پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,226 |
| تعداد مقالات | 67,698 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,007,031 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,688,447 |
زرتشتیان و جنبش های ایرانی در سده‌های نخستین اسلامی | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| دوره 54، شماره 2، اسفند 1400، صفحه 361-383 اصل مقاله (329.98 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2022.330793.654279 | ||
| نویسندگان | ||
| سید مصطفی حسینی* 1؛ محسن معصومی2 | ||
| 1دانش آموخته دکتری رشته تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران | ||
| 2دانشیار، گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| پس از استیلای عرب‌ها بر ایران و فروکش پایداری‌های محلی، از سده دوم هجری ایرانیان جنبش‌هایی را علیه زمامداران عرب برپا کردند که به باور عده‌ای از پژوهشگران، هدف رهبران آن، دستیابی به استقلال ایران و احیاء دین زرتشتی بود. حال، پرسش پژوهش حاضر این است که اگر این قیام‌ها با انگیزه ملی و از سر وطن‌دوستی و استقلال‌خواهی بود، موبدان که حافظان دین زرتشت و فرهنگ و آداب ایرانی در غیاب شاه بودند، چه عکس‌العملی به این قیام‌ها داشتند؟ این پژوهش نشان داد که جنبش‌های ایرانیان، بیشتر جنبه اجتماعی و اقتصادی داشت و اغلب برپاکنندگان و شرکت‌کنندگان، از موالی و پیروان فِرَق زرتشتی از جمله به‌آفریدیه و خرم‌دینی (نومزدکیان) و بعضا با عقاید التقاطی‌ای بودند که موبدان، آنان را به سبب ایجاد بدعت در دین، کفرآمیز و با از بین بردن اتحاد و انسجام داخلی برای جامعه زرتشتی، زیان‌مند و خطرناک می‌دانستند؛ از این‌رو ضمن اعلام بیزاری و همراهی نکردن، به مقابله با آنان نیز برخاستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جنبش‌های ایرانی؛ زرتشتیان؛ فرق زرتشتی؛ خرم‌دینان؛ موبدان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Zoroastrians' Reaction to Iranian Movements in the Early Centuries of Islam | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mostafa Hoseini1؛ Mohsen Massumi2 | ||
| 1PhD in History and Civilization of Islamic Nations, University of Tehran | ||
| 2Associated Prof., University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| After the eighth century AD., following the Arab conquest of Iran and the decline of local stability, some the Iranians rose against the Arab rulers. According to some scholars, the purpose of the leaders was to achieve Iranian independence and restore the Zoroastrian religion. If these uprisings were nationally motivated and patriotic, how would the clerics, who were the custodians of the Zoroastrian religion and Iranian culture and customs in the absence of the Shah, react to these uprisings? This study shows that the Iranian movements had more social and economic aspects; their founders and participants were mostly the followers of Zoroastrian sects such as BehAfridiyeh and Khorramdini (Nomzdakian). They sometimes had eclectic beliefs that their clerics considered heretical and dangerous for the Zoroastrian community. The clerics considered these beliefs as heresy, which destroys Zoroastrian unity and cohesion, so they didn't support and even opposed these movements. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Iranian movements, Zoroastrians, Zoroastrianism, clerics | ||
| مراجع | ||
|
ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت: دارالصادر، 1385ق.
ابن طقطقی، الفخری، ترجمه محمد وحید گلپایگانی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360.
ابوالمعالی محمد بن نعت علوی، بیان الادیان، تصحیح محمد تقی دانش پژوه، تهران: بنیاد موقوفات افشار، 1376.
ابن ندیم، الفهرست، ترجمه و تحقیق محمد رضا تجدد، تهران: انتشارات امیر کبیر، 1366.
ابوحاتم رازی، احمد بن حمدان، کتاب الاصلاح، به تحقیق حسین مینوچهر و مهدی مهدی محقق، تهران: موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران و مرکز بین‌المللی دانشگاه مک گیل، 1383.
اخبار الدوله العباسیه، مجهول المولف، تحقیق عبدالعزیز الدوری و عبدالجبار المطلبی، بیروت: دارالطلیعه، 1391ق.
بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر، الفَرق بین الفِرق، تحقیق محمد عثمان الخشت، قاهره: مکتبه ابن سینا، 1409ق.
بلاذری، انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت: دارالفکر، 1417ق.
بلاذری، فتوح البلدان، بیروت: دار و المکتبه الهلال، 1988م.
بویس، مری، چکیده تاریخ کیش زرتشت، ترجمه همایون صنعتی زاده، تهران: انتشارات صفی علیشاه، 1377.
بیرونی، ابوریحان، آثار الباقیه، ترجمه اکبر دنا سرشت، تهران: انتشارات امیر کبیر، ، 1386ش.
پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ، اسلام در ایران، ترجمه کریم کشاورز، تهران: انتشارت پیام، 1363.
تاریخ سیستان، ناشناس، تصحیح ملک الشعرای بهار، تهران: نشر کلاله خاور، 1366.
جاحظ، کتاب الحیوان، تصحیح عبدالسلام محمد هارون، شرکه و مطبعه مصطفی البابی الحلبی و اولاده بمصر، 1384-1387ق.
