Introduction: Having lived on this planet for many years, using and exploiting its resources, man has been confronted with limitations and environmental damage. In this regard, in order to find a new way that can reduce these damages and establish justice, it is of great importance to pay attention to the constraints. Can the problem become more understandable by introducing social variables? Therefore, this study was conducted to identify the factors that affect household consumption in order to understand the various related problems and pave the way for researchers to determine future research perspectives.
Methods: In this field, numerous studies have been conducted to identify the consumption and consumption patterns in the household sector as one of the most energy-intensive sectors. In this regard, the derivation and synthesis of previous findings are absolutely necessary, so in this study, through a systematic review by reading 176 articles and reviewing them in several stages and finally a comprehensive review of 40 scientific articles, an attempt was made to present the effective factors for household energy consumption. Credibility, confirmability and reliability criteria were used to validate this study.
Finding: The concepts of coding were divided into subthemes and themes. Results discussion and conclusion from the data studied 46 subtopics and themes and in the next stage 13 themes and in the final classification; Three categories including macro (governance), medium (society) and micro (family) were collected and then direct and indirect relationships were developed at each level in the form of causal model, so that the relationships between the level of governance (education system and media, energy policy and legislation, executive management of government and energy-related organizations, production, management, distribution, and consumption of energy, technology development, and standard of urban planning and architecture) and at the level of society (interpersonal factors, social and cultural factors, and public awareness) and at the level of family (lifestyle, social and economic status, and characteristics of household population) were described.
Conclusion: The combination of research results and the compilation of different effective factors for household energy consumption and their classification into different levels (macro, middle, and micro) can show the importance of a comprehensive approach to energy and sociological factors for future research, so that energy experts are able to evaluate energy issues in an interdisciplinary way. It also shows policy makers a better and more comprehensive view of policy making and planning in the area of household energy consumption at the macro level. |
- احمدی، سیروس، فرخی، علیرضا و فریدخت صالحی (1393)، «رابطۀ آگاهی از کارایی انرژی برق و صرفه‌جویی در مصرف برق در بین زنان شهر یاسوج»، فصلنامۀ جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، شمارۀ 4: 93-108.
- اصلانی، زهرا، ازکیا، مصطفی و حبیب‌الله زنجانی (1396)، «بررسی عوامل مؤثر بر مصرف انرژی (برق) خانوار شهری با رهیافت نظریۀ بنیادی (مورد مطالعه: منطقۀ 5 تهران)»، فصلنامۀ برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، شمارۀ 34: 1-33.
- اکبری، نعمت‌الله، طالبی، هوشنگ و اعظم جلالی (1395)، «بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر مصرف انرژی خانوار پس از اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها) مطالعۀ موردی شهر اصفهان)»، جامعه‌شناسی کاربردی، شمارۀ 4: 1-26.
- امامقلی، لقمان، صالحی، صادق و جمال محمدی (1396)، «تحلیل جامعه‌شناختی راهبردهای مدیریت انرژی (مطالعۀ موردی: شهروندان شهر سنندج)»، پژوهشنامۀ توسعۀ فرهنگی اجتماعی، شمارۀ 3: 84-96.
- امینی، محمدتقی، تولایی، روح‌الله و امین امینی (1389)، «راهبردهای اجتماعی به‌مثابۀ بدیل‌های غیرقیمتی در حل مسئلۀ اصلاح الگوی مصرف انرژی در کشور»، مجلۀ بررسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ 2: 139-153.
- بهرامی، سمیرا (1398)، «تحلیل محتوای کتاب‌های علوم تجربی سال تحصیلی 96-1395 دورۀ متوسط اول از نظر میزان انتقال سواد انرژی»، نشریۀ علمی (فصلنامۀ) انرژی ایران، شمارۀ 4: 69-90.
- بهشتی، سید صمد، قاسمی، وحید، قاضی طباطبایی، محمود و مریم رفعت‌جاه (1393)، «بررسی جامعه‌شناختی تأثیر نگرش‌ها بر مصرف انرژی»، نشریۀ کیفیت و بهره‌وری صنعت برق ایران، شمارۀ 6: 3-10.
- پازوکی‌نژاد، زهرا، صالحی، صادق، محمودی، حسین و علی‌اصغر فیروزجائیان (1399)، «تحلیل اجتماعی عادت مصرف انرژی با تأکید بر مصرف گاز خانگی»، فصلنامۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارۀ 2: 291-313.
- تابلی، حمید و حسین خواجوی (1388)، «ارتباط بین مصرف خانگی انرژی با متغیرهای زمینه‌ای»، راهبرد، شمارۀ 20: 47-69.
- دل‌انگیزان، سهراب، سهیلی، کیومرث و سحر بهاری‌پور (1394)، «ارزیابی تأثیر ساختی جمعیت بر مصرف انرژی بخش خانگی در ایران»، فصلنامۀ اقتصاد مقداری، شمارۀ 2: 105-135.
