پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,766 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,219,429 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,966,139 |
نظام نیارش گنبدخانة کهن کاشان (گنبدخانه مسجد جمعه) | ||
| نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی | ||
| دوره 25، شماره 3، آذر 1399، صفحه 73-86 اصل مقاله (18.91 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfaup.2021.312670.672544 | ||
| نویسندگان | ||
| بابک عالمی* 1؛ صدیقه کمالی زارچی2 | ||
| 1عضو هیت علمی دانشکده معماری و هنر دانشگاه کاشان و مدیر اجرایی مجله مطالعات معماری ایران | ||
| 2دانشکده معماری و شهر سازی/ دانشگاه شهید بهشتی | ||
| چکیده | ||
| گنبد، فرمی است که تأثیر بسزایی در شکل‌گیری ساختارها و مناظر معماری ایران دارد. شناخت انواع، شیوههای ساخت، و عملکرد سازه‌ای آن همواره دغدغه معماران و محققان بودهاست. این پژوهش، به گنبدخانه مسجد جامع کاشان، از معدود بناهای کهن و پابرجا پس از زلزله‌های ویرانگر منطقه پرداخته‌است. تاکنون به معماری و فن‌ساخت این بنا پرداخته نشده است و بررسی آن نمایانگر تمایزاتی با گنبدهای مشابه است. هدف پژوهش، مستندنگاری، بررسی پیشینة تاریخی، تزیینات و شیوة ساخت این گنبدخانه است. راهبرد پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و تفسیری-تاریخی است. پژوهش با حضور در بنا، کار میدانی و همچنین مطالعه منابع کتابخانهای و اسناد شفاهی برای کنترل یافتهها و درک فنون به‌کاررفته و آگاهی از فرایند ساخت انجام‌شدهاست. یافته‌های پژوهش نشانمی‌دهد که گنبد متعلق به دوره ایلخانی و به‌صورت دوپوسته گسسته است که با استفاده از فنِ شاهنگ و زنجیر و شابلون متحرک ساخته‌شده؛ شکل قوس گنبد داخلی، منحنی ریسمان آویختهاست. نتایج پژوهش ضمن شناسایى دقیق اجزا و چگونگى کاربرد مصالح و خشخاشى‌ها در گنبد، نشانگر تشابه سلسله مراتب فن ساخت در منطقه، در مقایسه با گنبدخانهی چند بنای همدوره خود است. تزئینات ایوان و محراب، نمونه منحصربه‌فردی از کاربندی و مقرنس است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مسجد جمعه کاشان؛ فضای گنبدخانه؛ فن ساخت گنبد؛ گنبد دوپوسته گسسته؛ فن شاهنگ و زنجیر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The ancient dome of kashan: study of Techno constractive and material characteristic (Dome of the Friday Mosque) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Babak Alemi1؛ sediqeh kamali zarchi2 | ||
| 1Faculty member of department of Architectural Technology Executive Manager of the Journal of Iranian Architectural Studies | ||
| 2Faculty of Architecture and Urban Planning / Shahid Beheshti University | ||
| چکیده [English] | ||
| The dome is a form that has a great impact on the formation of architectural forms and landscapes in Iranian cities. Architects and researchers have always been concerned with the methods of dome construction, recognizing its types, studying the performance of the instrument, drawing methods, and its execution methods. Among the valuable historical context of Kashan, the Grand Mosque is one of the oldest surviving buildings in the heart of the ages, which unfortunately has been abandoned and except for limited studies, it has not been addressed and its registered documents have serious shortcomings and mistakes. In this article, in addition to a general knowledge of the mosque and a summary of its evolution, its dome has been paid special attention. It is one of the few standing buildings after the devastating earthquakes in the region. In the structure of the dome of the mosque, there are initiatives that cause differences with other similar domes and this shows the need to study and document it. Most of the research that has been done about this mosque has been in the field of archeology and about the altars, decorations and pottery kilns (located in the nave) and so far the architectural aspects and construction techniques have not been studied. Therefore, the purpose of this research is to pay attention to the historical background of the mosque and accurate documentation of various elements and decorations used in the dome, the method of construction of each component and structural form of the dome. To achieve this goal, an important part of the research data has been obtained through attending the Kashan Grand Mosque and field survey of the dome, and library and oral resources have been used to control the field findings and know the course of construction and techniques used. Is. The main strategy of this research is descriptive-analytical and interpretive-historical. One of the findings of this article is the accurate identification of the components and how the bricks and poppies are arranged in this dome. The result of the research shows that the