of and formulating meaning in the story. The findings suggest that the dominant discourse of the story, especially in his third journey which is made to build a dam, is action-based. Action function has an important role in the narrative process of the story and action atmosphere controls the process of meaning production. Activists, by gaining power during an action process, are released from meaning crisis and go from the negative status of disconnection from security to the positive status of connection to security. Moreover during this process they succeed in taking over the value object which they had lost due to an external force. Furthermore, Dhul-Qarnayn’s all three journeys are driven by his superego since they are made to the farthest places in order to create a space to take humanity to perfection. This behavior originates from his monotheistic view, which is his fundamental belief and is rooted in his essence, and conveys the ethic process to the reader. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| semio, semantics, discourse system, action, discourse | ||
| مراجع | ||
|
منابع قرآن کریم. آتشسودا، محمدعلی و رضا نکوئی (1396)، «روایتشناسی داستان کوتاه مرثیه برای ژاله و قاتلش بر اساس الگوهای کنشی و شَوِشی گرمس»، جستارهای زبانی، دوره 8، شماره 4. صص 175-206. آیتی، اکرم و نجمه اکبری (1395)، «تحلیل نشانه ـ معناشناختی احساس حسادت در داستان طلب آمرزش اثر صادق هدایت»، جستارهای زبانی، دوره 7، ش 2. صص 1-17. اسماعیلی، عصمت و حمیدرضا شعیری و ابراهیم کنعانی (1391)، «رویکرد نشانه ـ معناشناختی فرایند مربع معنایی به مربع تنشی در حکایت دقوقی مثنوی»، پژوهشهای ادب عرفانی، دوره 6، ش 3. صص 69-94. اشرفی، بتول و گیتی تاکی و محمد بهنامفر (1394)، «تجزیه و تحلیل داستان حضرت یوسف در قرآن کریم بر اساس نظریه پراپ و گریماس»، جستارهای زبانی، دوره 6، ش 7. صص 33-52. اکبریزاده، فاطمه و مرضیه محصص (1396)، «نشانه ـ معناشناسی گفتمان تبلیغی موسی»، جستارهای زبانی، دوره 8، ش 5. صص 293-318. پاکتچی، احمد و حمیدرضا شعیری و هادی رهنما (1394)، «تحلیل فرایندهای گفتمانی در سوره قارعه با تکیه بر نشانهشناسی تنشی»، جستارهای زبانی، دوره 6، ش 4. صص 39-68. حقبین، فریده و فهیمه بیدادیان قمی (1392)، «بررسی نشانه ـ معناشناسی آیات مربوط به قیامت و معاد از سوره قیامت بر پایه مطالعات نشانهشناختی گریماس»، زبانشناخت، دوره 4، ش 2. صص 51-74. حیدری کاشانی، محمد جواد (1385)، «هنر قصهپردازی در قرآن»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی پژوهشهای قرآنی حوزه و دانشگاه، چاپ نخست، اصفهان: دانشگاه اصفهان و بنیاد پژوهشهای قرآنی حوزه و دانشگاه. داودی مقدم، فریده (1393)، «تحلیل نشانه ـ معناشناسی گفتمان در قصۀ یوسف علیهالسلام»، آموزه‌های قرآنی، ش20. صص 175-192. سعادات مصطفوی، سیدحسن و حمیدرضا شعیری و هادی رهنما (1392)، «از کرامت جاهلی تا کرامت قرآنی، نشانهشناسی فرایندهای گفتمانی کرامت در قرآن با تکیه بر الگوی تنشی»، پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن، ش2. صص 24-42. سیدان، الهام (1395)، «بررسی نقش گسست و پیوست در زنجیرۀ گفتمانی غزلهای روایی حافظ: رویکرد نشانه ـ معناشناسی»، جستارهای زبانی، دوره 7، ش 4. صص 195-216. شریفی، حدیث و فؤاد نجمالدین (1393)، «تحلیل نشانهشناختی گفتمانی سوره الرحمن مبتنی بر الگوی تنشی»، پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن، ش 