- رحیمی، افسانه، مروت، حبیب و علی فریدزاده (1395)، «بررسی نقش نگرش‌ها و عقاید بر مصرف انرژی الکتریکی خانوارها در ایران»، پژوهشنامۀ اقتصاد انرژی ایران، شمارۀ 21: 129-162.
- جمشیدی‌ها، غلامرضا و شهرام پرستش (1386)، دیالکتیک منش و میدان در نظریۀ عمل پیر بوردیو، نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 30: 1-32.
- رستگار، عباسعلی، هاشمیان، سید محمدحسین و سید صفر علوی (1396)، «ارزش‌های زیست‌محیطی و سبک زندگی عوامل تعیین‌کنندۀ رفتار (بوم‌شناسی) مصرف‌کننده»، فصلنامۀ علمی-پژوهشی مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، شمارۀ 83: 69-92.
- رنگریز، حسن و هومن پشوتنی‌زاده (1393)، «بررسی تأثیر هدفمندسازی یارانه‌ها بر مصرف برق مشترکان خانگی در شهر تهران با استفاده از الگوریتم ژنتیک»، فصلنامۀ تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، شمارۀ 17: 123-144.
- روشندل اربطانی، طاهر و زهرا قیومی (1394)، «شناسایی مؤلفه‌های اقناعی تبلیغات تلویزیونی با هدف ترویج مصرف بهینۀ انرژی (برق) در کشور»، فصلنامۀ پژوهش‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی انرژی، شمارۀ 1: 221-250.
- زارع‌شاه‌آبادی، اکبر، حاجی‌زاده، مسعود و علی‌محمد لطفعلیانی (1392)، «بررسی تأثیر عوامل اجتماعی-فرهنگی بر الگوی مصرف انرژی در خانوارهای شهر یزد»، پژوهش‌های برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری انرژی، شمارۀ 3: 17-50.
- حقیقت، جعفر، کیانی، پویان و امین نوری کوچی (1396)، «برآورد تابع تقاضای مصرف انرژی در بخش خانگی ایران: شواهدی از 28 استان کشور»، فصلنامۀ علمی-ترویجی نشریۀ انرژی ایران، شمارۀ 3: 45-61.
- حمیدی‌زاده، محمدرضا (1385)، «بررسی الگوی رفتار مصرفی مشترکان خانگی برق»، فرایند مدیریت و توسعه، شمارۀ 3 و 4: 28-41.
- خوشخوی، مهدی و مهدی صادقی شاهدانی (1398)، «تحلیل تأثیرپذیری رفتار مصرف انرژی در بخش خانگی از نحوۀ آگاه‌سازی مصرف‌کنندگان (با بهره‌گیری از آزمون رتبه‌بندی فریدمن)»، فصلنامۀ راهبرد اقتصادی، شمارۀ 18: 77-117.
- شکیبایی، علیرضا و سید فرزاد موسوی (1393)، «ارزیابی دانش انرژی و مسائل زیست‌محیطی آن با منطق فازی»، فصلنامۀ مطالعات اقتصاد انرژی، شمارۀ 40: 111-128.
- طالبیان، سید امیر، ابراهیم‌پور، محسن و احمد ملاکی (1395)، «تحلیل اجتماعی الگوهای مصرف انرژی در شهر تهران»، فصلنامۀ راهبرد اجتماعی-فرهنگی، شمارۀ 19: 217-244.
- طیبی، بتول، شبیری، سید محمد و محمدهاشم رضایی (1392)، «بررسی وضعیت برنامۀ درسی کشورهای پیشرفته از منظر توجه به منابع انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر به‌منظور ارائۀ راهکارهای پیشنهادی در نظام آموزش و پرورش ایران»، نشریۀ انرژی ایران، شمارۀ 2: 77-96.
- فاضلی، عبدالرضا و شاهین حیدری (1392)، «بهینه‌سازی مصرف انرژی در مناطق مسکونی شهر تهران با استفاده از رویکرد برنامه‌ریزی انرژی روتردام (reap)»، پژوهش‌های برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری انرژی، شمارۀ 3: 83-96.
- قربانی‌زاده، وجه‌الله (1394)، «روش تحقیق فراتحلیل»، تهران: بازتاب.
- قلی‌زاده، علی‌اکبر و جواد براتی (1391)، «تحلیل عوامل مؤثر بر مصرف انرژی خانگی و برق مصرفی خانوار در ایران: با تأکید بر بهره‌وری انرژی»، فصلنامۀ اقتصاد و تجارت نوین، شمارۀ 25 و 26: 145-167.
