پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,098,294 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,205,959 |
مصحف معظم: فرضیاتی درباره کاتب و زمان کتابت قرآن بایسنقری | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| دوره 27، شماره 1، خرداد 1401، صفحه 41-50 اصل مقاله (2.26 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2021.327058.666742 | ||
| نویسنده | ||
| مهدی صحراگرد* | ||
| استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و هنر، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران | ||
| چکیده | ||
| در برخی از موزه‌ها و مجموعه‌های جهان برگ‌هایی از قرآنی عظیم نگهداری میشود که به قرآن بایسنغری مشهور است. به سبب پراکندگی برگ‌های این قرآن و در دست نبودن اسناد و مدارک موثق کافی تقریبا هیچ یک از تحقیقات انجام شده به شناخت روشن و متقنی از کاتب، زمان تولید و انگیزة تهیة این مصحف نرسیده است. آخرین اظهار نظر مورد توافق عموم محققان بر پایة گزارشی از قاضی احمد قمی، انتساب خط نسخه به عمر اقطع، خطاط اوایل عصر تیموریان است. در حال حاضر حدود 65 برگ از این قرآن در مجموعة آستان قدس رضوی نگهداری میشود که تحقیق بر آنها نکاتی تازه دربارة خط این مصحف دربردارد. این مقاله پس از بررسی مختصر ویژگی‌های نسخه‌شناسانه این برگ‌ها به تحلیل و تدقیق در خط نسخه پرداخته و نشان میدهد در این نسخه دست کم سه دستخط متفاوت اما بسیار نزدیک به کار رفته است. همچنین از مقایسه این دستخط ها با قطعهای رقمدار از عمراقطع مشخص میشود هیچیک از آنها نمیتواند خط عمراقطع باشد. از نتایج دیگر زمان احتمالی تهیة نسخه، نیمة نخست سدة نهم، و به طور دقیقتر بین 823-832ق (زمان حضور غیاثالدین جمشید کاشانی در سمرقند) است و نقش الغ بیگ در حمایت از نسخه بسیار پررنگ مینماید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرآن بایسنقری؛ قرآن‌نگاری؛ قلم محقق؛ دورة تیموری؛ عمراقطع؛ کتابخانة آستان قدس رضوی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Grand Qur`an: New Hypothesis about the Scribe and the Time of Copying of Baysunghuri Qur`an | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahdi Sahragard | ||
| 1Assistant Professor, Department of Architecture, Faculty of Art and Architecture, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| In some museums of the world, folios of a grand Qur'an are preserved, which is known as Baysanquarī Qur'an. The early scholars were supposed that the Qur`an was copied by Bāysunqur, the son of Gawharshad and Shahrokh (807- 850 AH/ 1405- 1447 AD.). Their idea was shaped under influence of Jame Bailie Fraser (1783- 1856), the Scottish travel-writer who traveled to khurasan in 1237/1822. Some scholars have studied the components of this Qur'an and have tried to determine and analyze the date of production, scribe and features of the manuscript. Yet, due to scattering and lack of reliable documents, almost none of these scholars have reached a clear and convincing knowledge of the scribe, the time of production and the purpose for preparing this Qur'an. The last statement agreed upon by the scholars, based on a report by Qaḑī Ahmad Qumī, in Gulistān Hunar. He has mentioned a story about a calligrapher named ʾumar ʾaqtaʾ who visited Timur and prepare a huge Quran for him as a gift. Scholars concluded that the time of copying of the Qur`an is the time of Amir Timur Gūrān (772- 807/1372-1405) and the scipt known as the ʾumar ʾaqtaʾ handwriting. But, during the last century almost 65 folios of the Qur'an have been collected in the Astan Quds Razavi collections. The folios are the largest number of folios related to the Qur`an preserved in a collection. Therefore, research on them provides new insights into the script, Scribe, and the time of the production of the Qur'an. This article, after a brief review of the codicological and historical features of the foilios, has made a direct observation on the script. The study revealed that at least three different but very close handwritings are used in the copying of the Qur`an. comparison of the handwritings to a signed piece copied by ʾumar ʾaqtaʾ is the second step of the study. The result shows that none of them is the hand of ʾumar ʾaqtaʾ. Additionally, a letter from Ghiath al-Din Jamshid al-Kashani, the Persian mathematican and astronomer, describes a Qur'an with similar characteristics to the Baysanghari Qur'an. He used the plural verb for copying the Qur`an which shows that more than one Calligrapher copied the Qur`an. According to the time of presence of ghiyath al-Din in Samarkand we can estimated the time of copying of the Qur`an between 823-832 /1420-1429. In addition to this, the huge Qur`an stand preserved in Bībī Khanum Mosque, Samarkand, can be related to the Qur`an. the thuluth inscriprtion on the stand bears the name of Ulugh beyk. Therefore, we have two hypothesis about the role of ʾumar ʾaqtaʾ in copying the manuscript: first, there were at least two grand Quran: one copied by ʾumar ʾaqtaʾ which has not been survived any folios of it and another is that Qur`an known as Baysunquri. The second hypothesis states that the Qur`an produced under advisory of ʾumar ʾaqtaʾ as the administrate of a scripturiom of Ulugh Beyk in Samarkand during 823- 832 AH/ 1420- 1429 AD. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Qur`an, Baysunghur, Ulugh beyk, ʾumar ʾaqtaʾ, Astan Quds Razavi Library. Muhaghagh Script | ||
| مراجع | ||
|
افشار، ایرج (1390). کاغذ در زندگی و فرهنگ ایرانی، تهران: میراث مکتوب.
