دادور, ابولقاسم, رضایت بخش رضایی, هانیه. (1400). جایگاه اجتماعی زنان نوازنده در نگارههای ایران و هند مطالعه موردی: عصر صفوی و گورکانی. , 13(1), 31-57. doi: 10.22059/jsal.2021.323147.666022
ابولقاسم دادور; هانیه رضایت بخش رضایی. "جایگاه اجتماعی زنان نوازنده در نگارههای ایران و هند مطالعه موردی: عصر صفوی و گورکانی". , 13, 1, 1400, 31-57. doi: 10.22059/jsal.2021.323147.666022
دادور, ابولقاسم, رضایت بخش رضایی, هانیه. (1400). 'جایگاه اجتماعی زنان نوازنده در نگارههای ایران و هند مطالعه موردی: عصر صفوی و گورکانی', , 13(1), pp. 31-57. doi: 10.22059/jsal.2021.323147.666022
دادور, ابولقاسم, رضایت بخش رضایی, هانیه. جایگاه اجتماعی زنان نوازنده در نگارههای ایران و هند مطالعه موردی: عصر صفوی و گورکانی. , 1400; 13(1): 31-57. doi: 10.22059/jsal.2021.323147.666022
جایگاه اجتماعی زنان نوازنده در نگارههای ایران و هند مطالعه موردی: عصر صفوی و گورکانی
1عضو هیأت علمی و استاد تمام گروه پژوهش هنر دانشگاه الزهرا
2کارشناس ارشد پژوهش هنر، دانشگاه کاشان
چکیده
در سدة دهم هجری، هند و ایران تحت حکومت دو خاندان برجسته صفویان و گورکانیان به قدرت‌های بزرگی تبدیل شدند. اوج قدرت صفویان در ایران با شکوه قدرت گورکانیان در هند همزمان، و این همزمانی، به ایجاد ارتباطات میان دو کشور منجر شد. ظهور سبک نقاشی مخصوص هندی که به‌سبب مهاجرت نقاشان ایرانی به هند به وجود آمد، در تاریخ هنر هند اسلامی بسیار مهم است. در این برهه تاریخی در هند، مینیاتور سخت مورد توجه بوده و با درخشش خاصی جلوه‌گر شده است. اولین آثار هندی در این زمینه به‌طورکلی برگرفته از آثار ایرانی عصر صفویه بود که علاوه‌بر تفاسیر ادبی، حاوی محتویات جامعه‌شناختیی و رخدادهای تاریخی این عصر بود. همین امر زمینه تفحص در شاخههای گوناگون این دوره را بر اساس نگارگری به امری ضروری مبدل ساخته است. تصاویر این دوره در دو کشور حاکی از آن است که زنان ایرانی و هندی در این دوره نه‌تنها به‌عنوان رقصنده که در جایگاه نوازنده نیز فعالیت میکردند. با توجه به نگارههای مورد بازبینی، چنین به نظر میرسد که زنان نوازنده جز در مجالس خصوصی ـ که گاه در حضور شخص پادشاه و گاه به‌صورت کاملاً زنانه و بدون حضور مردان برگزار میشدند ـ در دیگر اماکن حضور نداشتهاند. همچنین به نظر میرسد نوازندگان زن، تنها در حال نوازندگی سازهای خاصی نشان داده شدهاند که میتواند نشانگر مهارت بیشتر زنان در آن دسته از سازها نسبت به مردان باشد. با این‌حال تفاوتهایی نیز در تصاویر مورد استفاده از زنان نوازنده و همچنین سازهایی که مورد استفاده آنان بوده، در دو کشور وجود دارد. در این پژوهش سعی بر آن است که با نگاهی تطبیقی و تحلیلی بر نگارههای دو مکتب ایران و هند به این مهم دست یافت که آیا بانوان نوازنده در دو کشور جایگاهی برابر داشتهاند و تنوع سازهای مورد استفاده آنان به چه صورت بوده است؟ نتایج به‌دست‌آمده از بررسی 20 نگاره از هر مکتب و استفاده از منابع مکتوب به‌عنوان شاهد بوده است. این پژوهش با روش تطبیقی و تحلیلی انجام شده و گردآوری اطلاعات آن با روش کتابخانهای-اسنادی صورت گرفته است.
The social status of women musicians in Iranian and Indian paintings. Case study: Safavid and Gurkhani era
نویسندگان [English]
Abolghasem Dadvar1؛ Hanieh Rezayatbakhsh reazaye2
1Professor of Art Research, Alzahra University
2M.A. in Art Research, University of Kashan
چکیده [English]
In the tenth century AH, India and Iran became great powers under the rule of two prominent Safavid and Gurkhanid dynasties. The peak of Safavid power in Iran coincided with the glorious power of the Gurkhanids in India, and this coincidence led to the establishment of relations between the two countries. The emergence of a special Indian painting style that arose due to the migration of Iranian painters to India is very important in the history of Islamic Indian art.The images of this period in both countries show that Iranian and Indian women in this period acted not only as dancers but also as musicians. According to the pictures under review, it seems that women musicians were not present in other places except in private gatherings (sometimes in the presence of the king himself and sometimes in a completely feminine manner without the presence of men). . It also seems that female musicians are only shown playing certain instruments, which could indicate that women are more skilled in those instruments than men.In this study, an attempt has been made to take a comparative and analytical look at the drawings of the two schools of Iran and India to find out whether women musicians have an equal position in the two countries and what is the variety of instruments used by them. ?. The results were obtained by examining 20 drawings from each school and using written sources as evidence. This research is a documentary-library with a comparative and analytical method and its data collection method.