جاحظ، البیان و التبین، تصحیح عبدالسلام محمد هارون، قاهره: مکتبه الخانجی، 1418ق.
چاکسی [چوکسی]، جمشید، «سرنوشت زرتشتیان ایران: مروری تاریخی»، ایران نامه، شماره 73-74، صص 61-78، زمستان و بهار 1379-1380.
چوکسی، کرشاسپ جمشید، ستیز و سازش، ترجمه نادر میر سعیدی، تهران: انتشارت ققنوس، چ هفتم، ۱۳۹۱.
حمزه اصفهانی، حسن، تاریخ ملوک الارض، به اهتمام کبیر الدین احمد، کلکته: مطبع مظهر العجایب، ۱۸۶۶.
خسروی، لیلی و محسن معصومی، «جایگاه دینی، علمی و اجتماعی- سیاسی موبدان در سده‌های نخستین ورود اسلام به ایران»، مجله مطالعات تاریخ اسلام، شماره 23، صص 179-218، زمستان 1393.
خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه، تحقیق فواز، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1415ق.
خوارزمی، محمدبن‌احمد، مفاتیح العلوم، حققه ابراهیم الابیاری، بیروت: دارالکتاب العربی، 1409ق.
زرتشت بهرام پژدو، زراتشت نامه، با تصحیح محمد دبیر سیاقی، تهران: طهوری، 1338.
زند وُهمَن یَسن، ترجمه صادق هدایت، تهران: بی‌نا، 1383.
شکی، منصور، «درست دینان»، مجله معارف، شماره 28، صص 28-53، فروردین و تیر 1372.
شهرستانی، ابوالفتح محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، صصحه احمد فهمی محمد، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1413ق.
صدیقی، غلامحسین، جنبش های دینی ایرانی در قرنهای دوم و سوم هجری، تهران: انتشارت پاژنگ، 1372.
طبری، محمدبن‌جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابراهیم ابوالفضل، بیروت: دارالتراث، 1387ق.
فرای، ریچارد. ن، عصر زرین فرهنگ ایران، ترجمه مسعود رجب‌نیا، تهران: نشر سروش، 1363.
فرنبغ دادگی، بُندهش، ترجمه مهرداد بهار، بی‌نا، بی‌تا.
فریدون بن مرزبان، «جاماسپ نامه»، جنگ و روایات دینی و تاریخی زرتشتیان منثور و منظوم، نسخه خطی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره ثبت 86908، اتمام کتابت 1039 ق.
فلوتن، فان، استیلای عرب (شیعه و مهدویت در عهد بین امیه)، ترجمه پرویز سپیتمان (اذکائی)، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی 1386.
کتاب سوم دین کرد (درس نامه‌ی دین مزدایی)، دفتر یکم، گردآوری آذر فرنبغ پسر فرخزاد و آذرباد پسر امید، ترجمه فریدون فضیلت، تهران: انتشارات فرهنگ دهخدا، ۱۳۸۱.
کتاب ششم دینکرد، گردآوری آذر فرنبغ پسر فرخزاد و آذرباد پسر امید، ترجمه فرشته آهنگری، تهران: صبا، 1392.
کریستن سن، آرتور، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران: دنیای کتاب، 1368.
گردیزی، عبدالحی، زین الاخبار، تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب، 1363.
مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم: دارالهجره، 1409ق.
مسعودی، التنبیه و الاشراف، تصحیح عبدالله اسماعیل الصاوی، قاهره: دارالصاوی، بی‌تا.
مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بی جا: مکتبه الثقافه الدینیه، بی‌تا.
ناشی الاکبر، مسائل الامامه، حققها و فدم لها یوسف فان اس، بیروت: دارالنشر فرانتس شتاینز بفسنبادن، 1971م.
نرشخی، ابوبکر محمد بن جعفر، تاریخ بخارا، ترجمه ابوالنصر القباوی، تحقیق محمد تقی مدرس رضوی، تهران: نشر توس، 1363.
نظام‌الملک، سیرالملوک (سیاست نامه)، به اهتمام هیوبرت دارک، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1347.
نفیسی، سعید، تاریخ تمدن ایران ساسانی، تهران: شرکت مطالعات و نشر کتاب پارسه، 1387.
نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعه، محقق محمد صادق آل بحرالعلوم، بیروت: دارالاضواء، 1404ق.
یارشاطر، احسان، «کیش مزدکی»، ترجمه م. کاشف، ایران نامه، شماره 5، صص 6-42، پاییز 1362.
یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت: دارصادر، 1995م.
یعقوبی، احمد بن یعقوب، تاریخ یعقوبی، بیروت: دارصادر، بی‌تا.
Agapius )Mahboub (De Menbidj, Kitab al-'unwan, ed. and tr, A.-A. Vasiliev, Paris: Permis D'Imprimer, 1912.
Crone, p, The Nativist Prophets of Early Islamic Iran Rural Revolt and Local Zoroastrianism, New York: Printed in the United States of America, Cambridge University Press, 2012.
Michael the Syrian (d. 1199), Chronique, ed. and tr. J. B. Chabot, 3 vols, Paris: 1899–1905.
Modi, J.J, Jamspi: Pahlavi, Pazend, And Persian Texts, Bombay: Printed at the Bombay Education Society’s Press, 1903. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 425 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 416 |
||