پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,105,418 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,210,891 |
نفرین عینیت در علوم اجتماعی: وبر و نوع ایده‌آل | ||
| مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق) | ||
| دوره 29، شماره 1، خرداد 1401، صفحه 77-101 اصل مقاله (612.76 K) | ||
| نوع مقاله: علمی وپزوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jsr.2022.85288 | ||
| نویسنده | ||
| محسن صبوریان* | ||
| عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| وبر در مواضع مختلف تلاش کرده تا از مفهوم عینیت برای علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی دفاع کند. این تلاش از سویی برای گریز از نسبی‌گرایی اخلاقی و از سویی برای دور شدن از نسبی‌گرایی معرفتی است. او با ابزار عینیت از نسبی‌گرایی معرفتی فاصله گرفته و با تأکید بر مفهوم چالشی شخصیت دانشمند از نسبی‌گرایی اخلاقی. در این مقاله تلاش کردیم تا نگاهی تکوینی به تحول مسئلة عینیت در اندیشه وبر داشته باشیم. برای این منظور تأثیرپذیری وبر از دو مفهوم مکتب نوکانتی‌های جنوب غربی آلمان، را پی‌جویی کرده‌ایم. وبر در ارائه نوع ایده‌آل وام‌دار ویندلباند بود و ربط ارزشی را هم از ریکرت اخذ کرد. ربط ارزشی در خدمت نوع ایده‌آل قرار گرفت و نهایتاً کل جامعه‌شناسی وبر بر آن ابتناء یافت. نوع ایده‌آل هرچند مفهومی تا حدممکن خالی از محتوا و عام است، اما رویکرد به آن مبتنی بر ارزش‌هایی است که دانشمند واجد آن است. علم اجتماعی هنگامی ممکن است که یا این ارزش‌ها در نفس‌الامر جهانی و عام باشند و یا به طریقی غیرمعرفتی و با فرایندی مشابه جهانی‌شدن، جهانی و عام بشوند. هرچند از برخی فقرات وبر رویکرد دوم هم استشمام می‌شود، اما توجه به وجوه ریکرتی اندیشه‌ی وبر، احتمال اول را تقویت می‌کند. این مقاله پژوهشی است پیرامون امکانات نوع ایده‌آل برای عینیت در علوم اجتماعی از منظر وبر. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ماکس وبر؛ نوع ایده‌آل؛ امکان عینی؛ ریکرت؛ ویندلباند؛ نوکانتی‌ها؛ مکتب جنوب غربی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Curse of Objectivity in Social Sciences: Weber and Ideal Type | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohsen Saboorian | ||
| Department of Islamic Social Sciences, Faculty of Social Sciences, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| Weber, in different places, tried to defend the objectivity of social sciences and sociology. This endeavor was in part to distance from moral relativity and also to stay away from epistemological relativism. He detached from epistemological relativism by the means of objectivity and distanced from moral relativity by the concept of scientific characteristic. In this paper we took a thorough and developmental look at the concept of objectivity in the idea of Weber. To this end we traced the effect of German southwest Neokantian school on Weber. Weber's idea of the ideal types was in debt to Windelband. He took the concept of value-relation from Rickert. Value-relation was in service for ideal types, which then made up the whole Weberian sociology. Although the ideal type is a concept free from any concrete and empirical content, to approach it, one will take his values into consideration. Social science is possible when these values are general and universal in the true sense. Or, it would be possible if those values become global, by non-discursive means (e.g. civilizational domination). Although some phrases from Weber direct us to the second hypothesis, taking Rickert's ideas into consideration strengthens the first one. This paper is an enquiry into the thought of Weber for the features and possibilities of ideal types for the social sciences. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Max Weber, Ideal Type, Objective Possibility, Ricker, Windelband, Neo-Kantians, Southwest school | ||
| مراجع | ||
|
آرون، ریمون (۱۳۸۴)، مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمه‌ی باقر پرهام، چ ۷ (اول: ۱۳۷۷)، علمی و فرهنگی.
اباذری، یوسف (۱۳۸۷)، خرد جامعه‌شناسی، چ ۲ (اول: ۱۳۷۷)، طرح نو.
ابن خلدون (۱۳۸۸)، مقدمه‌ی ابن خلدون، ترجمه‌ی محمد پروین گنابادی، چ ۱۲ (اول: ۱۳۳۶)، تهران: علمی و فرهنگی.
اشتراوس، لئو (۱۳۹۳)، حقوق طبیعی و تاریخ، ترجمه‌ی باقر پرهام، چ ۳ (اول: ۱۳۷۳)، آگاه.
اشتراوس، لئو (۱۳۸۱)، فلسفه‌ی سیاسی چیست، ترجمه‌ی فرهنگ رجایی، چ ۲ (اول: ۱۳۷۳)، علمی و فرهنگی.
افلاطون، دوره آثار افلاطون، جلد ۲، ترجمه محمد حسن لطفی، خوارزمی.
