پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,520,970 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,780,541 |
نقد و بررسی رسالۀ در معرفت موسیقی منسوب به دورۀ صفوی: تحلیل تطبیقی در مکاتب علم موسیقی | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| دوره 54، شماره 2، اسفند 1400، صفحه 525-545 اصل مقاله (834.56 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2021.321493.654232 | ||
| نویسندگان | ||
| نکیسا هدایت‌زاده* 1؛ اسماعیل بنی‌اردلان2؛ هومان اسعدی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشکده علوم نظری و مطالعات عالی هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار گروه تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، دانشکده علوم نظری و مطالعات عالی هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران | ||
| 3دانشیار گروه موسیقی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| در میان نسخه‌های برجای مانده از رسائل موسیقی، هویت مؤلف، تاریخ و محل تألیف برخی از آنها به درستی مشخص نیست. تألیف بیشتر این رسائل به دورۀ صفوی (۹۰۵- ۱۱۴۸ ق) منسوب است و از نظر صورت و محتوا نیز مشخصات خاصی دارند. یکی از این رسائل، که در منابع گوناگون به دورۀ صفوی منسوب شده، رساله‌ای است بدون عنوان از مؤلفی گمنام که پنج نسخه از آن در دست است. وجود شواهدی در این رساله انتساب آن را به دورۀ صفوی، مشکوک و حتی نادرست جلوه می‌دهد. از این‌رو در این مقاله برای شناخت و تبیین ساختار این رسالۀ گمنام در مرحلۀ اول، نسخه‌های موجود مقایسه و تفاوت آنها ذکر شده است. در مرحلۀ بعد، الگوهای ساختاری، اصطلاحات و نظام مدال، متریک و ریتمیک آن را بررسی کرده‌ایم و مقایسه آن با سایر رسائل دارای هویت و تحلیل تطبیقی مکاتب علم موسیقی، با روش‌های توصیفی، تحلیلی و تطبیقی مشخص شد که این رساله شاید در دوره‌ای تقریباً نزدیک به صفی‌الدین ارموی (م ۶۹۳ ق) نوشته شده باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نسخه خطی؛ رساله موسیقی؛ موسیقی دوره صفوی؛ مکاتب علم موسیقی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Comparative Analysis of a Treatise Attributed to the Safavid Era Entitled on the Knowledge of Music | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Nakisa Hedayatzadeh1؛ Ismael Bani Ardalan,2؛ Hooman Asadi3 | ||
| 1PhD Student, Department of art studies, Faculty of Theoretical Sciences and Higher Art Studies, The University of Art, Tehran, Iran | ||
| 2Associated Prof., Department of Comparative and Analytical History of Islamic Art, Faculty of Theoretical Sciences and Higher Art Studies, University of Art, Tehran, Iran | ||
| 3Associated Prof., Department of Music, Faculty of Fine Art, University of Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| There are certain treatises among the music treatises handed down within the recent centuries whose author, date, and place of compilation are unknown. Most of them are attributed to the Safavid era (1501-1736 AD.) by specific characteristics in form and content. A treatise, attributed to the Safavid era by various sources, is an undated anonymous treatise copied in Safavid (four manuscripts) and Qajar (one manuscript) period. There are pieces of evidence in this treatise that makes its attribution to the Safavid era unreliable. Thus, in this paper, we try to determine its date and musical tradition by studying its structure and terminology; also analyzing its modal, metric, and rhythmic systems. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Manuscript, Music Treatise, Safavid Era, Musical Schools | ||
| مراجع | ||
|
ابن زیار، عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر، قابوسنامه، غلامحسین یوسفی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1364.
ابن صفی‌الدین، عبدالمؤمن، بهجت الروح، ه.ل. رابینو دی برگوماله، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1346.
الارموی، صفی‌الدین عبدالمؤمن، الرساله الشرفیه فی النسب التألیفیه، هاشم محمد الرجب، بغداد: دارالرشید للنشر، 1982.
الارموی، صفی‌الدین عبدالمؤمن، کتاب الادوار، غطاس عبدالملک خشبه، محمود احمد الحفنی قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب، 1986.
اسعدی، هومان، «نگاهی اجمالی به پیشینۀ تاریخی موسیقی در ماوراءالنهر»، فصلنامۀ موسیقی ماهور، سال سوم، شمارۀ 5، پاییز، 1378.
اسعدی، هومان، «از مقام تا دستگاه»، فصلنامۀ موسیقی ماهور، سال سوم، شمارۀ 11، بهار،1380.
اسعدی، هومان، «ساختار گام بالقوه در موسیقی دوره تیموری»، فصلنامۀ موسیقی ماهور، سال پنجم، شمارۀ 18، زمستان، 1381.