- صادقی شاهدانی، مهدی و مهدی خوشخوی (1393)، «تحلیل منابع و نهادهای اجتماعی مؤثر بر بهبود رفتار مصرفی خانوار شهری (مطالعۀ موردی: رفتار مصرفی انرژی)»، فصلنامۀ علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، شمارۀ 9: 29-43.
- صالحی، صادق (1394)، «سنجش تأثیر عوامل فرهنگی بر رفتار مصرف گاز خانگی (مورد مطالعه: مشترکان گاز خانگی شهری در مازندران)»، فصلنامۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارۀ 4: 551-570.
- صالحی، صادق و لقمان امامقلی (1392)، «تحلیل اجتماعی رفتار مصرف برق»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ 2: 287-304.
- صالحی، صادق و زهرا پازوکی (1397)، «جامعه و انرژی»، بابلسر: مؤلف.
- صالحی، صادق، فیروزجائیان، علی‌اصغر و مهسا موسوی (1399)، «تحلیل اجتماعی مصرف انرژی خانگی در مناطق روستایی: مطالعۀ موردی روستاهای ساری»، نشریۀ انرژی ایران، شمارۀ 2: 93-118.
- صالحی، صادق، محمدی، جمال و لقمان امامقلی (1395)، «تبیین جامعه‌شناختی الگوی مصرف برق شهروندان مازندران»، مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ 1: 101-123.
- صیف، محمدحسن، مظلومیان، سعید و محمدرضا جوانمردی (1397)، «رابطۀ بین عوامل اجتماعی و روان‌شناختی با رفتار صرفه‌جویی انرژی دانش‌آموزان»، فصلنامۀ علمی پژوهشی آموزش محیط‌زیست و توسعۀ پایدار، شمارۀ 2: 103-114.
- کاظمی، محمد و حسین نمازی (1395)، «عوامل بازدارندۀ اجتماعی بهره‌وری مصرف انرژی در ساختمان در ایران»، فصلنامۀ پژوهش‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی انرژی، شمارۀ 3: 169-196.
- کلاهی، محمدرضا، فاضلی، محمد؛ صالح‌آبادی، ابراهیم، رهبری، زهره، مهدوی ظفرقندی، مهدی؛ انواری، زهره، کریمی، زینب، اله‌دادی، سعیده، نوروزی‌نژاد، الهام، درویش، مریم و مریم محمدی (1385)، «ارزیابی مقایسه‌ای میزان تأثیر مکانیسم‌های مختلف اطلاع‌رسانی دربارۀ مصرف انرژی الکتریکی بر مقدار مصرف مصرف‌کنندگان خانگی»، پژوهشگاه نیرو، وزارت نیرو.
- لاجوردی، حسن (1389)، «بررسی نگرش مشترکین خانگی شهر تهران نسبت به پیامدهای اقتصادی و اجتماعی هدفمندکردن یارانه‌های برق»، نشریۀ انرژی ایران، شمارۀ 3: 72-84.
- محمدی، آرزو، صالحی، صادق و غلامرضا خوش‌فر (1390)، «سبک زندگی و تأثیر آن بر مصرف انرژی»، اولین کنفرانس بین‌المللی انرژی رویکردهای نوین در نگهداشت انرژی، تهران، پژوهشگاه نیرو.
- محمدی، نعیمه و حسن دانایی‌فرد (1398)، «الگوی حکمرانی مشارکتی توسعۀ انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران: رویکرد نهادی»، نشریۀ علمی (فصلنامه) پژوهش‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی انرژی، شمارۀ 3: 67-95.
- مظفری، زانا، و محمدعلی متفکر آزاد (1397)، «تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر مصرف برق خانگی در استان‌های ایران»، نشریۀ علمی-پژوهشی کیفیت و بهره‌وری صنعت برق ایران، شمارۀ 14: 47-60.
- مقدس، علی‌اصغر و حسین قدرتی (1383)، نظریۀ ساختاری شدن آنتونی گیدنز و مبانی روش‌شناختی آن، مجلۀ علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، شمارۀ 4: 1-31.
- مولا، سمیه، فتحی آذر، اسکندر، ادیب، یوسف و عبدالرحمن نامدار (1397)، «طراحی و اعتبارسنجی الگوی مطلوب برنامۀ درسی تلفیقی سواد انرژی در دورۀ اول متوسطه»، فصلنامۀ مطالعات برنامۀ درسی ایران، شمارۀ 49: 89-124.
- منظور، داود و سعید سیدحسین‌زاده‌یزدی (1398)، «بازنگری در سیاست‌های مدیریت مصرف برق از منظر اقتصاد رفتاری»، نشریۀ علمی (فصلنامه) پژوهش‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی انرژی، شمارۀ 17: 219-263.
- میرهاشمی، سید مهدی، حق‌پرست، فرزین و مازیار آصفی (1399)، «بررسی عوامل مؤثر بر رفتار محیط‌زیستی: مطالعه‌ای کیفی در مناطق شهری ایران»، فصلنامۀ علمی آموزش محیط‌زیست و توسعۀ پایدار، شمارۀ 3: 153-164.