5. صص 47-72. شعیری، حمیدرضا و ترانه وفایی (1388)، (ج) ققنوس راهی به نشانه ـ معناشناسی سیال، چاپ نخست، تهران: شرکت انشارات علمی و فرهنگی. شعیری، حمیدرضا و حسینعلی قبادی و محمد هاتفی (1388)، (د) «معنا در تعامل متن و تصویر، مطالعۀ نشانه ـ معناشناختی دو شعر دیداری از طاهره صفارزاده»، پژوهشهای ادبی، دوره 6، ش 25. صص 39-70. شعیری، حمیدرضا (1388)، (الف) «از نشانهشناسی ساختگرا تا نشانه ـ معناشناسی گفتمانی»، نقد ادبی، دوره 2، ش 8. صص 33-51. ــــــــــــــ (1385)، تجزیه و تحلیل نشانه ـ معناشناختی گفتمان، چاپ نخست، تهران: سمت. ــــــــــــــ (1388)، (ب) مبانی معناشناسی نوین، چاپ دوم، تهران: سمت. ــــــــــــــ (1394)، «مقاومت، ممارست و مماشات گفتمانی: قلمروهای گفتمان و کارکردهای نشانه ـ معناشناختی آن»، مجله جامعهشناسی ایران، دوره 16، ش 1. صص 110-128. ــــــــــــــ (1395)، نشانه ـ معناشناسی ادبیات، نظریه و روش تحلیل گفتمان ادبی، چاپ نخست، تهران: دانشگاه تربیت مدرس. طباطبایی، محمدحسین (1370)، تفسیر المیزان، جلد سیزدهم، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، تهران: مرکز فرهنگی رجاء. عباسی، علی و هانیه یارمند (1390)، «عبور از مربع معنایی به مربع تنشی: بررسی نشانه ـ معناشناختی ماهی سیاه کوچولو»، پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، دوره 2، ش 2. صص 147-172. عمادزاده، حسین (1383)، تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم و قصص قرآن، چاپ دوم، تهران: انتشارات اسلام قرائتی، محسن (1388)، تفسیر نور، جلد پنجم، تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن. مکارم شیرازی، ناصر (1381)، برگزیده تفسیر نمونه، جلد 3، تحقیق: احمد علی بابایی، چاپ یازدهم، تهران: دارالکتب الإسلامیة. نصیحت، ناهید و کبری روشنفکر، خلیل پروینی و فرامرز میرزایی (1392)، «بررسی نشانه ـ معناشناختی ساختار روایی داستان کوتاه لقاء فی لحظة رحیل»، جستارهای زبانی، دوره 4، ش 2. صص 199-220.
منابع الکترونیکی: مکارم شیرازی، ناصر (1380)، تفسیر نمونه، جلد دوازدهم، تهران: دارالکتب الاسلامیه. کتابخانه دیجیتال نور: http://www.noorlib.ir References: Holy Quran. Aayati, A. & Akbari, N. (2016) “Semiotic Analysis of Jealousy in Sadegh Hedayat’s “Forgiveness”. Language Related Research. Vol.7. No.2. Pp. 1-17. [In Persian]. Atashsowda, M. A & Nekoei, R. (2017). “Narratology of the Short Story "Elegy for Jaleh and Her Murderer" Based on Greimas’ Actantial and Sensible/ Stative Models” Short Story. Language Related Research. Vol. 8. No. 4. Pp. 175-206. [In Persian]. Abbasi, A. & Yarmand, H. (2011). “Transition from the semiotic square to tensive square: the case study of “Mahi Siahe Kochoulou”. Language Related Research. Vol. 7. Pp. 147-172. [In Persian]. Akbarizade, F. & Mohasses, M. (2017). “Semiotic Study of Moses’ Missionary Discourse in Quran”. Language Related Research. Vol.8. No.5. Pp. 293-318. [In Persian]. Ashrafi, B. & Taki, G. & Behnamfar, M. (2015). “The Analysis of Joseph Story in The Quran according to Propp's and Greimas' Approaches”. Language Related Research. Vol.6. No.7. Pp. 33-52. [In Persian]. Davoudi Moghadam, F. (2014). “Analysis of Semiotics Discourse in the Story of Prophet Joseph”. Qur'anic Teachings. No. 20. Pp: 175-192. [In Persian]. Emadzadeh, H. (2004). History of the prophets. Tehran: Islam Publication. [In Persian]. Haghbin, F. & Bidadian Qomi, F. (2013). “Semiotic study of the Verses Qiyamat and Ma’adin Surah Qiyamat; Based on Greimas Semiotic Studies”. Language Studies. Vol.4, No. 2. Pp. 51-74. [In Persian]. Heidari Kashani, M. J. (2006). “The art of storytelling in Qur'an”, Papers of First National Conference of Qur'anic Studies in Hawzah & University. Isfahan: Isfahan University Press. [In Persian]. Ismaeli, E.; H.R. Shairi & I. Kanani (2012). “A semiotic approach to Daghughi Tale of Mathnavi: from semiotic square to tensive square”. Researches on Mystical literature. Vol. 23. Pp. 69-94. [In Persian]. Makarem Shirazi, N. (2002). Tafsir Nemooneh. Tehran: Islamic Book Publication. [In Persian]. Nasihat, N.& Roshanfekr, K.& Parvini, Kh. & Mirzaee, F. (2013). “The survey of narrative semiotics of semantic structure in “Leqa-on fi Lazate Rahil” Short Story. Language Related Research. Vol. 4. No. 2. (Tome 14). Pp. 199-220. [In Persian]. Pakatchi, A.; H. R. Shairi & H. Rahnamaa (2015). “Tensive semiotics of discourse in Surat Al- Qariah; A New approach in semiotics of the Quranic discourse”. Language Related Research. Vol.6. No.4. Pp. 39- 68. [In Persian]. Qaraati, M. (2009). Tafsir Noor. Tehran: Lessons of Quran Press. [In Persian]. Seaadat Mostafavi, S. H.; H. R. Shairi & H. Rahnama (2013). “Tensive Semiotics of "Kiramat" (dignity) in the Quranic Discourse”. In Journal of Qur'anic Interpretation and Language. Vol. 1. No. 2. Pp 24- 42. [In Persian]. Seyedan, E. (2016). “Investigating the role of discontinuity and continuity in discoursal syntagm of Hafiz lyrics: semiotic approach”. Language Related Research Tarbiat Modares University. No. 4 (7). Pp. 195-216. [In Persian]. Shairi, H. R. (2006). Analysis of Semiotics of Discourse. Tehran: Samt Publication. [In Persian]. Shairi, H. R. (2015). “Discourse Resistance, Insistence and Appeasement: the Realms of Discourse and its Semiotic Functions” Iranian Sociological Association, Vol.16. No.1. Pp: 110-128. [In Persian]. Shairi, H. R. (2009). “From structuralism semiology to semiotics of discourse”. Literary criticism. Year 2. No.3. Pp. 33-51. [In Persian]. Shairi, H. R. (2009). Prerequisites of the New Semiotics. Tehran: Samt Publication. [In Persian]. Shairi, H. R. (2016). Semiotics of Literature. Tehran: Tarbiat Modares University Press. [In Persian]. Shairi, H. & T. Vafaei (2010). A Path to the Dynamic Semiotics, a Case Study on the Nima's Poem: Qoqnous. Tehran: `Elmi va Farhangui Publication. [In Persian]. Sharifi, H. & Najmoddin, F. (2014). “The Semiotics Analysis of Sura al-Rahman (based on Fontanille Tensive Model)”. Journal of Qur'anic Interpretation and Language. Vol. 3. No.1. Pp: 47- 72. [In Persian]. Tabatabaei, S. M. H. (1992). Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an.Tehran: Raja Publication. [In Persian].
Websites: Makarem Shirazi, N. (2001). Sample Commentary. Vol 12, Tehran: Noor Digital Library.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 666 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 648 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب