پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,765 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,202,914 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,951,167 |
امکان‌سنجی استنادپذیری ادله الکترونیک در فقه،با نگاهی به قانون تجارت الکترونیک ایران | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| دوره 54، شماره 2، اسفند 1400، صفحه 467-445 اصل مقاله (337.07 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2022.316125.669079 | ||
| نویسندگان | ||
| تکتم قرایی* 1؛ علیرضا هدایی* 2؛ محمد اسحاقی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی پردیس البرز دانشگاه تهران؛ | ||
| 2دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران | ||
| 3استادیارگروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| در عصر حاضر همزمان با توسعه گسترده فناوری اطلاعات، «اسناد الکترونیک» به‌طور روزافزون در حال تولید و ذخیره‌سازی هستند. ارزش اثباتی اسناد مزبور به‌عنوان یکی از ادله اثبات دعوی توسط قانون‌گذار در قانون تجارت الکترونیک ایران پذیرفته شده است؛ این در حالی است که تاکنون به مسأله اعتبارسنجی ادله الکترونیک از منظر فقه به‌طور کاملاً مستقل و منقح پرداخته نشده است. فقها حتی درباره اعتبار مخطوطات و اسناد دست‌نویس و استنادپذیری آن‌ها در محاکم قضایی با یکدیگر همداستان نبوده و در این زمینه اختلافاتی آشتی‌ناپذیر دارند و عمده دلیل آنان نیز وجود امکان تزویر و احتیال در این اسناد است که آنان را بی‌اعتبار می‌سازد. این نوشتار با روش تحلیلی پس از جمع‌آوری اقوال فقها دراین‌باره و نقد و بررسی آن‌ها، به این نتیجه دست می‌یابد که اسناد مکتوب خصوصیتی نداشته و از این حیث می‌توان آن را مشابه اسناد الکترونیک قلمداد کرد و اگر آنگونه که در قانون تجارت الکترونیک آمده است، نسبت به حفاظت از مندرجات اسناد یادشده اقدامات تأمینی مناسبی صورت بگیرد، می‌توان اسناد الکترونیک را به‌عنوان یکی از ادله اثبات دعوی (چه به‌طور مستقل و چه به‌عنوان قرینه‌ای مؤثر در علم قاضی) به‌حساب آورد و برای اثبات ادعا در محاکم قضایی بدان تمسک جست؛ چه، استفاده از داده‌پیام مطمئن و رمزنگاری‌شده، امکان جعل و تزویر را حتی نسبت به اسناد کتبی به میزان قابل‌توجهی کاهش خواهد داد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ادله اثبات دعوی؛ ادله الکترونیک؛ اسناد کتبی؛ علم قاضی؛ قانون تجارت الکترونیک | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Feasibility Study on Reliability of Electronic Evidence in Jurisprudence, with a Glance at the Law of Electronic Commerce in Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Toktam gharaei1؛ alireza hodaei2؛ mohammad eshaghi3 | ||
| 1Ph.D. Candidate of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, University of Tehran. | ||
| 2Associate Professor,Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, University of Tehran | ||
| 3Assistant Professor ,Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| Nowadays, with the widespread development, “electronic documents” are increasingly produced and stored. In the Iranian Electronic Commerce Law, the probative value of documents as evidence in substantiation of claims has been accepted by the legislator; the issue of accreditation of electronic evidence from the perspective of jurisprudence has not been addressed. Their main reason for this is the possibility of forgery and fraud in documents, which makes them invalid. After collecting the remarks of the jurists in this regard and reviewing and examining them through an analytical method, we have concluded that the written documents do not have any superiority over electronic ones and thus, both of them should be treated and if appropriate safety measures are taken in order to protect the contents of the documents, electronic documents can be considered as the evidence in substantiation of claims (either independently or as a conjecture which will have impact on the judge’s decision), and then this kind of documents can be relied on to prove the claim in the courts | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| written documents, electronic evidence, evidence in substantiation of claims, decision of the judge, electronic commerce law | ||
| مراجع | ||
|
[1] ابن ادریس، محمد بن احمد (1410)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (و المستطرفات)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[2] ابن بابویه، محمد بن علی (1413)، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[3] ابن عابدین، محمد امین (1423)، رد المحتار علی الدر المختار، ریاض، دار عالم الکتب.
[4] ابن قیم، محمد بن ابی بکر (1418)، الطرق الحکمیة فی السیاسة الشرعیة، بیروت، دار الجیل.
[5] ابن منظور، محمد بن مکرم (1414)، لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
[6] اراکی، محمدعلی (1373)، استفتائات، قم، نشرمعروف.
[7] اردبیلی، احمد بن محمد (بی تا)، زبدة البیان فی أحکام القرآن، تهران، المکتبة الجعفریة لإحیاء الآثار الجعفریة.
[8] آشتیانی، محمدحسن (1425)، کتاب القضاء، قم، انتشارات زهیر.
[9] تبریزی، جواد بن علی (بی تا)، أسس القضاء و الشهادة، قم، دفتر مؤلف.
[10] جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1348)، دانشنامه حقوقی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
[11] ---------- (1375)، دایرة‌المعارف حقوق مدنی و تجارت، تهران، انتشارات مشعل آزادی.
[12] ---------- (1382)، مکتب‌های حقوقی در حقوق اسلام، تهران، گنج دانش.
[13] حائری، سیدعلی (1418)، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
[14] حصری، احمد (1406)، علم القضاء (ادلة الاثبات فی الفقه الاسلامیة)، بیروت، دار الکتاب العربی.
[15] حکیم، سید محمد سعید (1427)، مسائل معاصرة فی فقه القضاء، نجف، دار الهلال.
[16] حلبی، ابن زهرة (1417)، غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام.
[17] حلی، حسن بن یوسف (1413)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[18] خائفی، عبدالله (1382)، سیستم قضایی در اسلام، قم، بی نا.
[19] خمینی، سید روح اله (بی تا)، تحریر الوسیلة، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم.
[20] خوئی، سید ابوالقاسم (1395)، رساله توضیح المسائل، قم، چاپخانه علمیه.
[21] ---------- (1422)، مبانی تکملة المنهاج، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(ره).
[22] ---------- (بی تا)، المستند العروة الوثقی، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(ره).
[23] ذهنی تهرانی، محمدجواد، المباحث الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، قم، انتشارات کتاب فروشی وجدانی.
[24] راغب أصفهانی، حسین بن محمد (1412)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دار القلم.
[25] رشتی، میرزا حبیب الله (1401)، کتاب القضاء، قم، دار القرآن الکریم.
[26] رضایی، روح الله، بررسی فقهی اعتبار اسناد الکترونیک، ماهنامه کانون، شماره 117.
[27] زراعت، عباس (1386)، محشای قانون آیین دادرسی مدنی، تهران، انتشارات ققنوس.
[28] سبزواری، محمدباقر (1423)، کفایة الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[29] سید مرتضی، علی بن حسین (1415)، الانتصار فی انفرادات الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[30] شهبازی نیا، مرتضی (1389)، «دلیل الکترونیک در نظام ادله اثبات دعوی»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره40، شماره4، صص193 -205.
[31] شهید اول، محمد بن مکی (1417)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[32] شهید ثانی، زین الدین بن علی (1413)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة.
[33] شیخ انصاری، مرتضی (1415)، القضاء و الشهادات، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
[34] شیخ حر عاملی، محمد بن حسن (1409)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
[35] طبرسی، فضل بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو.
[36] طوسی، محمد بن حسن (1407)، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[37] فاضل جواد، جواد بن سعید (1365)، مسالک الأفهام الی آیات الأحکام، تهران، مرتضوی.
[38] فاضل لنکرانی، محمد (1383)، جامع المسائل، قم، امیرالعلم.
[39] فاضل مقداد، عبدالله (1419)، کنز العرفان فی فقه القرآن، تهران، منشورات المکتبة المرتضویّة للإحیاء الآثار الجعفریّة.
[40] ---------- (1404)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی(ره).
[41] فخر المحققین، محمد بن حسن (1387)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
[42] فرجی، حمید (1389)، اصول فقه عمومی، تهران، انتشارات بهنامی.
[43] گیلانی غروی، شعبان(بی تا)، القضاء فی الإسلام، تهران، چاپخانه احمدی.
[44] محقق حلی، نجم الدین (1408)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
[45] ---------- (1418)، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، قم، مؤسسة المطبوعات الدینیة.
[46] ---------- (بی تا)، النهایة و نکتها، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[47] محمدی، سام (1388)، «بررسی تطبیقی ارائه ادله الکترونیک در دادگاه؛ اشکال و اعتبار آن»، فصلنامه "نامه مفید"، شماره 76، صص 151-178.
[48] مدنی، سیدجلال‌الدین (1379)، ادله اثبات دعوی، تهران، انتشارات پایدار.
[49] مصطفوی، سیدحسین (1382)، تقریرات درسی آیات الاحکام دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، دانشگاه امام صادق(ع).
[50] معین، محمد (1386)، فرهنگ معین، تهران، زرین.
[51] مکارم شیرازی، ناصر (1411)، القواعد الفقهیة، قم، مدرسه امام امیر المؤمنین(ع).
[52] موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (1423)، فقه القضاء، قم، انتشارات امیر المومنین(ع).
[53] موسوی گلپایگانی (1413)، سید محمدرضا، کتاب القضاء، قم، دار القرآن الکریم.
[54] میرزای قمی، ابوالقاسم (1413)، جامع الشتات فی أجوبة السؤالات، تهران، مؤسسه کیهان.
[55] نجفی، محمدحسن (1404)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[56] نراقی، احمد بن محمد (1415)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
[57] هیات مولفان و ویراستاران انتشارات مایکروسافت (1383)، فرهنگ تشریحی اصطلاحات کامپیوتری مایکروسافت، با ترجمه فرهاد قلی زاده نوری، تهران، انتشارات آذر.
[58] یزدی، سید محمدکاظم (1419)، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[59] Mason, Stephen. (2013). Electronic evidence: A proposal to reform the presumption of reliability and hearsay. Published by Elsevier Ltd. P82.
[60] Wang, Minyan. (2006). The Impact of Information Technilogy Develoment. Journal of low and Technology, vol. 15, N. P5.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 542 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 425 |
||