- وزارت نیرو (1397)، ترازنامۀ انرژی.
- وحیدا، فریدون، هرتمنی، امیر و رضا قنبری (1389)، «بررسی عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مؤثر بر اصلاح الگوی مصرف گاز خانواده‌های شهرستان سمیرم»، فصلنامۀ تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی-واحد شوشتر، شمارۀ 10: 1-30.
- نادری، احمد، شیرعلی، ابراهیم و مهدی شهبازی (1396)، «بررسی وضعیت سواد انرژی در بین شهروندان منطقۀ 19 شهرداری تهران و رابطۀ آن با مصرف کالاهای فرهنگی»، فصلنامۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارۀ 3: 391-408.
- نونژاد، مسعود و آناهیتا روزی‌طلب (1397)، «اثر رشد اقتصادی و مصرف انرژی بر آلودگی محیط‌زیست: مطالعۀ موردی ایران»، اقتصاد محیط‌زیست و منابع طبیعی، شمارۀ 3: 99-124.
- یزدان‌پناه فرد، سعیده، حیدری، ابراهیم و احمد قربان‌پور (1399)، «شناخت و تحلیل مؤلفه‌های فرهنگی، اجتماعی و فنی بهینه‌سازی مصرف انرژی برق در بخش مسکونی (مورد مطالعه: حوزۀ تحت پوشش شرکت برق منطقه‌ای فارس)»، فصلنامۀ نظریه‌های کاربردی اقتصاد، شمارۀ 4: 85-116.
- Anable, J., Brand, C., Eyre, N., Layberry, R., Bergman, N., Strachan, N., FawGcett, T., & Tran, M. (2011), Lifestyle and Energy Consumption, UK ERC (The UK Energy Research Centre), Retrieval from ukerc.ac.uk.
- Bartiuux, F. (2008), Does environmental information overcome practice compartmentalisation and change consumers’ behaviours?, Journal of Cleaner Production, No.16: 1170-1180.
- Bartiuux, F. (2008), changing energy-related practices and behaviours in the residential sector: Sociological approaches, Conference Paper, https://www.researchgate.net/publication/269873974.
- Butler, C., Parkhill, K. A., & Pidgeon, N. (2016), Energy consumption and everyday life: Choice, values and agency through a practice theoretical lens, Journal of Consumer Culture, 887-907.
- Bin, S., & Dowlatabadi, H. (2005), Consumer lifestyle approach to US energy use and the related CO2 emissions, Energy Policy, No. 33: 197-208.
- DeWaters, J., Powes, S. E., & Graham, M. (2007), Developing an Energy Literacy Scale, American Society for Engineering Education, 1-14.
- Grant, J., & Booth, A. (2009), a typology of reviews: An analysis of 14 review types and associated methologies, Health Information & Libraries Journal, https://www.researchgate.net/publication/26260835.
- Guo, Z., Zhoua, K., Zhanga, C., Lua, X., Chena, W., & Yanga, SH. (2018), Residential electricity consumption behavior: Influencing factors, related theories and intervention strategies, Renewable and Sustainable Energy Reviews, No. 81: 399–412.
- Lutzenhiser, L. (1994), Sociology, energy and interdisciplinary environmental science, The American Sociologsti,25: 58–79.
- Malanima, (2014), Energy in History, 1-29. https://www.researchgate.net/publication/272499137.
- Macovei, O. I. (2015), Applying the theory of planned Behavior in predicting pro-environmental Behavior: The case of Energy conservation, AUDCE, 4: 15-33.
- Pike, C. (2015), Sustainable Production and Consumption Framing Research Summary, the J.W.Mccnnel Family Foundation.
- Pollock, A., & Berge, E. (2017), How to do a systematic review, International Journal of Stroke, No. 2: 138-156.
- Stephensona, J., Bartonb, B., Carringtona, G., Doeringa, A., Forda, A., Hopkinsa, D., Lawsona, R., McCarthya, A., Reesc, D., Scotta, M., Thorsnesa, P., Waltona, S., Williamsa, J., & Wooliscrofta, B. (2015), The energy cultures framework: Exploring the role of norms, practices and material culture in shaping energy behaviour in New Zealand, Energy Research & Social Science, No. 7: 117–123.
- Oreg, Sh., & Katz-gerro, T. (2006), Predicting Proenvironmental Behavior Cross-Nationally Values, the Theory of Planned Behavior, and Value-Belief-Norm Theory, Environment and Behavior, No.4: 462-483.
- Zhou, , & Yang, S. (2016), Understanding household energy consumption behavior: The contribution of energy big data analytics, Renewable and Sustainable Energy Reviews, No. 56: 810-819.
|
