پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,096,902 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,204,485 |
کتابشناخت: روزنامجه صاحب بن عباد و گزارش روزانه او از شهر بغداد | ||
| ادب عربی | ||
| مقاله 17، دوره 11، شماره 2، مهر 1398، صفحه 317-338 اصل مقاله (737.92 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jalit.2019.274522.612021 | ||
| نویسنده | ||
| حسین ایمانیان* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان | ||
| چکیده | ||
| شکی نیست که بیشتر میراث کهن ایرانیِ پس از اسلام چه به زبان فارسی و چه به زبان عربی، همچنان به شکل نسخههای خطی است و راهی به بازار تصحیح و چاپ نیافته است؛ بگذریم از اینکه بسیاری از این میراثِ چاپ و تصحیحشده به زبان عربی نیز، هنوز به فارسی برگردانده نشده و خوانندة ایرانیِ ناآشنا به زبان عربی، از آنها بیبهره است. یکی از این نوشتههایی که اتفاقاً بیش از نیمسده از تصحیح (گردآوری) آن میگذرد و اندیشههای یکی از شخصیتهای بزرگ ایرانی یعنی صاحب بن عباد را آینگی میکند، کتاب روزنامجه است که از دو جهت ارزشمند است: یکی اینکه گویا صاحب، از نخستین کسانی است که واژة روزنامجه را به معنای امروزینش به کار برده است، دیگر اینکه این کتاب او، احوال و اندیشههای باوری و اجتماعی صاحب بن عباد را در دورهای که کمابیش بیست سال داشته و هنوز به وزارت نرسیده بوده، بازتاب میدهد. در جستار پیش رو نخست به کاربرد واژة «روزنامه» در متون کهن عربی و علت حضور صاحب بن عباد در بغداد و نگارش یادداشتهای روزانة او برای استادش ابن عمید، چشمزد داریم؛ سپس به بررسی تصحیح محمدحسن آل‌یاسین از این کتاب و بخشهایی را که گمان کردهایم وی در کتاب خود نیاورده است میپردازیم. از آنجا که گویا صاحب بیش از یکبار به بغداد سفر نکرده است، میتوانیم همة گزارشهایی را که در پیوند مستقیم او با بغدادیان ذکر شده، بخشی از روزنامجة مفقود او به شمار آوریم. به دلیل دلبستگی صاحب بن عباد به معتزله، فقیهان و متصوفه و گرایش به حضور در مناظرههای علمی و ادبی، وی در بغداد بیش از همه، با این سه گروه نشستوبرخاست داشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| روزنامجه؛ صاحب بن عباد؛ بغداد؛ خاطره‌نویسی؛ معتزله؛ تصحیح | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Sahib ibn Abbad’s Rooznamejeh and His Daily Account of Baghdad | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hossein Imanian | ||
| Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, University of Kashan | ||
| چکیده [English] | ||
| There is no doubt that most of post-Islamic Iranian ancient literature, either in Persian or Arabic, is still in the form of manuscripts which have not been corrected. Even those corrected and translated into Arabic have not yet been translated into Persian. Hence an Iranian reader who is unfamiliar with Arabic will not have the opportunity to enjoy this legacy of literature. One of these works, whose correction dates back to more than half a century ago and reflects the thoughts of a great Iranian figure, Sahib ibn Abbad, is Rooznamejeh. This book is of immense value because, firstly, the writer seems to be one of the first people to use this word in its current sense and secondly, it reflects the attitudes and beliefs of Sahib when he was aged around twenty and had not yet entered the Ministry. This paper firstly focuses on the use of the word “rooznamejeh” in ancient Arabic texts and the reason for Sahib’s presence in Baghdad where he wrote daily notes for his teacher Ibn al-Amid. As there is no other written text about Rooznamejeh except for Mohammed Hassan al-Yassin’s brief introduction, the paper then studies al-Yassin’s correction of this book and the parts he has not included in his correction. To do so