بروبیکر، راجرز (۱۳۹۵)، مرزهای عقلانیت: رساله‌ای درباره‌ی اندیشه‌ی اجتماعی و اخلاقی ماکس وبر، ترجمه‌ی شهناز مسمی‌پرست، پارسه.
بورمان، کارل (۱۳۸۷)، افلاطون، ترجمه‌ی محمد حسن لطفی، چ ۲ (اول: ۱۳۷۰)، طرح نو.
بیکن، فرانسیس (۱۳۹۸)، نوارغنون، ترجمه‌ی محمود صناعی، جامی.
تریگ، راجر (۱۳۸۶)، فهم علم اجتماعی، ترجمه‌ی شهناز مسمی‌پرست، چ ۲ (اول: ۱۳۸۴)، نی.
دامیکو، روبرت (۱۳۹۲)، تاریخی‌گرایی و شناخت، ترجمه‌ی ابوالفضل رجبی، نقش جهان.
ذهن (مجله)، (۱۳۸۴)، معرفت‌شناسان، مجله‌ی ذهن، شماره‌ی ۲۴، زمستان ۱۳۸۴.
رجبی، محمود و دیگران (۱۳۹۵)، تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام، چ ۱۲ (اول: ۱۳۷۸)، سمت.
روت، مایکل (۱۳۸۹)، فلسفه‌ی علوم اجتماعی: روش‌ها، آرمان‌ها و سیاست‌های پژوهش اجتماعی، ترجمه‌ی محمد شجاعیان، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ساندلین، بو و همکاران، تاریخ مختصر اندیشه‌های اقتصادی، ترجمه حمیدرضا ارباب، نی.
سالومون، رابرت (۱۳۹۸)، فلسفه‌ی فرانسوی و آلمانی، ترجمه‌ی محمد عید حنایی کاشانی، روزنه.
سجویک، پیتر (۱۳۹۸)، از دکارت تا دریدا: مروری بر فلسفه‌ی اروپایی، چ ۹ (اول ۱۳۸۸)، نی.
جعفری کافی آبادی، صابر (۱۳۹۷)، بازخوانی عینیت در علوم اجتماعی از نگاه ماکس وبر، پایان نامه دکتری در دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
علیزاده، عبدالرضا و دیگران (۱۳۸۳)، جامعه‌شناسی معرفت: جستاری در تبیین رابطه‌ی «ساخت و کنش اجتماعی» و «معرفت‌های بشری»، حوزه و دانشگاه.
فرامرز قراملکی، احد (۱۳۹۱)، جستار در میراث منطق‌دانان مسلمان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فتحی، حسن (۱۳۸۲)، دیالکتیک در فلسفه‌ی افلاطون، نشریه‌ی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شماره 186، ۱۳۸۲.
فوگن، هانس نوربرت (۱۳۸۵)، ماکس وبر، ترجمه‌ی محمود رامبد، هرمس.
مطهری، مرتضی (۱۳۹۱)، مجموعه آثار، جلد ۴ (نسخه‌ی دیجیتال)، صدرا.
مهاجرنیا، محسن (۱۳۸۶)، اندیشه‌ی سیاسی فارابی، چ ۲ (اول: ۱۳۸۰)، بوستان کتاب.
وبر، ماکس (۱۳۸۷)، دین، قدرت، جامعه، ترجمه‌ی احمد تدین، هرمس، چاپ سوم، هرمس.
وبر، ماکس (۱۳۸۵)، اخلاق پروتستانی و روحیه‌ی سرمایه‌داری، ترجمه‌ی عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی، چ ۳ (اول: ۱۳۷۳)، علمی و فرهنگی.
وبر، ماکس (۱۳۸۴)، روش‌شناسی علوم اجتماعی، ترجمه‌ی حسن چاوشیان، چ ۲ (اول: ۱۳۸۲)، مرکز.
یاسپرس، کارل (۱۳۷۳)، آغاز و انجام تاریخ، ترجمه‌ی محمد حسن لطفی، چ ۲ (اول: ۱۳۶۳)، خوارزمی.
Burger, Thomas (1976). Max Weber's Theory of Concept Formation, Duke University Press.
Heis, Jeremy, "Neo-Kantianism", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2018 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/sum2018/entries/neo-kantianism/>.
Roth, Guenther and Wolfgang Schluchter (1979), Max Weber's Vision of History: Ethics and Methods, University of California Press.
Shields, Christopher, "Aristotle", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2016 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/win2016/entries/aristotle/>.
Weber, Max (1949), The Methodology of the Social Sciences, trans. by Edward A. Shils and Henry A. Finch, The Free Press.
Weber, Max (1987), Economy and Society: An Outline of Interpretive Sociology, 2 vols., edited by Guenther Roth and Claus Wittich, University of California Press.
Weber, Max (2019), Economy and Society: A New Translation, edited and translated by Keith Tribe, Harvard University Press.
Weinert, Friedel (1996). Weber's Ideal Types as Models in the Social Sciences. Royal Institute of Philosophy Supplement, 41, 73-93.
Zijderveld, Anton C. (2006), Rickert’s Relevance: The Ontological Nature and Epistemological Functions of Values, Brill. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 889 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 595 |
||