کلیدواژه‌ها [English]
women, musiciones, painting, music, safavid, mughal india
مراجع
آزاده فر، محمدرضا. (1395). موسیقی در فلسفه و عرفان(یک مقدمه کوتاه)، تهران: نشر مرکز
آژند، یعقوب. (1385). مکتب نگارگری اصفهان، تهران: فرهنگستان هنر/سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
آژند، یعقوب. ( 1394). مکتب نگارگری تبریز و قزوین-مشهد، چاپ دوم، تهران: فرهنگستان هنر.
آژند، یعقوب. (1395). نگارگری ایران، جلد 2، چاپ سوم، تهران: انتشارات سمت.
آقاجانی اصفهانی، حسین و اصغر جوانی. (1386). دیوارنگاری عصر صفویه در اصفهان، تهران: فرهنگستان هنر.
الئاریوس، آدام. (1363). سفرنامه (بخش ایران)، ترجمه: احمد بهپور، تهران: سازمان انتشاراتی فرهنگی ابتکار.
بیات، بایزید. (1382). تذکره همایون و بابر، به سعی و تصحیح: محمدهیات حسینی، تهران: انتشارات اساطیر.
پرایس،کریستین. (1393). تاریخ هنر اسلامی، ترجمه: مسعود رجبنیا، چاپ هشتم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
ترکمان، اسکندربیگ. (1382). عالمآرای عباسی، به کوشش ایرج افشار، ج1 و 2، تهران: انتشارات امیرکبیر.
جهانگیر گورکانی، نورالدین محمد. (1359). جهانگیرنامه (توزوک جهانگیری)، به کوشش: محمد هاشم، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
جوادی، غلامرضا. (1380). موسیقی ایران از آغاز تا امروز، 3 جلد، تهران: انتشارات همشهری.
دلافوز،ث.ف. (1316). تاریخ هند، ترجمه: سید محمدتقی فخرداعیگیلانی، تهران: چاپ خانه مجلس.
دالاواله، پیترو. (1370). سفرنامه (بخش ایران)، ترجمه: شعاعالدین شفا، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ذاکرجعفری، نرگس. (1396). حیات سازها در تاریخ موسیقایی ایران از دوره ایلخانیان تا پایان صفویه، تهران: مؤسسه فرهنگی ماهور.
راوندی، مرتضی. ( 1368). تاریخ اجتماعی ایران. تهران: نشر مؤلف.
روملو، حسن بیگ. (1357). احسن التواریخ، تصحیح: عبدالحسین نوایی، تهران: نشر بابک.
رهبر، ایلناز، هومان اسعدی و رامون گاژا (تابستان 1389). سازهای موسیقی دوره صفویه به روایت کمپفر و شاردن، نشریه هنرهای زیبا (هنرهای نمایشی و موسیقی)، شماره41. 23-32
رهبر، ایلناز. (پاییز 1389). سازهای زهی در نگارگری‌های ایرانی دوره صفوی، فصلنامه موسیقی ماهور، شماره 49. 97-129.
رهبر، ایلناز. (زمستان 1390). سازهای موسیقی ایران در عصر صفوی به روایت کمپفر، فصلنامه موسیقی ماهور، سال چهاردهم، شماره 54. 81-100.
ریاض الاسلام. (1373). تاریخ روابط ایران و هند در دورة صفویه و افشاریه، ترجمه: محمدباقر آرام، عباسقلى غفارىفرد، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.
هالاید، مادلین و هرمان گوتس. (1391). هنر هند و ایرانی-هند و اسلامی، ترجمه: یعقوب آژند، چاپ سوم، تهران: انتشارات مولی.
همایی شیرازی، جلال الدین. (1375). تاریخ اصفهان، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
یساولی، فرهاد. (1393). آثار درخشان هنر ایران و جهان، جلد1، تهران: انتشارات برگ نو.
Baily,John & Alastair Dick,(1980). A description of the Nagharakhana of Harat, Afghanistan. Asian Music. Edited by Stanly Sadie, Vol 7. Oxford.
Brown,Kathrine R.B,(2003). Hindustani music in the time of Aurangzeb , Submitted in fulfilment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy at the School of Oriental and African Studies, University of London.
------------------------,(2006).Evidence of Indo-Persian Musicology Synthesis? The Tanbur and Rudar vina in seventeenth-century Indo-Persian Treatises, Journal of the Indian Musicological Society A Spesial Issue on: Indo-Persian Music; confluence of cultures. Volume 36-37. Mumbie.
Eraly,Abraham (2007), The Mughal World: Life in India's Last Golden Age, Penguin Books.
Greig, John Andrew,( 1987). Tarikh-I Sangita: The Foundations of North Indian Music in the 16th century. Los Angeles: The university of California.
Guy, John& Jorrit Britschgi,(2011).Wonder of the Age(Master Painters of India 1100-1900), The Metropolitan Museum of Art, New York.
Manucci, Niccola,(1907). Storia do Mogor or Moghul India,1653-1780, William J Irvan,trans. Indian text series. London: John Murray.
Misra, Rekha,(1967). Women in Mughal India(1526-1748 A.D.). Dehli: Munshiram Manoharlal.
Sharma,S.R,(1947). Mughol Empire in India. Agra: Lakshmi Naain Agarwal.
Wade, Bonnie C,(1998). Imaging Sound(An Ethnomusicological Study of Music ,Art and Culture in Mughal Indid). The University of Chicago prees, chcago & London.
