پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,098,289 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,205,951 |
شمایل‌نگاری مذهبی قاجار در سایة تأثیرات فرهنگ غرب (نمونة مطالعاتی: قاب آینة زیرلاکی، اثر محمداسماعیل نقاش‌باشی اصفهانی) | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| دوره 27، شماره 1، خرداد 1401، صفحه 93-102 اصل مقاله (1.81 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2021.323094.666694 | ||
| نویسندگان | ||
| حسن عزیزی* 1؛ علیرضا بهارلو2 | ||
| 1عضو هیأت علمی گروه هنر، دانشکدة علوم انسانی و هنر، دانشگاه حضرت معصومه، قم، ایران. | ||
| 2دکتری هنر اسلامی، گروه هنرهای اسلامی (نگارگری،) دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| اقتباس از دستاوردهای تمدن غرب، از ویژگی‌های بارز هنر قاجار است که تقریبا در همة عرصه‌های هنری نمود دارد. دامنة نفوذ هنر و فرهنگ غرب گاه به حدی بوده که حتی بر نحوة خلق آثار مذهبی و عامیانه در رسانه‌های گوناگون، علی‌الخصوص آثار لاکی، تأثیر گذاشته و آرایه‌ها و ساختارهایی از این فضای غیربومی را در مضامین آشنای بومی تلفیق کرده است. در عصر قاجار هنر لاکی‌کاری با تحول بی‌سابقه‌ای نسبت به گذشته روبرو شد و مضامین مختلفی در آن رواج پیدا کرد که شمایل‌نگاری مذهبی نمونه‌ای از این دست بود. قاب‌آینة زیرلاکیِ محفوظ در موزة بِرن سوئیس، با موضوع مذهبیِ شمایل حضرت علی‌ع و حسنین‌ع، اثر محمد اسماعیل نقاش‌باشی اصفهانی که در سال 1288هـ.ق. خلق شده، مصداقی است از مواجهه با پدیدة فرنگی‌سازی و بازنمود و پیاده‌سازی آن در یک چارچوب مرسوم سنّتی. این پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی و با هدف بازخوانی و تحلیل عناصر هنری غرب در یک قاب‌آینة قاجاری مذهبی، در سه سطح انجام گرفته که عبارتند از ساختار بصری، درون‌مایه و محتوا، و تأثیرات بومی و غیربومی. نتایج مطالعة حاضر حاصل نشان از حضور چند مؤلفة غیربومیِ اقتباس‌شده از غرب دارد که مهم‌ترین آنها شامل ساختار ماندورلا، محجَر و آرایه‌های وام‌گرفته از سبک روکوکو است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قاجار؛ شمایل‌نگاری مذهبی؛ زیرلاکی؛ تأثیر غرب؛ قاب‌آینه؛ محمداسماعیل اصفهانی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Qajar Religious Painting under the Impact of Western Culture (Case Study: A Lacquer Mirror Case by Mohammad-Esma’il Esfahani, the Chief Painter) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hassan Azizi1؛ Alireza Baharloo2 | ||
| 1Faculty Member of Art Department, Faculty of Humanities and Art, Hazrat-e Masoumeh University, Qom, Iran. | ||
| 2Ph.D of Islamic Arts, Department of Islamic Arts )Persian Miniature), Faculty of Art, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The Qajar dynasty came to power in 1785 and ruled until 1925. During this last phase of traditional Persian history, succeeding shahs tried to change the isolationist stance of the country by expanding cultural and economic interchange with the West. The 19th century was marked by continual unrest, caused by tribal groups competing for power. Foreign encroachment also contributed to conflicts. By mid-century, Persia had again become a crossroads to the East, because European colonialism demanded short routes to the Orient for explorers, archeologists, soldiers, scholars, pilgrims, tourists, writers, painters and photographers. It was under this dynasty that art flourished in a different way. Under the Qajar dynasty the best miniature painting is usually found not in the illustration of manuscripts, as in the earlier periods of the art, but in the decoration of objects in lacquered papier-mache. This art reached a high state of development under Fath Ali Shah, but the best works produced under Naser al-Din Shah in the middle years of the 19th century was perhaps even finer. During this century lacquer wares were one of the most important forms of decorative art produced in Iran. Their importance is reflected in the sheer quantity of items that were made, and in the dynamism with which the decoration of lacquer wares developed. Actually, the lacquer wares produced in early Qajar looks very different from those in later times throughout the whole century, especially from the Nasseri period on. It can hardly be doubted that the lacquer of the early Qajar period was to a large extent a continuation of the traditions established in the late Safavid, Afshar and Zand periods. The repertory of 18th century lacquer decoration included figural, floral and flower-and-bird themes, illumination and calligraphy; however, this visual tradition inclined towards more realistic subject matters with an emphasis on portraiture, most specifically depicting the portraits of kings, princes, officials and dignitaries. Appropriation of western cultural achievements is considered as a main feature of Qajar art manifested in almost all artistic media. Western art and its cultural elements are so broad in extent that they have even exerted their influence over the creation of native, religious and folk art in Iran, especially the lacquer works. The art of lacquer painting underwent drastic changes and development during the Qajar period and different themes were introduced, including the religious portraiture. Preserved at the Bern Museum with a religious theme and the depiction of holly Shiite imams, the lacquer mirror case by Mohammad-Esma’il Esfahani (1871) is a case to be studied in the field of Europeanization and its manifestation in a traditional framework. Conducted in analytical-descriptive methodology with the aim of reassessing and analyzing western artistic elements in a traditional Qajar lacquer work, the present essay has been done in three levels, i.e. visual structure, theme and subject, and non-native influences. The results demonstrate that the mirror case has adopted some foreign elements from the West, the most evident of which are “mandorla” or almond-shaped aureola, “altarpiece” structure and “Rococo” ornaments. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Qajar, Religious Portraiture, Lacquer, West Impact, Mirror Case, Mohammad-Esma&rsquo؛ il Esfahani | ||
| مراجع | ||
|
آژند، یعقوب (1391)، میرزاعلی‌قلی خویی، از مجموعة «گلستان هنر» (1)، تهران، نشر پیکره.