it is necessary to answer two questions: Has al-Yassin referred to all the written accounts, books, etc. on Rooznamejeh in his correction? What groups and circles had Sahib mostly met on his journey to Baghdad, and why? Due to his interest in Mu’tazila and scientific and literary debates and circles, Sahib mostly met the fuqahā and Sufis of Baghdad. Since the book’s author seems to have travelled to Baghdad only once, we can conclude that all the accounts of his meetings with the people of Baghdad are the lost parts of his Rooznamejeh. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Rooznamejeh, Sahib ibn Abbad, Baghdad, Memoir, Mu’tazila, Correction | ||
| مراجع | ||
|
منابع آذرنوش، آذرتاش (1381)، «باخرزی، ابوالحسن»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ابن أبی اصیبعه (1987)، عیون الأنباء فی طبقات الأطباء، الطبعة الرابعة، بیروت: دار الثقافة. ابن الأثیر، عزالدین ابوالحسن (1989)، الکامل فی التاریخ، تحقیق علی شیری، بیروت: دار إحیاء التراث. ابن الجوزی، أبوالفرج (1992)، المنتظم فی تاریخ الملوک و الأمم، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیه. ابن خلکان، ابوالعباس (د.ت)، وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان، تحقیق احسان عباس، بیروت: دار الفکر. أبوالفداء، اسماعیل بن علی (د.ت): المختصر فی أخبار البشر، مصر: المطبعة الحسینیة. أمین، محسن (2000)، أعیان الشیعة، تحقیق حسن أمین، الطبعة الخامسة، بیروت: دار التعارف للمطبوعات. البدیعی، یوسف (2009)، الصبح المنبی عن حیثیة المتنبی، تحقیق مصطفی السقا و محمد شتا، الطبعة الثالثة، القاهرة: دار المعارف. بهمنیار، احمد (1344)، صاحب بن عباد شرح احوال و آثار، به کوشش محمدابراهیم باستانی پاریزی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. التنوخی، القاضی أبوعلی (1972)، نشوار المحاضرة و أخبار المذاکرة، تحقیق عبّود الشالجی، لاط. التوحیدی، أبوحیان (1992)، أخلاق الوزیرین، تحقیق محمد بن تاویت الطنجی، بیروت: دار صادر. الثعالبی، أبومنصور (د.ت)، أبوالطیب المتنبی وماله و ما علیه، تحقیق محمد محیی‌الدین عبدالحمید، القاهرة: مکتبة الحسین التجاریة. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (د.ت)، الإعجاز و الإیجاز، تحقیق إسکندر آصاف، بغداد: مکتبة دار البیان. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1809)، خاص الخاص، تصحیح الشیخ محمود السکری، مصر: مطبعة السعادة. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1997)، نصرة مذاهب الزیدیة، تحقیق ناجی حسن، بغداد: لاط. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1983)، یتیمة الدهر فی محاسن أهل العصر، تحقیق مفید محمد قمیحة، بیروت: دار الکتب العلمیة. حموی، یاقوت (1980)، معجم الأدباء، الطبعة الثالثة، بیروت: دار الفکر. دهخدا، علی‌اکبر (1338)، لغتنامه، زیر نظر محمد معین، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. السماوی، یحیی (2001)، الطلیعه من شعراء الشیعه، تحقیق کامل سلمان الجبّوری، بیروت: دار المؤرخ العربی. صاحب بن عباد، أبوالقاسم (1965)، الأمثال السائرة من شعر المتنبی و الروزنامجة، تحقیق محمدحسن آل یاسین، بغداد: مکتبة النهضة. الصفدی، صلاح‌الدین (1991): الوافی بالوفیات، تحقیق یوسف فان إس، الطبعة الثالثة، بیروت: المعهد الألمانی للأبحاث الشرقیة. الصولی، أبوبکر محمد بن یحیی (1979): أخبار الراضی بالله و المتقی لله، تحقیق ج هیورث دن، الطبعة الثانیة، بیروت: دار المسیرة. الصولی، أبوبکر محمد بن یحیی (1341)، أدب الکاتب، تصحیح محمد بهجه الأثری، بغداد: المکتبة العربیة. علی ابن ظافر، جمال‌الدین ابوالحسن (2007): بدائع البدائة، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة. کرمر، جوئل ل (1375)، احیای فرهنگی در عهد آل بویه انسانگرایی در عصر رنسانس، ترجمة محمدسعید حنایی کاشانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. مسکویه، أبوعلی (2003)، تجارب