اسعدی، هومان، «جنبه‌های نمادین مقام در موسیقی جهان اسلام»، خیال، شمارۀ ۱، 1381.
اسعدی، هومان، «نکاتی دربارۀ یک رسالۀ موسیقی صفوی: بهجت‌الروح»، فصلنامۀ موسیقی ماهور، سال هفتم، شمارۀ 26، زمستان، 1383.
بینش، تقی، سه رسالۀ فارسی در موسیقی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. 1371
بینش، تقی، اسعدی، هومان، «پرده»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد 13، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 1383.
پورجوادی، امیرحسین، «رسالۀ موسیقی محمد بن محمود بن نیشابوری». فصلنامۀ معارف، دوره‌دوازدهم، شمارۀ ۱ و ۲، صص: 32-70، فروردین – آبان ، 1374.
پورجوادی، امیرحسین، «سیرتاریخی پرده‌ها»، فصلنامه هنر، شماره ۲۹، 1374.
پورجوادی، امیرحسین، «المختصر المفید فی بیان الموسیقی و اصول احکامه»، معارف، شماره ۳۷، تهران، 1375.
پورجوادی، امیرحسین، «رساله در بیان چهار دستگاه اعظم»، ماهور، شماره ۱۲، تهران، 1380.
پورجوادی، امیرحسین، «در بیان علم موسیقی و دانستن شعبات او»، فصلنامۀ موسیقی ماهور، سال چهارم، شمارۀ 15 ، بهار، 1381.
تبریزی، محمد بن مسعود، سفینۀ تبریز. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.صص ۶۳۲-۳، 1381.
ثابت‌زاده، منصوره، «رسالۀ عبدالرحمن بن سیف غزنوی»، سه رساله موسیقی قدیم ایران، تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی 1382.
خضرایی، بابک، «تقسیم وتر و دستان‌بندی ساز از دیدگاه عبدالقادر»، مجلۀ تاریخ علم شمارۀ ۷، 1387.
شیرازی، قطب الدین محمود بن مسعود، دره التاج لغر ه الدباج، تهران: انتشارات فرهنگ، 1324.
دانش پژوه محمدتقی، «رساله در موسیقی»، هفتاد سالگی فرخ، مجتبی مینوی، صص: 99-103، تهران: مجلۀ یغما ، 1344.
رستمی، آریو، «رسالۀ علم موسیقی اثر میرصدرالدین محمد قزوینی»، فصلنامه موسیقی ماهور، سال پنجم شمارۀ 18، 1381.
مراغی، عبدالقادر غیبی، شرح ادوار، به اهتمام تقی بینش، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1370.
مراغی، جامع‌الاحان، به اهتمام تقی بینش، تهران: مؤسس مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1366.
مسعودیه، محمدتقی، «مفهوم مقام در رسائل و نسخ خطی فارسی موسیقی»، فصلنامۀ موسیقی ماهور، شمارۀ 18. صص 25-34، 1381.
ملاح، حسینعلی، «شرحی بر رساله جامی»، مجلۀ موسیقی، شمارۀ 101، 1344.
معمار، علی بن محمد (1368)، رسالۀ موسیقی تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1368.
منزوی، احمد، «جنگ مرتضی قلی خان شاملو»، کلک، شماره ۴۷-۴۸، صص: ۳۶-۴۶، 1372.
میثمی، سید حسین، موسیقی عصر صفوی، تهران: فرهنگستان هنر، 1389.
نیک‌فهم خوب‌روان، سجاد و کردمافی، سعید، «موسیقی در اشجار و اثمار علاء منجم بخاری: تصحیح انتقادی و شرح متن»، فصلنامه موسیقی ماهور، شماره ۷۰، 1393.
Dzhmajev, Alexander. “From Parda to Magam: A Problem of the Origin of the Regional Systems,” in Regional magma- Tradition in geschichte und Gegewart, Teil 1, Berlin, 1992.
Feldman, Walter. Music of the Ottoman Court: Makam, Composition and Early Ottoman Instrumental Repertoire. Berlin: VWB--Verlag für Wissenschaft und Bildung, 1996.
Gorji, Amir Khān, Resāla in Amir Hosein Pourjavady, ‘The musical codex of AmirKhān Gorji (c. 1108–1697)’, PhD Dissertation University of California, Los Angeles. 2005.
Massoudieh, Mohamma taghi. Manuscrits Persans Concernant La Musique. (RISM). Band XII. München: G. Henle Verlag, 1996.
Wright, Owen, The Modal System of Arab and Persian Music A.D. 1250-1300. Oxrord: Oxford University press, 1978.
Wright, Owen. Music Theory in The Safavid Era: The taghsim al-nagamat, Abingdon, Oxon, New York, NY: Routledg. 2019. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 481 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 422 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب