پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,498 |
| تعداد مقالات | 70,231 |
| تعداد مشاهده مقاله | 123,438,667 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 96,662,384 |
تبارشناسی مفهوم شاهی در نقش‌برجسته‌های اردشیر بابکان | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 10، دوره 28، شماره 3، مهر 1402، صفحه 115-126 اصل مقاله (2.17 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2023.358305.667109 | ||
| نویسندگان | ||
| امین شاه وردی* 1؛ اصغر فهیمی فر2 | ||
| 1دانشجوی دکتری پژوهش و تاریخ هنر، گروه پژوهش و تاریخ هنر، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه پژوهش و تاریخ هنر، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| اردشیر بابکان پس از رسیدن به قدرت، برنامه‌ای منسجم را در جهت مشروعیت بخشیدن به نظام پادشاهی‌اش به مرحله اجرا درآورد. از مهمترین کارهای وی در این زمینه، ایجاد نقش‌برجسته‌های تاج‌ستانی در نواحی گوناگون فارس بود. این شاه ساسانی در این نقش‌برجسته‌ها، سنت‌های بصری پیشین را آگاهانه به کار گرفت و از بر هم‌نهاد آنها به ترکیب‌بندی‌ای دست یافت که شکل نهایی‌اش را در دو نقش‌برجسته نقش‌رجب و نقش‌رستم به دست آورد و الگویی برای دیگر نقش‌برجسته‌های شاهان ساسانی قرار گرفت. در این ترکیب‌بندی بدیع، دو عنصر اصلی به چشم می‌خورد: نخست اعطاء «حلقه» از سوی ایزد به شاه و دودیگر رویارویی «شاه» با «ایزد» و بهره‌گیری از عناصر بصری مشابه در جهت نشان دادن تساوی جایگاه آنها. بنیان‌های چنین عناصری ریشه در فرهنگ میان دو رود باستان دارند و با درک درست مبانی فرهنگی آنها است که می‌توان درک درستی از «شاهی» در نقش‌برجسته‌های اردشیر بابکان به دست آورد. در این مقاله با بررسی ریشه‌های قراردادهای تصویری‌ای که در نقش‌برجسته‌های تاج‌ستانی اردشیر بابکان به کار گرفته می‌شوند، نشان داده می‌شود که برای دریافت بهتر این نقش‌برجسته‌ها، «شاهی» را باید مرتبه‌ای هستی‌شناختی و نه صرفاً جایگاهی سیاسی در نظر گرفت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اهورامزدا؛ اردشیر بابکان؛ شاهی؛ ساسانیان؛ نقش‌برجسته | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Genealogy of the Kingship Concept in the Rock Reliefs of Ardašir ī Bābakān | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Amin Shahverdi1؛ Asghar Fahimifar2 | ||
| 1Ph.D Candidate in Research in Art History, Department of Research in Art History, Faculty of Art, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Department of Research in Art History, Faculty of Art, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| After rising to power, Ardašir I made a coherent plan to legitimize his kingdom. Similar to kings of ancient times who created a new dynasty, Ardašir I faced a critical problem, which was how to legitimize his exclusive power as the newly established king. Creating various rock reliefs in different regions was one of the most significant things Ardašir I did in order to legitimize his monarchy. These rock reliefs can be classified into two major genres: first, encountering AhurāMazdā and receiving a symbolic ring, and second, victory in the battle against the enemy. These two themes also became the most significant themes in rock reliefs during the ruling of other Sassanian kings. The ring of kingship is one of the most prominent visual elements in these rock reliefs, whose roots could trace back to Ancient Mesopotamia. As can be observed in the visual traditions of Ancient Mesopotamia, receiving a ring of kingship was a symbol of divine validation of the kingship of the person who received it. Contrary to the Achaemenids, in the pictorial traditions of this ancient culture, the ring was always at the right hand of god. During the Achaemenids, however, the “ring” was in the left hand of god. Once again, in the Sassanids era, the ring was in the right hand of god, perhaps due to religious and cultural reasons. Gods illustrated in the Mesopotamian tradition often did not show a gesture of respect. In other words, they would not raise their hands as a sign of respect like the king did due to their supposedly higher status than the king. This is noteworthy, as raising the right hand in Achaemenid illustrations meant god had to hold the ring in his left hand, as opposed to Mesopotamian motifs, where it was in his right hand. This could indicate the higher status of the king in Achaemenid rock reliefs than the Ancient Mesopotamian kings. In Achaemenid rock reliefs, the ring-holding god does not have a rod in his other hand. Further, the left hand of the king, unlike Mesopotamian kings, is neither extended to the god nor on his side. The Achaemenid king holds a bow in his left hand, which could indicate his superiority to previous Mesopotamian kings. By emphasizing the status of the king, the Achaemenids were able to not only demonstrate the divine providence but also the superiority of the king to past Mesopotamian kings. By studying the relationship between the king and god and by taking over Mesopotamian motifs, they were able to illustrate a new relationship that not only guaranteed the ascension of the king but also allowed the ever presence of the superior god at the top of all the rock reliefs. According to the aforementioned, it can be concluded that receiving the ring of kingship from the supreme god and the deification of the king which were seen separately in the pictorial traditions of Ancient Mesopotamia were consciously synthesized in the rock reliefs of Ardašir I and employed to legitimize his kingship. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ahurā Mazdā, Ardašir ī Bābakān, Kingship, Sasanians, Relief | ||
| مراجع | ||
|
بویس، مری (1391). زردشتیان: باورها و آداب دینی آنها، ترجمه عسکر بهرامی، تهران: ققنوس.
پرادا، ادیت (1391). هنر ایران باستان: تمدن‌های پیش از اسلام، ترجمه یوسف مجیدزاده، تهران: دانشگاه تهران.
دریایی، تورج (1379). لقب پهلوی «چهر از یزدان» و شاهنشاهان ساسانی، نامه فرهنگستان، 16، 32-28.
دریایی، تورج (1383). شاهنشاهی ساسانی، ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، تهران: ققنوس.
سرفراز، علی‌اکبر و آورزمانی، فریدون (1395). سکه‌های ایران: از آغاز تا دوران زندیه، تهران: سمت.
شاکد، شائول (1387). تحول ثنویت: تنوع آرای دینی در عصر ساسانی، ترجمه احمدرضا قائم‌مقامی، تهران: نشر نی.
شاه وردی، امین (1398). مرگ‌اندیشی به مثابه بنیانی در بررسی هنر میان دو رود باستان، مبانی نظری هنرهای تجسمی، 4(2)، 50-41، ، 10.22051/JTPVA.2020.25875.1083.
کریستنسن، آرتور امانوئل (1384). ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران: صدای معاصر.
گیرشمن، رومن (1385). تاریخ ایران: از آغاز تا اسلام، ترجمه محمود بهفروزی، تهران: جامی.
گیرشمن، رومن (1390). هنر ایران در دوران پارت و ساسانی، ترجمه بهرام فره‌وشی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
عریان، سعید (1392). راهنمای کتیبه‌های ایرانی میانه: پهلوی-پارتی، تهران: نشر علم.
لباف خانیکی، میثم (1400). باستان شناسی ایران ساسانی، تهران: سمت.
لوکونین، ولادمیر. گ (1350). تمدن ایران ساسانی: ایران در سده‌های سوم تا پنجم میلادی، ترجمه عنایت‌الله رضا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
موسوی حاجی، سیدرسول و سرفراز، علی‌اکبر (1396). نقش‌برجسته‌های ساسانی، تهران: سمت.
هدایت، صادق (1342). زند وهومن یسن و کارنامه اردشیر پاپکان، تهران: امیرکبیر.
هوف، دیتریش (1392). شکل‌گیری و ایدئولوژی دولت ساسانی از روی شواهد باستان‌شناختی، وستا سرخوش کرتیس و سارا استوارت، ساسانیان، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران: نشر مرکز.
مورتگارت، آنتون (1392). هنر بین النهرین باستان، ترجمه زهرا باستی و محمدرحیم صراف، تهران: سمت.
وندن‌برگ، لوئی (1390). باستان‌شناسی ایران باستان، ترجمه عیسی بهنام، تهران: دانشگاه تهران.
هینتس، والتر (1392). یافته‌های تازه از ایران باستان، ترجمه پرویز رجبی، تهران: ققنوس.
هینتس، والتر (1389). شهریاری ایلام، ترجمه پرویز رجبی، تهران: نشر ماهی.
Aristotle (1995). Aristotle Politics, Trans. Ernest Barker, New York: Oxford University Press. Ataç ,Mehmet-Ali (2018). Art and Immortality in the Ancient Near East, Cambridge and NewYork: Cambridge University Press. Black, Jeremy and Green, Anthony (2004). Gods, Demons and Ancient Mesopotamia: AN Illustrated Dictionary, Great Britan: The British Museum Press. Bahrani, Zainab (2001), Women of Bobylon: Gender and representation in Mesopotamia, London and New York: Routledge. Brosius, Maria (2006). The Persians: An Introduction, London and New York: Routlede. Daryaee, Touraj (2010). Ardaxšīr and the Sasanians’ rise power, Anabasis, 1, 237-256. Garrison, Mark B (2017). BeyoundAuramazdā and the Winged Symbol: Imagery of the Divine and Numinous at Persepolis, (eds.) Wouter F. M. Henkelman and célineRedard, Persian Religion in the Achaemenid Period, Wiesbaden: HarrassowitzVelag. Herzfel, Ernest (1941). Iran in the Ancient East, London and New York: Oxford University Press. Hinz, Walther (1969). Altiranische Funde und Forschungen, Berlin: Walter de Gruyter&Co. Hoad, T. F (2003). Concise Dictionary of English Etymology, Great Britain: Oxford University Press. Jakobs, Bruno (2017). Die ikonographische Angleichung von Gott und König, (eds.) Wouter F. M. Henkelman and célineRedard, Persian Religion in the Achaemenid Period, Wiesbaden: HarrassowitzVelag. Miller, Douglas and Shipp, R. Mark (2014). An Akkadian Handbook, Indiana, Winona Lake: Eisenbrauns. Overlaet, B. (2013). And Man Created God? Kings, Priest and Gods on Sassanian Investiture Reliefs, Iranica Antiqua, Vol. XLVIII, 313-354, 10.2143/IA.48.0.2184703. Sarre, Friedrich und Herzfeld, Ernest (1910). IranischeFelsreliefs, Berlin: Verlag bie E. Wasmuch. Schmitt, Rudier (1991). The Bisitun Inscriptions of Darius the Great: Old Persian Text, London: School of Oriental and African Studies. Thompsn, E. (2008). Composition and Continuity in Sasanian Rock Reliefs, Iranica Antiqua. 43, 299-358, 10.2143/IA.43.0.2024052. Vogel, H. (2013). Death and Burial, (ed.) Harriet Crawford, The Sumerian World, London and New York: Routledge. Winter, Irene (2010). How Tall was Naram-Sîn Victory Stele? Speculation on the Broken Bottom, in On Art in the Ancient Near East, Vol. 2, Leiden and Boston: Brill. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 241 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 176 |
||