اوکتایی، عبدالعلی. «قرآن بایسنغری (شرح برگ نخستین)»، نامة آستان قدس رضوی، ش 18 (مرداد 1343)، ص107.
آستان قدس رضوی (1394). قرآن بایسنغری: معرفی برگ‌هایی از قرآن کریم به خط بایسنغر میرزا موجود در گنجینة آستان قدس رضوی، مشهد: موسسة آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی. محمدحسن خان اعتمادالسلطنه (1362). مطلع الشمس، تهران: پیشگام.
بلر، شیلا . ر (1396). خوشنویسی اسلامی، ترجمه ولی‌الله کاووسی، تهران: متن (موسسه تالیف، ترجمه و نشرآثار هنری).
ثابت جازاری، علی‌اصغر. «شاهزادة ثلث‌نویس: پژوهشی دربارة قرآن بایسنغری شاهکار بینظیر دورة تیموری»، دانشورز: نشریة دیجیتال آستان قدس رضوی.
جیمز، دیوید (1381). پس از تیمور، ترجمه پیام بهتاش، تهران: کارنگ .
سهکی، یوشیفا (1384). «آثار خوشنویسی در دو مرقع سلطان یعقوب یادگار عصر قراقویونلوها و آق قویونلوها»، نامة بهارستان، 11-12 (تابستان ـ زمستان 1384-1385)، 75-172.
سیبویه، نرگس (1395). اسناد مرتبط با قرآن بایسنغری در مرکز اسناد آستان قدس رضوی»، آستان هنر، ش 16 (بهار 1395)، 44-49. سیدی، مهدی (1386). مسجد و موقوفات گوهرشاد، تهران: اداره اوقاف.
صحراگرد، مهدی (1394). «سرگذشت مصحف بایسنغری»، قرآن بایسنغری: معرفی برگ‌هایی از قرآن کریم به خط بایسنغر میرزا، مشهد: موسسة آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، 32-49.
عبادی، محسن (1394). «تاملی بر ویژگی‌های هنری خط قرآن بایسنغری»، در: قرآن بایسنغری: معرفی برگ‌هایی از قرآن کریم بخط بایسنغر میرزا موجود در گنجینه آستان قدس رضوی ، مشهد: موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، 1394، 50-70.
فداییان، مجید (1394). «یادداشتی بر قرآن بایسنغری»، در: قرآن بایسنغری: معرفی برگ‌هایی از قرآن کریم بخط بایسنغر میرزا موجود در گنجینه آستان قدس رضوی، مشهد: موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، 1394، 28-31.
قاضی احمد منشی قمی (1383). گلستان هنر، به اهتمام احمد سهیلی خوانساری، تهران، منوچهری.
قلیچ‌خانی، حمیدرضا (1392). درآمدی بر خوشنویسی ایرانی، تهران: فرهنگ معاصر.
گلچین معانی، احمد (1347). راهنمای گنجینه قرآن، مشهد: آستان قدس رضوی.
گیاهی یزدی، حمیدرضا و پویان رضوانی (1394). «رصدخانه سمرقند»، دانشنامه جهان اسلام، ج 20 (1394)، تهران: بنیاد دایره المعارف اسلامی، 46 تا 49.
محمدتقی خان حکیم (1366). گنج دانش، تهران: زرین. محیط طباطبایی، سیدمحمد (1319). «نوادر سمرقند به قلم غیاثالدین کاشانی»، آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، ش 4 (تیرماه 1319)، 55-60.
معتقدی، کیانوش (1395). «پژوهشی در شناسایی اوراق پراکندة قرآن بایسنغری در مجموعه‌های ایران و جهان»، آستان هنر، ش 16 (بهار 1395)، 26-43.
میرخواند (1388)، تاریخ روضة الصفا، ج9، تصحیح جمشید کیانفر، تهران: اساطیر.
نخجوانی، حسین (1377). «تاریخ پیدایش قرآن بزرگ به خط زیبای بایسنغر»، چهل مقاله (نشریه دانشکده ادبیات تبریز)، (1337)، ص329-331.
Blair, Sheila S (2005). Islamic Calligraphy, Edinburgh, Edinburgh University Press. Fraser, James Billie (1825). Narrative of a journey into Khorasan, London, Longman, Hurst, Rees, Orme, Brown, and Green, 1825. James, David (1988). Qurans of the Mamluks, London, Alexandria Press and Thames and Hudson. James, David (1992). The Master Scribes: Qurʼans of the 10th to 14th Centuries AD, London, Nour foundation. ___________ (1992). After Tīmur: Qur'ans of the 15th and 16th Centuries (The Nasser D. Khalili Collection of Islamic Art, VOL III), London: Nour Foundation, 1992. Lents, Thomas W. and Glenn D. Lowry (1989). Tīmur and the Princely Vision, Washington, D.C., Smithsonian Institution Press. Lings, Martin. Splendours of Quran Calligraphy and Illumination, London, Thames & Hudson, 2005. Sahragard, Mahdi (forthcoming). “Scattered Leaves: Scattered Leaves; A survey on the Leaves of Baysunghuri Qur`an at the Museum and Library of Astan Quds Razawi”, in: Journal of Islamic Manuscripts. URL 1: http://www.wdl.org/en/item/3819/#page=12&contributors=Bogaevskii%2C+Nikolai+V.%2C+1843-1912 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 399 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 366 |
||