الأمم و تعاقب الهمم، تحقیق سید کسروی حسن، بیروت: دار الکتب العلمیة. معلوف، لوئیس (1380)، المنجد عربی- فارسی، ترجمة محمد بندرریگی، چاپ سوم، تهران: انتشارات ایران. معین، محمد (1367)، مجموعه مقالات، به کوشش مهدخت معین، تهران: مؤسسة انتشارات معین. References: Abolfada, (N.D). A Short book About Human History. Egypt: Almatbaat- Alhoseyniya Publication. [In Arabic]. Al - Badii, Y. (2009). About Al- Motanabbi. Editing by Mostafa, S. Al - Cairo: Almaaref Publication. [In Arabic]. Ali Ibn Zafer, J, A. (2007). The News. Beirut: Alkotob Publication. [In Arabic]. Al-THaalabi, A. (N.D). Aboo Tayyab Al- Motanabbi. Edition by Mohammad, M, A. Cairo: Alhosein Library. [In Arabic]. Al-THaalabi, A. (N.D). The Miraclr And Briefness. Editing by Eskandar, A. Baghdad: Albayan Library. [In Arabic]. Al-THaalabi, A. (1809). The Special Arrairs. Edition by Mahmood, S. Egypt: Alsaadah Publication. [In Arabic]. Al-THaalabi, A. (1997). In Ptotection of Zaydiah. Editin by NAji, H. Baghdad: [In Arabic]. Al-THaalabi, A. (1983). The Period Goodness. Edition by M, M, Gh. Beirut: Alkotob Publication. [In Arabic]. Al-safdi, S. (1991). The Dead. 3th ed Beirut: German Institute for Oriental Research. [In Arabic]. Al-sooli, Y. (1922). Manner of Writer. Edition by Mohammad Bahjat Al Athari. Baghdad: Al- Arabiyah Library. [In Arabic]. Al-Sooli, A, M. (1979). The News of Al- Razi Bellah And Al - Mottaghi Lellah. 2nd ed. Beirut: Almasira Publication. [In Arabic]. Amin, M. (2009). the Famous of Shiah. Editing by Hasan, A. 5th ed. Beirut: Al-taarof Publication. [In Arabic]. Azarnoosh, A. (2002). Bakharzi, Abolhasan. Tehran: The Islamic Encyclopedia Center. [In Persian]. Al-Tanookhi, Gh. (1972). the News of Talks. Editing by Abbod, Sh. [In Arabic]. Al-Tovhidi, A. (1992). The Blames of Two Minister. Editin by Mohammad, t. Beirut: sader Publication. [In Arabic]. Al - Samavi, Y. (2001). The poets of Shiaah. Editing by K, S, J. Beirut: Alkotob Publication. [In Arabic]. Bahmanyar, A. (1956). Sahib - Ibn- Abbad Biografy. By Bastani, P. Tehran: university of Tehran. [In Persian]. Dehkhoda, A. (1959). The Dictionary. By M, Moin. Tehran: university of Tehran Pblication. [In Persian]. Ibn-Abi Osaybaah. (1987). The News about Physician. 4th ed. Beirut: Althaghafah Publication. [In Arabic]. Ibn-Alathir, E, A. (1989). A Perfect Book In History. Editing by Ali, SH. Beirut: Ehya- Altorath Publication. [In Arabic]. Ibn-Aljoozi, A. (1992). In Kings History. Edition by Mohammad, A, A. Beirut: Alkotob Library. [In Arabic]. Ibn-Khalakkan, A (N.D). the Dead Famous. Edition by Ehsan, A. Beirut: Alfekr Publication. [In Arabic]. Kremer, J, L. (1996). Humanism In The Renaissance of Islam. Translation by M, S, Hanayi. Tehran: University Publication Center. [In Persian]. Moskooya, A. (2003). the Experiences of Nations. Edition by Sayed Kasravi Hasan. Beirut: Alkotob Publication. [In Arabic]. Maloof, Loois. (2001). Almonjed Dictionary. Translation by Bandarrigi. . 3th ed. Tehran: Iran Publication. [In Persian]. Moein, M. (1987). The Collection of Articles. by Mahdokht, M. Tehran: Moein Publication. [In Persian]. Sahib-Ibn Abbad, A. (1956). The Proverbs of Motanabbi poetry And Al- Rooznamejah. Editing by M, A, Yasin. Baghdad: Alnahzah Library. [In Arabic]. Yaghoot hamavi. (1980). Detailed Dictionary in Literary. 3th ed. Beirut: Alfekr Library. [In Arabic].
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,121 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 413 |
||