آژند، یعقوب (1396)، محمدباقر، از مجموعة «گلستان هنر» (22)، تهران، نشر پیکره.
آغداشلو، آیدین (1376)، آقا لطفعلی صورتگر شیرازی، گردآوری و تصویر: جاسم غضبانپور، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور. احسانی، محمدتقی (1368) ، جلدها و قلمدان‌های ایرانی، ج1، تهران، امیرکبیر.
اختیار، مریم (1377)، «پرده‌گشای نقاشی زیرلاکی: محمد اسماعیل اصفهانی»، دوازده رخ (یادنگاری دوازده نقاش نادره‌کار ایران)، ترجمه و تدوین یعقوب آژند، تهران، مولی.
ادیب برومند، عبدالعلی (1366)، هنر قلمدان، تهران، وحید.
اسکارچیا، جیان روبرتو (1376)، هنر صفوی، زند و قاجار، ج10 از «تاریخ هنر ایران»، ترجمة یعقوب آژند، تهران، نشر مولی.
افشاری، مهران و مهدی مداینی (1388)، چهارده رساله در باب فتوت و اصناف، چاپ سوم، تهران، چشمه.
امانت، عباس (1385)، قبلة عالم (ناصرالدین‌شاه قاجار و پادشاهی ایران)، ترجمة حسن کامشاد، چاپ سوم، تهران، نشر کارنامه.
پاکباز، روئین (1395)، «هنر ایرانی در نگاهی دیگر». در جست‌وجوی زمان نو (درآمدی بر تاریخ انتقادی هنر معاصر ایران)، گردآوری ایمان افسریان، تهران، حرفة هنرمند.
پانوفسکی، اروین (1396)، معنا در هنرهای تجسمی،. ترجمة ندا اخوان اقدم. تهران، چشمه.
حمزئیان، حمید و همکاران (1395)، «بررسی تطبیقی کاربرد آینه در آثار عین‌القضات همدانی و مولوی»، ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، ش43، صص 43-84.
رابی، جولیان (1386)، کارهای لاکی، ج8 (مجموعة هنر اسلامی)، ترجمة سودابه رفیعی سخایی، گردآوری ناصر خلیلی، تهران، کارنگ. رابینسون، ب. و. (1391)، «نقاشی ایرانی در دوره‌های زند و قاجار»، تاریخ ایران کمبریج (از نادرشاه تا زندیه)، ج7، ویراستار: پیتر اوری، گاوین هامبلی و چارلز ملویل، ترجمة دکتر تیمور قادری و محسن جاوری، چاپ سوم، تهران، نشر مهتاب.
رابینسون، ب. و. (1379)، «نقاشی ایرانی در دورة قاجار»، اوج‌های درخشان هنر ایران، زیر نظر ریچارد اتینگهاوزن و احسان یارشاطر، ترجمة هرمز عبداللهی و رویین پاکباز، تهران، انتشارات آگاه.
شمیسا، سیروس (1377)، فرهنگ اشارات ادبیات فارسی، ج2، تهران، فردوس.
کریم‌زاده تبریزی، محمدعلی (1363)،. احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر نگارگر هند و عثمانی، ج1، تهران، مستوفی. کلارک، مایکل (1389)، فرهنگ فشردة اصطلاحات هنر،. ترجمة الهام‌السادات رضایی، تهران، برگ‌نگار.
ناصربخت، محمدحسین (1377).، «پرده‌های درویشی: هنر پرده‌خوانی و نقاشی پرده‌های درویشی»، فصلنامة هنر، ش.35، صص 101-114. نصری، امیر (1393)، «خوانش تصویر از دیدگاه اروین پانوفسکی»، تفسیر اثر هنری، به کوشش امیر نصری، تهران، فرهنگستان هنر، پژوهشکدة هنر، صص 9-36.
هولتسر، ارنست (1355)، ایران در یکصد و سیزده سال پیش، ترجمة محمد عاصمی، تهران، وزارت فرهنگ و هنر (مرکز مردم‌شناسی ایران). یاحقی، محمدجعفر (1375)، فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، تهران، سروش.
پولاک، ادوارد (1368)، سفرنامة پولاک: ایران و ایرانیان، ترجمة کیکاووس جهانداری، چاپ دوم، تهران، خوارزمی.
Diba, S. Layla & Maryam Ekhtiar (1998), Royal Persian Paintings: The Qajar Epoch 1785-1925, London and New York, I. B. Tauris. L’empire des Roses: Chefs-D’Oeuvre de L’Art Persan du 19e Siecle (Beaux Arts) (French Edition) Hardcover, April 12, 2018. Modares, Mahshid (2012), “Art Patronage of the Nineteenth Century Iran” (http://www.tavoosonline.com/Articles/ArticleDetailEn.aspx?src=151&Page=1; Retrieved: May 8th, 2017). Robinson, B. W. (1967), “A Lacquer Mirror-Case of 1854”, Iran. vol. 5, pp.1-6. - Robinson, B. W. (1993), Studies in Persian Art, vol. 1, London, Pindar Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,581 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,003 |
||