form of the dome is in the form of two discrete shells which are made using the technique of whip and chain and moving template, respectively, internal and external dome and the shape of the inner dome arch is hung close to the string curve. Also, the analysis of the decoration of the dome of the house shows that the porch and the altar are decorated with an original and unique example of use and Mogharnas. Due to the artistic skills and decorations of the Timurid era, no complex decorations have been used in this building and most of the surfaces have been decorated in the simplest way, which indicates the haste in the reconstruction and the subsequent decline of the mosque. Comparing the mosque with three domes of the same period and approximately the same area shows that the construction of all four domes has common features and differences that these differences can be seen in the executive details as well as in the decorations. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The Friday Mosque, The dome, Dome construction technique, The dome has two discrete shells, Shahang and chain technique | ||
| مراجع | ||
|
ارجمندفر، مسعود و علی زمانیفرد( 1387)، منار عنصر هویتبخش در مسجد جامع کاشان. دومین کنگرة معماری و شهرسازی ایران، ارگ بم، کرمان، جلد چهارم، 247-251. اسماعیلی سادیانی، معصومه و احمدیان فینی، ملیحه، (1392)، بررسی و تحلیل کوره‌های مسجد جامع کاشان. اولین همایش ملی باستان‌شناسی ایران، بیرجند. اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان،(1367)، مرآت البلدان، به کوشش عبدالحسین نوایی، میرهاشم محدث، تهران: دانشگاه تهران، موسسه انتشارات و چاپ. اوبن، اوژن، (1362) ، سفرنامه و خاطرات اوژن اوبن سفیر فرانسه در ایران در آستانه جنبش مشروطی ، ترجمۀ علی‌اصغر سیدی، تهران: زوار. بهادری, رویا، بهشتی, ایرج، یونسی, محسن و عسگرپور, وحید، 1394، مطالعات باستان‌سنجی بر روی گچ‌بری محراب بزرگ و تزئینات مسجد جامع کاشان. دومین همایش ملی باستان‌شناسی ایران، بیرجند. پیرنیا، محمد کریم،(1370)، گنبد در معماری ایران، مجله اثر، شماره20. تهرانی، فخار، (1387)، جزوه سازه‌ای سنتی، دانشگاه شهید بهشتی. توسلی نوش‌آبادی، علی‌اکبر، (1398)، گفتگوی شخصی با نویسندگان، کاشان، خردادماه، خانه آقاسلیم. حیدری، فهیمه، (1389)، مسجد جامع کاشان، گذری بر شکل‌گیری مساجد، دوماهنامه گردشگری 26،صص 40-42. دفتر تدوین و ترویج مقررات ملی ساختمان، (1392)، مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان: .ساختمان‌های بنایی. دفتر تدوین و ترویج مقررات ملی ساختمان، (1392)، مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان: .پی و پی‌سازی. زرگرزاده دزفولی، مجتبی، لاری بقال، کیانوش، سالاری‌نسب، نجمه و مهناز بابایی‌مراد،(۱۳۹۵)، خوون‌چینی، تکامل و تناسب ابعاد آجر در نماسازی‌های آثار معماری دزفول، مطالعات معماری ایران، بهار و تابستان1395، ۵ (۹)،صص۴۷-۶۵. زمرشیدی، حسین، (1389)، گنبد و عناصر تاقی ایران،تهران: نشر زمان. ساطع، محمود، (1389) ،کاشان در گذار سیاحان و ایران شناسان، تهران: دعوت. ضرابی، عبدالرحیم کلانتر (سهیل کاشانی)، ( 1378). تاریخ کاشان. به کوشش ایرج افشار. تهران: امیرکبیر. عادل، حامد و سعید محمود کلایه، (1387)،طرح مرمت و باز زنده‌سازی مسجد جامع کاشان، اداره میراث و فرهنگی و صنایع‌دستی و گردشگری کاشان. عالمی، بابک و کمالی زارچی، صدیقه و اسدی چیمه، نغمه، (1398)، نخستین یادگار دوران اسلامی کاشان؛ بررسی فرم، سازه و شیوه ساخت مناره مسجدجامع کاشان، مطالعات معماری ایران، بهار و تابستان 1398، 8(15)،صص5-25 . عالمی، بابک و اسدی چیمه نغمه و کمالی زارچی، صدیقه، (1398)، بررسی تزیینات آجری منارۀ مسجدجامع کاشان. پژوهشنامۀ کاشان (22)،صص 208ـ185. - عسگری، سیمین دخت، (1396)، بررسی تحلیلی و مقایسه‌ای محراب ضلع غربی شبستان شمالی جامع کاشان، کاشان‌شناسی ۱۶ (۱) ،صص۸۸-۱۰۷. کیانی، محمد یوسف، (1366)، معماری ایران، دوره اسلامی، جهاد دانشگاهی. گنجنامه، (1383)،گنجنامه :فرهنگ آثار معماری ایران: دفتر هشتم : مساجد جامع، تهران: شهید بهشتی. محمدیان، منصور و صاحب، سینا فرامرزی، (1390)، گونه شناسی و تدوین ساختار هندسی کاربندی در معماری ایران، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، شماره 48،صص 97-109. معماریان، غلامحسین، (1397)، معماری ایرانی نیارش،تهران:گلجام. نراقی، حسن،(1374)، آثار تاریخی شهرستان‌های کاشان و نطنز،تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ دوم. ولی بیگ، نیما، آریایی، رحیمی، افروز و ساناز رهروی پوده ، (1396)، تحلیل ویژگی‌های هندسی و توانمندی معماران محلی در فن‌آوری ساخت گنبدهای دوپوسته گسسته در شیوه نائین، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، 7(14)،صص 191-206. یونسی، محسن، وحید عسگرپور، و فرانک بحرالعلومی، (1396)، مطالعۀ باستان‌سنجی روی گچ‌بری محراب بزرگ و تزیینات مسجدجامع کاشان. پژوهشنامۀ کاشان 10 (18)،صص 68ـ87.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 812 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,634 |
||